Bài giảng môn Lịch sử khối 8 - Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỷ XIX (Bản đẹp)

Nội dung text: Bài giảng môn Lịch sử khối 8 - Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỷ XIX (Bản đẹp)

1. Tôn Thất Thuyết sinh ngày 12/5/1835 tại thôn Phú Môn, xã Xuân Long (Huế). Ông xuất thân trong gia đình Hoàng tộc. Từng giữ chức Phụ chính đại thần, Thượng thư bộ Binh Là một người yêu nước đứng đầu phái chủ chiến, ông cùng Vua Hàm Nghi đề xướng phong trào Cần vương cứu nước Tôn Thất Thuyết (1835-1913)
2. Vua Hàm Nghi tên thật là Ưng Lịch (em ruột vua Kiến Phúc), lên ngôi lúc 13 tuổi. Ông là vị vua trẻ tuổi, yêu nước, có tinh thần chống Pháp tiêu biểu cho ý chí độc lập tự cường của dân tộc Vua Hàm Nghi (1870-1943)
3. Lược đồ kinh thành Huế năm 1885
4. : Quân ta tấn công : Quân ta rút lui : Quân Pháp phản công Lược đồ kinh thành Huế năm 1885
5. Tôn Thất thuyết đưa vua Hàm Nghi rời khởi kinh thành Huế
6. Thảo luận (3 phút) Vì sao cuộc phản công của phái chủ chiến diễn ra nhưng nhanh chóng thất bại ? - Lực lượng ta còn yếu, vũ khí ít, còn vướng phái chủ hòa. - Pháp có vũ khí, lực lượng mạnh, ưu thế hơn hẳn.
7. Khi ra tới Tân Sở vua Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết có hành động gì?
8. Thành Tân Sở tại xã Cam Chính, huyện Cam Lộ, Quảng Trị, nơi vua Hàm Nghi ra chiếu Cần vương kêu gọi toàn dân ba miền đứng lên chống thực dân Pháp, tháng 7/1885.
9. Chiếu Cần vương
10. Toàn văn Chiếu Cần Vương
11. Trình bày diễn biến phong trào Cần vương? Lược đồ phong trào Cần vương cuối TK XIX
12. - Từ 1885 – 1888 phong trào nổ khắp cả nước nhất là Bắc và Trung Kỳ . Nguyễn Văn Giáp (Sơn Tây) Nguyễn Xuân Ôn Nguyễn Duy (Nghệ An) Hiệu, Trần Văn Dự (Quảng Nam) Lê Trực, Nguyễn Phạm Tuân (Quảng Bình) Lê Trung Đình, Nguyễn Tự Tân (Quảng Ngãi) Mai Xuân Thưởng (Bình Định)
13. Ở Tân Sở (Quảng Trị) địa bàn chật Căn cứ Phú Gia hẹp, Tôn thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra căn cứ Phú Gia (Hương khê – Hà Tĩnh) để mở rộng địa bàn hoạt động. Trên đường đi nhà vua đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của đồng bào các dân tộc ở vùng biên giới Việt – Lào.1886 Tôn Thất Thuyết sang Trung Quốc cầu viện. Căn cứ Tân Sở
14. Chân dung vua Hàm Nghi khi bị đưa đi đày. Hàm Nghi trang phục rất giản dị, đầu quấn khăn đen mặc áo the như dân là người cương nghị, khẳng khái, thông minh, quả cảm. Thực dân Pháp nhờ tay sai dẫn đường đến ngày 14-11-1888 chúng bắt được ông. Pháp tìm moị cách mua chuộc nhưng không được. Cuối cùng Pháp đày Nghi An –giê –ri , khi đó ông mới 17 tuổi.
