Bài giảng môn Lịch sử lớp 12 - Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939-1945). Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời

Nội dung text: Bài giảng môn Lịch sử lớp 12 - Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939-1945). Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời

1. BÀI 16 PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939-1945). NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ RA ĐỜI
2. I.Tình hình VN trong những năm 1939-1945 1.Tình hình chính trị: -1/9/1939, TC II bùng nổ -Châu Âu: Pháp đầu hàng Đức -ĐD: Pháp vơ vét sức người, sức của phục vụ chiến tranh -9-1940 Nhật tiến vào miền Bắc VN -VN các đảng phái thân Nhật ra sức tuyên truyền, lừa bịp về sức mạnh, văn minh Nhật -1945: Đức thất bại nặng, Nhật thua to -9/3/1945 Nhật đảo chính Pháp →Không khí cách mạng sôi sục, sẵn sàng khởi nghĩa.
3. La liệt những người chết đói bên đường Đói phải ăn cả thịt chuột
4. 2.Kinh tế-xã hội: *Pháp thi hành chính sách “kinh tế chỉ huy” -Nhật cướp đất của nông dân, buộc P cung cấp nguyên liệu chiến tranh, lương thực *Nd một cổ 2 tròng, 1944-1945 2 triệu người chết đói -Các giai cấp, tầng lớp đều bị ảnh hưởng =>Đảng ta kịp thởi đề ra đường lối đấu tranh phù hợp tình hình mới.
5. II.Phong trào GPDT từ 9/1939→3/1945 1.Hội nghị BCH TW Đảng Cộng sản VN 11/1939 -11/1939, Hội nghị BCH TW Đảng CS tại Bà Điểm (Hóc Môn) Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ chủ trì . *Nội dung: -Đánh đ/q, tay sai, GPDT, làm cho ĐD độc lập -Tịch thu ruộng đất của TD đ/q, địa chủ, tay sai lập Chính phủ dân chủ Cộng hòa -Phương pháp: từ đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ sang đánh đổ đ/q, tay sai.
6. *Nội dung: -Từ hợp pháp→bí mật, bất hợp pháp. -Chủ trương lập Mặt trận thống I dân tộc phản đế ĐD =>Đánh dấu bước chuyển hướng chỉ đạo chiến lược, đặt nhiệm vụ GPDT lên hàng đầu
7. 2. Những cuộc đấu tranh mở đầu thời kì mới (Đọc thêm) Vũ khí của đội du kích Bắc Sơn dùng Nồi cơm
8. 3.Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo CM. Hội nghị lần 8 BCH TW Đảng CSĐD (5/1941) -28/1/1941 NAQ về nước lãnh đạo CM, chủ trì Hội nghị lần 8 BCH TW tại Pác Bó (Cao Bằng) từ 10→19/5/1941 *Nội dung: -Nhiệm vụ trước mắt: GPDT -Gác khẩu hiệu CM ruộng đất bằng khẩu hiệu giảm tô, thuế, chia lại ruộng công→ người cày có ruộng -19/5/1941 Mặt trận Việt Minh ra đời
9. *Hình thức: Khởi nghĩa từng phần→Tổng k/nghĩa, chuẩn bị khởi nghĩa là nhiệm vụ trung tâm của toàn Đảng, toàn dân *Hoàn chỉnh chủ trương của Đảng, đặt nhiệm vụ GPDT lên hàng đầu. -Tác dụng vận động toàn Đảng, toàn dân tích cực chuẩn bị tiến tới Tổng khởi nghĩa
10. 4.Chuẩn bị tiến khởi nghĩa giành chính quyền a.Xây dựng lực lượng cho cuộc khởi nghĩa vũ trang *Lực lượng chính trị: -Xây dựng Mặt trận Việt Minh -Cao Bằng: thí điểm xây dựng Hội Cứu Quốc. Ủy ban Việt Minh Cao-Bắc-Lạng thành lập -Bắc Kì, Trung Kì các Hội Cứu quốc phát triển mạnh. 1943 ra Đề cương văn hóa VN. 1944 thành lập Hội VH Cứu Quốc
