Bài giảng Địa lí Địa phương 6 - Chủ đề 1: Phú Thọ từ thời nguyên thuỷ đến thế kỉ X

Nội dung text: Bài giảng Địa lí Địa phương 6 - Chủ đề 1: Phú Thọ từ thời nguyên thuỷ đến thế kỉ X

1. GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG TỈNH PHÚ THỌ CHỦ ĐỀ 1: PHÚ THỌ TỪ THỜI NGUYÊN THUỶ ĐẾN THẾ KỈ X
2. MỤC TIÊU • Kể được tên những địa điểm tìm thấy dấu tích của người nguyên thuỷ trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. • Nêu được một số dấu ấn nổi bật của Nhà nước Văn Lang – Âu Lạc trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. • Trình bày được những đóng góp của nhân dân Phú Thọ trong cuộc đấu tranh chống Bắc thuộc. • Tự hào về truyền thống lịch sử quê hương
3. 1. Những dấu tích của người nguyên thuỷ trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
4. Phú Thọ là một tỉnh trung du miền núi Bắc Bộ, với địa hình rất đa dạng, bao gồm cả vùng núi, vùng đồi trung du và đồng bằng. Từ khoảng 3 vạn năm trước, ở đây, tại các khu vực ven sông Hồng, sông Lô, sông Đà – nơi có điều kiện tự nhiên thuận lợi, đã có các thị tộc, bộ lạc sinh sống. Bản đồ tỉnh Phú Thọ
5. Những kết quả nghiên cứu khảo cổ học đã cho thấy trên địa bàn tỉnh Phú Thọ ngày nay có nhiều dấu tích từ thời nguyên thuỷ, thuộc các nền văn hoá từ Sơn Vi đến Đồng Đậu, Gò Mun, có niên đại cách ngày nay từ khoảng 30 000 năm đến 3 000 năm
6. Quan sát lược đồ và điền vào bảng dưới đây Hình 4. Lược đồ một số địa điểm tìm thấy dấu tích của thời nguyên thuỷ và Văn Lang – Âu Lạc trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
7. Bảng 1. Một số địa điểm tìm thấy dấu tích của người nguyên thuỷ ở Phú Thọ Số TT Địa điểm tìm thấy dấu tích Hiện vật tìm thấy Thuộc nền văn hoá Niên đại cách 1 2 3 4 5
8. Bảng 1. Một số địa điểm tìm thấy dấu tích của người nguyên thuỷ ở Phú Thọ Số Địa điểm tìm thấy Hiện vật tìm thấy Thuộc nền văn hoá Niên đại cách TT dấu tích 1 Hang Ngựa Dấu vết hoá thạch của người Sơn Vi (đá cũ) Khoảng 3 vạn (Thu Cúc, Tân Sơn) nguyên thuỷ năm 2 Sơn Vi (Lâm Thao) Hòn cuội nguyên được dùng làm chày, Sơn Vi 3 – 1 vạn năm bàn nghiền, hòn ghè, mảnh tước thì (hậu kì đá cũ) được ghè ở rìa cạnh 3 Phùng Nguyên (Kinh Kệ, Lâm Thao) Rìu đá được mài nhẵn, Rìu đá được mài nhẵn, hình dáng đẹp; đồ trang sức bằng đá; đồ Phùng Nguyên (sơ 4 000 – 3 500 4 Xóm Rền (Gia Thanh, gốm; cục xỉ đồng và mẩu đồng kì đồ đồng) năm Phù Ninh thau nhỏ; mộ táng, Gò Mun (Tứ Xã, Lâm Đồ đồng đã chiếm ưu thế Gò Mun Khoảng 3 000 – 5 Thao (công cụ, vũ khí, đồ trang (hậu kì đồng thau) 2 500 năm sức, ); dấu vết lúa nếp, lúa tẻ; xương, răng động vật nuôi và thuần dưỡng
9. 2 Vùng đất Phú Thọ thời kì Văn Lang – Âu Lạc a, Sự thành lập nhà nước Văn Lang – Âu Lạc.