15. PháiCuộcNgườiVuaNơiTầngTên nào Tôn Hàmkhởi chỉcủa lớpđứng trong Thấthuy trínghĩa vuaNghi CẦN đầu thứcđạotriều Thuyết Hàm tiêuquânpháisau đìnhbấtVƯƠNG biểu Nghikhibìnhtấnchủđưa kiên công nhấtbịchiến Hàm quyết vớitrước bắt, Pháp haitrong Nghichốngtrong bị khihiệp ở lưu Pháp?phongtriềuđàyĐồnđếnướclên Mangở sau Hácđình?ngôi? tràođâu? khi măngCá? Cần cuộc Vương?và phản Pa tơ công nốt? thất bại? 1 C H Ủ C H I Ế N a 2 T R Ầ N X U Â N S O Ạ N b 3 T Ô N T H Ấ T T H U Y Ế T c 4 V Ă N T H Â N d 5 Ư N G L Ị C H e 6 H Ư Ơ N G K H Ê f 7 T Â N S Ở g 8 A N G I Ê R I Từ khóa h
16. Tiết 42 – Bài 26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX I. CUỘC PHẢN CÔNG CỦA PHÁI CHỦ CHIẾN TẠI KINH THÀNH HUẾ. VUA HÀM NGHI RA “CHIẾU CẦN VƯƠNG” 1. Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến ở Huế tháng 7/1885 2. Phong trào Cần vương a. Hoàn cảnh bùng nổ b.Diễn biến II- NHỮNG CUỘC KHỞI NGHĨA LỚN TRONG PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG: (phần 1 và 2 giảm tải không dạy) 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)
17. Khởi nghĩa Bãi Sậy Khởi nghĩa Ba Đình Khởi nghĩa Hương Khê
18. 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895) - Lãnh đạo: Phan Đình Phùng Phan Đình Phùng (1847-1895)
19. Năm 1877, ông thi đậu đình nguyên đồng tiến sĩ, được bổ làm Tri huyện Yên Khánh (tỉnh Ninh Bình). Năm 1883, do bất đồng quan điểm với Tôn Thất Thuyết về việc phế vua Dục Đức, lập Hiệp Hòa ông bị cách chức, về quê lập trại cày, tự hiệu là "Châu Phong". Năm 1885, hưởng ứng chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi, Phan Đình Phùng đã đứng ra chiêu tập lực lượng chống Pháp, từ các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. Nghĩa quân đã xây dựng căn cứ tại Hương Sơn, Hương Khê, Hà Tĩnh. Đến năm 1889, ông được làm Bình Trung tướng quân. Trong lúc cuộc chiến đấu còn tiếp diễn, ngày 28 tháng 12 năm 1895, do mắc bệnh lỵ nặng, Phan Đình Phùng đã qua đời tại bản doanh (núi Quạt), thọ 49 tuổi. Không lâu sau cái chết của ông, cuộc khởi nghĩa do ông phát động hoàn toàn bị trấn áp. Nguyên trước đó, Hoàng Cao Khải có viết thư dụ ông về hàng triều đình nhưng bị thẳng thừng từ chối, nên sau khi mất, mộ táng của ông bị Hoàng Cao Khải quật lên, tán thi hài của ông với thuốc súng và bắn xuống sông Lam.
20. 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895) - Lãnh đạo: Phan Đình Phùng, “Khen thay Cao Thắng tài to Cao Thắng Lấy ngay súng giặc về cho thợ rèn Đêm ngày tỉ mỉ mở xem Lại thêm có cả đội Quyên cúng tài Xưởng trong cho chí xưởng ngoài Thợ rèn cao tỉnh đều mời hội công Súng ta chế tạo vừa xong Đem ra mà bắn nức lòng thắm thay Bắn cho tiệt giống quân Tây Cậy nhiều súng ống phen này hết khoe.” (Vè Quan
21. Cao Thắng (1864-1893)
22. Cao Thắng (1864-1893) Năm 1887 khi Phan Đình Phùng ra Bắc liên lạc với các lực lượng kháng Pháp, Cao Thắng được giao quyền chỉ huy nghĩa quân. Trong một trận đánh thắng đội quân của ông đã thu được 17 khẩu súng và 60 viên đạn. Ông cùng với Lê Phần, Lê Quyên tháo súng ra nghiên cứu để chế tạo súng cho nghĩa quân. Ông tổ chức mở xưởng đúc vũ khí theo kiểu châu Âu ở chiến khu Vũ Quang và sản xuất được 500 khẩu súng theo mẫu 1874 của Pháp. Ngoài chế tạo vũ khí, ông còn xây dựng được một đội quân có tính chiến đấu cao, kỷ luật nghiêm. Tháng 9 năm 1889, Phan Đình Phùng trở về căn cứ, cử Cao Thắng làm tổng chỉ huy nghĩa quân và thu được nhiều thắng lợi trong những năm 1890 - 1891. Năm 1893, trong trận đánh Đồn Nu (Thanh Xuân - Thanh Chương - Nghệ An), ông bị trúng đạn và hy sinh lúc mới 29 tuổi. Cái chết của Cao Thắng là tổn thất lớn cho quân khởi nghĩa Phan Đình Phùng. Sau khi ông mất, quân Phan Đình Phùng chỉ thắng thêm được 1 trận Vụ Quang năm 1894 và không lâu sau khi Phan Đình Phùng mất (1895), cuộc khởi nghĩa bị trấn áp hẳn.