11. *Lực lượng vũ trang: -Đội du kích Bắc Sơn là lực lượng vũ trang đầu tiên của CMVN -14/2/1941 Trung đội Cứu quân 1 ra đời -15/9/1941 Trung đội Cứu quân 2 ra đời *Xây dựng căn cứ CM: -11/1940 căn cứ Bắc Sơn-Võ Nhai ra đời -1941 lập căn cứ địa Cao Bằng -1943 Bắc Sơn-Võ Nhai nối liền với Cao Bằng
12. b. Gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền -25→28/2/1943 TW Đảng họp tại Võng La -1943 lập Ban”xung phong Nam tiến” -25/2/1944 Trung đội Cứu quốc quân III ra đời -7/5/1944 chỉ thị “sửa soạn khởi nghĩa” -10/8/1944 Đảng kêu gọi”sắm vũ khí đuổi thù chung” -22/12/1944 đội VN tuyên truyền GPQ Thành lập, đánh thắng 2 trận Phay Khắt, Nà Ngần (Cao Bằng)
13. III.Khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền 1.Khởi nghĩa từng phần (tháng 3→ 8/1945) a. Hoàn cảnh -1945 LX tấn công Béc lin, châu Âu GP -Châu Á: Nhật thất bại nặng -ĐD: Mâu thuẫn N-P gay gắt -9/3/1945 Nhật đảo chính Pháp đầu hàng -Nhật độc chiếm ĐD, lập Chính phủ bù Nhìn Trần Trọng Kim
14. -12/3/1945 TW Đảng chỉ thị “Nhật- Pháp bắn nhau và hành động chúng ta” -Đảo chính tạo nên sự khủng hoảng chính trị sâu sắc. -Kẻ thù chính của nd ĐD là PX Nhật -Khẩu hiệu:”Đánh đuổi phát xít Nhật” -Hình thức: chuyển sang Tổng khởi nghĩa vũ trang khi có điều kiện -Phát động cao trào kháng Nhật cứu nước
15. b-Diễn biến k/n từng phần. -Cao-Bắc-Lạng: chính quyền CM thành lập, các hội Cứu quốc được củng cố, phát triển -Bắc kì, Trung kì:”phá kho thóc, giải quyết nạn đói” khởi nghĩa từng phần nhiều nơi. -Quảng Ngãi: tù chính trị nhà lao Ba Tơ nổi dậy lập chính quyền CM, tổ chức đội du kích Ba Tơ. -Nam kì: Việt Minh hoạt động mạnh ở Mỹ Tho ,Hậu Giang
16. -Lực lượng chính trị và vũ trang phát triển -Là cuộc tập dượt lớn chuẩn bị Tổng k/n. -Là tiền đề để nd ta chớp thời cơ đưa Tổng k/n giành thắng lợi nhanh, ít đổ máu -Là cuộc Tổng diễn tập trực tiếp cho cách mạng tháng Tám
17. 2.Sự chuẩn bị cuối cùng trước ngày Tổng khởi nghĩa. -15→20/4/1945 TW Đảng họp Hội nghị quân sự CM Bắc kì. -16/4/1945 UB dân tộc GPVN thành lập -15/5/1945 VN GPQ thành lập -5/1945 Bác Hồ chọn Tân Trào làm trung tâm chỉ đạo phong trào CM cả nước -4/6/1945 khu GP Việt Bắc ra đời (Cao-Bắc- Lạng-Hà-Tuyên-Thái) -Ủy ban lâm thời khu GP Việt Bắc thành lập
18. Tân Trào
19. 3.Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945. a.Nhật đầu hàng đồng minh, lệnh Tổng khởi nghĩa được ban bố -8/1945 Nhật bị quân Đồng minh tấn công -8/8 LX tuyên chiến với Nhật -6,9/8/1945 Mĩ ném 2 quả bom ng.tử xuống (Hirôsima, Nagaxaki) của Nhật. -9/8 LX tiêu diệt quân Quan Đông (Nhật) ở ĐB -15/8/1945 Nhật đầu hàng Đồng minh -Nhật ở ĐD và Chính phủ Trần Trọng Kim hoang man. Điều kiện khách quan có lợi cho Tổng k/n đã đến.