10. Tư liệu 1. 1. Dựa vào tư liệu 1, em hãy xác Hùng Vương vốn là tù định trên lược đồ (hình 4) địa bàn trưởng của bộ lạc Văn lãnh thổ của bộ lạc Văn Lang. Tư Lang, bộ lạc mạnh nhất liệu cho em biết điều gì về người với địa bàn trải rộng hai đứng đầu bộ lạc? bên bờ sông Hồng, từ chân núi Ba Vì đến chân núi Tam Đảo, đã đóng vai trò trung tâm tập hợp các bộ lạc khác, trở thành thủ lĩnh liên minh bộ lạc, rồi chuyển hoá thành người đứng đầu một tổ chức nhà nước. (Theo Phan Huy Lê (Chủ biên), Lịch sử Việt Nam, Tập I, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2012, tr. 151 – 152)
11. 2 Vùng đất Phú Thọ thời kì Văn Lang – Âu Lạc a, Sự thành lập nhà nước Văn Lang – Âu Lạc. - Các Vua Hùng đã chọn vùng đất hợp lưu của sông Hồng, sông Đà, sông Lô: Văn Lang làm đất đóng đô (với trung tâm là thành phố Việt Trì ngày nay)
12. Tư liệu 2. Giai đoạn Đông Sơn, tại di tích Làng Cả đã phát hiện được khá nhiều khuôn đúc, nồi nấu đồng, rót đồng. Đó là những khuôn đúc rìu, dao găm, giáo, chuông, (Theo Phan Huy Lê (Chủ biên), Lịch sử Việt Nam, Tập I, Sđd)
13. a) Trống đồng được phát hiện tại Thượng Nông (xã Dân Quyền, huyện Tam Nông) b) Trống đồng được phát hiện tại di chỉ Làng Cả (thành phố Việt Trì
14. Tư liệu 2. Giai đoạn Đông Sơn, tại di tích Làng Cả đã phát hiện được khá nhiều khuôn đúc, nồi nấu đồng, rót đồng. Đó là những khuôn đúc rìu, dao găm, giáo, chuông, (Theo Phan Huy Lê (Chủ biên), Lịch sử Việt Nam, Tập I, Sđd) Khai thác tư liệu 2 và các hình 5, 6, em rút ra điều gì về di tích Làng Cả (Việt Trì) và vùng đất Phú Thọ thời Hùng Vương?
15. Tại các di chỉ tiêu biểu như: Làng Cả và Gò De (thành phố Việt Trì) đã tìm thấy rất nhiều công cụ, đồ vật bằng đồng (lưỡi cày, rìu, giáo, trống, thạp, ) và cả một số công cụ bằng sắt. Tại nhiều địa phương khác trong tỉnh Phú Thọ cũng phát hiện một số hiện vật đồng thuộc văn hoá Đông Sơn có niên đại cách ngày nay khoảng 2 500 - 2 000 năm
16. 2 Vùng đất Phú Thọ thời kì Văn Lang – Âu Lạc a, Sự thành lập nhà nước Văn Lang – Âu Lạc. - Cuối thế kỉ III trước công nguyên, Hùng Vương thứ mười tám đã nhường ngôi cho Thục Phán – thủ lĩnh của bộ lạc Tây Âu. - Thục Phán xưng là An Dương Vương lập ra nước Âu Lạc. Kinh đô được chuyển từ vùng Việt Trì (Phú Thọ) về vùng Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội). Vùng đất Phú Thọ vẫn là địa bàn chính của nước Âu Lạc.
17. ? Hãy nêu một số dấu ấn nổi bật về Nhà nước Văn Lang – Âu Lạc trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
18. 2 Vùng đất Phú Thọ thời kì Văn Lang – Âu Lạc b. Hoạt động kinh tế - xã hội. - Sản xuất nông nghiệp (trồng lúa nước, các loại ngũ cốc và cây ăn quả). Nghề săn bắt, chăn nuôi, đánh cá cũng phát triển. Ngoài ra họ còn làm các nghề khác như dệt vải, làm gốm, - Sống tập trung trong các làng, chạ; đời sống tinh thần vô cùng phong phú. Họ sáng tạo ra những điệu nhảy, múa hát diễn tả quang cảnh lao động, vui chơi rất sinh động. Hằng năm, vào những ngày hội mùa, dân làng thường tổ chức lễ hội, với các hoạt động múa hát, đua thuyền, thu hút cả già trẻ, trai gái tham gia.