23. Vũ khí của nghĩa quân Phan Đình Phùng
24. Súng trường do Cao Thắng chế tạoSúng trường của Pháp (năm1874)
25. 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895) - Lãnh đạo: Phan Đình Phùng. - Căn cứ chính: Ngàn Trươi (Hương Khê- Hà Tĩnh) - Địa bàn hoạt động: Khắp 4 tỉnh từ Thanh Hóa đến Quảng Bình - Diễn biến: + Giai đoạn 1: 1885-1888: thời kỳ tổ chức, huấn luyện, xây dựng công sự, rèn đúc vũ khí. + Giai đoạn 2: 1888-1895: thời kỳ chiến đấu mạnh mẽ đẩy lùi nhiều HƯƠNG KHÊ cuộc càn quét của địch. Lược đồ khởi nghĩa Hương Khê
26. 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895) - Lãnh đạo: - Địa bàn : Huyện Hương Khê và Hương Sơn ( Hà Tĩnh) - Căn cứ chính: Ngàn Trươi (Hương Khê- Hà Tĩnh) - Diễn biến: + Giai đoạn 1: 1885-1888: thời kỳ tổ chức, huấn luyện, xây dựng công sự, rèn đúc vũ khí. + Giai đoạn 2: 1888-1895: thời kỳ chiến đấu mạnh mẽ đẩy lùi nhiều cuộc càn quét của địch. HƯƠNG KHÊ -> Ngày 28/12/1895: Phan Đình Phùng hi sinh -> khởi nghĩa thất bại. Lược đồ khởi nghĩa Hương Khê
27. 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895) Phan Đình Phùng khóc thương người anh hùng trẻ tuổi CaoThắng, hi sinh khi mới 29 tuổi (1893). “Có chí không thành, anh hùng đã mất. Chưa thắng đã chết, ý trời ra sao? Công muốn lập nên, gõ mái * nặng thề trừ giặc nước Việc khôn tính trước, lên yên nay thấy vắng người.” * Điển tích “gõ mái”. Điển tích “lên yên”
28. 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895) Bài thơ tuyệt mệnh của của Phan Đình Phùng “Nhung trường vâng mệnh đã mười đông Vũ lược còn chưa lập được công Dân đói kêu trời, xao xác nhạn, Quân gian chật đất, rộn ràng ong Chín lần xa giá non sông cách Bốn bể nhân dân nước lửa hồng Trách nhiệm càng cao càng nặng gánh Tướng môn riêng thẹn mặt anh hùng” Bản dịch của Trần Huy Liệu Thơ văn yêu nước thế kỷ XIX Phan Đình Phùng (1847-1895) “Ông chết rồi, nhưng bọn Pháp vẫn không tha, chúng quật mộ ông lên, đốt xác và cho đem vứt đi. Người ta báo thù cả người đã nằm yên dưới mộ”. (Trần Dân Tiên)
29. 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895) Nhận xét về cuộc khởi nghĩa Hương Khê? - Cuộc khởi nghĩa Hương Khê đánh dấu bước phát triển cao nhất của phong trào Cần vương dưới sự lãnh đạo của các văn thân, sĩ phu yêu nước. - Cuộc khởi nghĩa Hương Khê thất bại cũng đánh dấu phong trào Cần vương kết thúc trong cả nước.
30. 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895) - Ý nghĩa: Là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu, có qui mô lớn nhất, trình độ tổ chức cao và chiến đấu bền bỉ.
31. - Tại sao nói cuộc khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa điển hình nhất trong phong trào Cần vương?. ( Lãnh đạo, địa bàn, qui mô, trình độ tổ chức, thời gian, tính chất) -Lãnh đạo: tài giỏi, có uy tín, lập được nhiều chiến công, chế tạo được vũ khí. - Địa bàn: rộng khắp trên bốn tỉnh. - Quy mô: Số quân đông có 15 quân thứ (đơn Vị)lớn nhất, chế tạo được súng trường. -Trình độ tổ chức: cao, chặt chẽ, chiến đấu bền bỉ. -Thời gian: kéo dài 10 năm. -Tính chất : quyết liệt đầy cam go.
32. Trận Vụ Quang (ngày 17 tháng 10 năm 1894) “Biết được Phan Đình Phùng cùng đại bộ phận nghĩa quân đóng ở Vụ Quang, địch chủ trương tập kích tiêu diệt toàn bộ lực lượng và bắt lãnh tụ. Nhưng được báo trước, Phan Đình Phùng cùng các tướng lĩnh chuẩn bị đối phó. Lợi dụng thế nước xiết qua trước mặt khu trại, Phan Đình Phùng dùng kế “sa nang úng thủy” của Hàn Tín đánh Sở ngày xưa để giết giặc. Ông cho nghĩa quân lên tận nguồn sông, chặt gỗ to làm kè chặn nước và dẫn nhiều khúc gỗ thả sẵn trên nguồn. Giặc đến, nghĩa quân để cho địch yên ổn đi qua chỗ sông cạn nước, chờ lúc địch đến đúng giữa dòng, Phan Đình Phùng ra lệnh phá kè trên nguồn. Nước bị dồn ứ từ lâu, đến lúc được tháo, ào ào chảy xuống, kéo theo những khúc gỗ chặt để sẵn, vun vút lao xuống. Quân địch, phần bị nước cuốn bất ngờ, phần bị gỗ to lao vào người, phần lại bị nghĩa quân mai phục hai bên bờ bắn ra, nên bị chết rất nhiều”.
33. Chúc các em học sinh học tập tốt.