20. -Lực lượng CM được chuẩn bị từ Hội nghị TW 8 và trong cao trào kháng Nhật -13/8 lập UB k/n toàn quốc, ra Quân lệnh số1 -14→15/8 HN toàn quốc của Đảng ở Tân Trào lãnh đạo toàn dân Tổng k/n -16→17/8 Đại hội Quốc dân ở Tân Trào tán thành Tổng k/n thông qua 10 c/s của V/Minh -Cử UBDTGPVN do HCM làm Chủ tịch -Thời cơ khi quân Nhật đầu hàng trước khi quân Đồng minh làm nhiệm vụ. Đảng ta chớp thời cơ phát động Tổng k/n
21. b.Diễn biến cuộc Tổng k/n -14/8 nhiều xã huyện cả nước k/n -16/8 Võ Nguyên Giáp chỉ huy GPQ từ Tân Trào về GP Thái Nguyên -18/8 Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành được chính quyền sớm nhất *Hà Nội: 17/8 mít tinh ở Nhà hát lớn→biểu tình qua các phố “Ủng hộ Việt Minh” -18/8 cờ đỏ sao vàng xuất hiện -19/8 CM chiếm Phủ Khâm sai, Sở Cảnh sát, Bưu điện trại Bảo an -Tối 19/8 khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội
22. *Huế: -23/8 UB k/n thành lập, nd biểu tình chiếm các công sở, thắng lợi ở Huế 23/8. *Sài Gòn: -25/8 chiếm các công sở, thắng lợi ở Sài Gòn. -Thắng lợi ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn thúc đẩy các địa phương k/n giành chính quyền -28/8 Đồng Nai Thượng, Hà Tiên GP. -14→28/8 Tổng k/n thắng lợi trong cả nước -30/8 Bảo Đại thoái vị, chế độ pk sụp đổ -2/9/1945 Hồ Chủ Tịch đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước VN dân chủ Cộng hòa
23. Thái Nguyên (16/8) Hà Nội Bắc Giang (19/8) (18/8) Hải Dương (18/8) Hà Tĩnh (18/8) Huế (23/8) 30/8 Quảng Nam (18/8) Chú giải Nơi địa phương giành được chính quyền Vua Bảo Đại thoái vị Đồng Nai Thượng (28/8) Sài Gòn Hà Tiên (25/8) (28/8) Diễn biến cuộc tổng khởi nghĩa tháng Tám-1945
24. IV. Nước VNDCCH được thành lập (2-9-1945) -25/8 Hồ Chủ Tịch, TW Đảng về Hà Nội -28/8 lập Chính phủ lâm thời nước VNDCCH -2/9 tại Quảng trường Ba Đình. Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập. Nước VNDCCH thành lập. Ngày này mãi mãi là ngày hội lớn của dân tộc Việt.
25. V.Nguyên nhân, ý nghĩa, bài học CM/8 1945 1.Nguyên nhân thắng lợi *Chủ quan: -Dân ta có truyền thống yêu nước, tinh thần đấu tranh kiên cường bất khuất -Sự lãnh đạo của Đảng, Hồ Chủ tịch với đường lối CM đúng, sáng tạo -Đảng chuẩn bị 15 năm qua phong trào 1930- 1935, 1936-1939 -Toàn Đảng, toàn dân một lòng, chớp thời cơ phát động quần chúng nổi dậy k/n *Khách quan: Chiến thắng của LX, Đồng minh thắng FX, tạo thời cơ cho Tổng k/n.
26. 2.Ý nghĩa lịch sử -Bước ngoặt lớn trong lịch sử, thoát khỏi sự nô lệ của Pháp-Nhật và phong kiến.Lập nước VNDCCH -Đánh dấu bước phát triển nhảy vọt củaCMVN mở ra kỉ nguyên độc lập, tự do; GPDT gắn liền CNXH. -Đảng CSĐD là đảng cầm quyền quyết định thắng lợi sau này -Làm lung lay hệ thống thuộc địa của CNĐQ -Cổ vũ các dân tộc thuộc địa đấu tranh tự GP
27. 3.Bài học kinh nghiệm -Phải có đường lối đúng, vận dụng sáng tạo -Tập họp, tổ chức trong Mặt trận dân tộc thống nhất -Kết hợp đấu tranh chính trị, đấu tranh vũ trang, tiến hành khởi nghĩa từng phần, tiến tới Tổng khởi nghĩa
28. -Người hoàn chỉnh chủ trương chuyển hướng đấu tranh tại Hội nghị 8 (5/1941) -Hội nghị TW 11/1939 đã được hoàn chỉnh -Người góp phần to lớn chuẩn bị Tổng k/n -Người lập Mặt trận Việt Minh -22/12/1944 Người chỉ thị lập Đội VNTTGPQ -Người chọn Cao Bằng để xây dựng căn cứ -Người trực tiếp lãnh đạo cuộc Tổng k/n, đọc Tuyên ngôn độc lập 2/9/1945