19. 3. Nhân dân Phú Thọ trong các cuộc đấu tranh chống xâm lược thời Bắc thuộc a) Phú Thọ với cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (thế kỉ I)
20. Năm 113 trước Công nguyên, sau khi tiêu diệt nhà Triệu, nhà Hán chiếm Nam Việt, trong đó gồm cả địa bàn trước đó thuộc nước Âu Lạc. Nhà Hán chia vùng đất mới chiếm làm 9 quận. Vùng đất Phú Thọ thời kì này thuộc huyện Mê Linh, quận Giao Chỉ. Tháng 3 – 40, Trưng Trắc và Trưng Nhị, con gái của Lạc tướng huyện Mê Linh, đã phất cờ khởi nghĩa chống chính quyền đô hộ với ngọn cờ “đền nợ nước, trả thù nhà “. Cuộc khởi nghĩa đã nhanh chóng lan rộng và đã lật đổ được ách thống trị của nhà Hán
21. Hãy kể tên một số nhân vật tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Phú Thọ đã tham gia đội nghĩa binh của Hai Bà Trưng chống quân Hán xâm lược ?
22. 3. Nhân dân Phú Thọ trong các cuộc đấu tranh chống xâm lược thời Bắc thuộc a) Phú Thọ với cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (thế kỉ I) - Nữ tướng ở vùng Đất Tổ như: Nàng Nội ở Kẻ Lú, Bát Nàn ở trang Phượng Lâu (Việt Trì), Thiều Hoa ở Hiền Quan (Tam Nông), Nguyệt Cư ở Điêu Lương (Cẩm Khê), Nguyệt Diện ở Ca Đình (Đoan Hùng), Hà Liễu ở Giầu Cấm (Phù Ninh), - Các nữ tướng đã sát cánh chiến đấu cùng Hai Bà Trưng chống giặc và giành thắng lợi; nhiều người đã anh dũng hi sinh trong cuộc kháng chiến chống quân Hán do Mã Viện chỉ huy (năm 43).
23. 3. Nhân dân Phú Thọ trong các cuộc đấu tranh chống xâm lược thời Bắc thuộc a) Phú Thọ với cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (thế kỉ I) b) Phú Thọ trong cuộc kháng chiến chống quân Lương xâm lược (thế kỉ VI)
24. ? Trong thời gian khởi nghĩa chống quân Lương Lí Bí đóng quân ở đâu ?
25. 3. Nhân dân Phú Thọ trong các cuộc đấu tranh chống xâm lược thời Bắc thuộc a) Phú Thọ với cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (thế kỉ I) b) Phú Thọ trong cuộc kháng chiến chống quân Lương xâm lược (thế kỉ VI) Lý Nam Đế (Lý Bí) đã cho quân rút qua sông Hồng về động Khuất Lão (nay thuộc xã Vạn Xuân, huyện Tam Nông) để củng cố và phát triển lực lượng. Tại đây, quân đội của Lý Nam Đế đã được nhân dân địa phương hết lòng ủng hộ và giúp đỡ
26. LUYỆN TẬP
27. 2. a) Hãy hoàn thiện bảng thống kê sau về các nữ tướng tiêu biểu tham gia cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng trên địa bàn tỉnh Phú Thọ b) Từ kết quả của bài tập phần a, em có nhận xét gì về tinh thần đấu tranh chống xâm lược của nhân dân Phú Thọ
28. VẬN DỤNG 1. Có ý kiến cho rằng: “Phú Thọ là vùng đất cổ – nơi hội tụ những sáng tạo văn hoá của người Việt cổ trong quá trình hình thành quốc gia – dân tộc”, em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao? 2. Tìm hiểu và cho biết ở địa phương em có di tích lịch sử – văn hoá nào liên quan đến thời Hùng Vương dựng nước và cuộc đấu tranh chống Bắc thuộc