Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 105, 106: Sống chết mặc bay

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 105, 106: Sống chết mặc bay

1. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - TIẾN TRÌNH BÀI HỌC Phần 1: Những đặc điểm cơ bản của truyện ngắn hiện đại đầu Thế kỉ XX. Phần 2: Đọc - hiểu văn bản:"Sống chết mặc bay" - Phạm Duy Tốn.
2. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - A. KHÁI QUÁT TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX
3. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - A. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX B. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI
4. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - B. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH 1. Tác giả - Phạm Duy Tốn (1883 - 1924). - Là một cây bút tiên phong và xuất sắc của khuynh hướng hiện thực ở những năm đầu thế kỉ XX. - Là nhà văn có lòng nhân đạo sâu sắc. “Ông đã "mở ra cánh cửa sổ đến một thế giới khác, thế giới không chỉ bao gồm trí thức và những tầng lớp trên, mà cả nông dân và những người kéo xe cần lao". (Schafer)
5. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH 1. Tác giả 2. Tác phẩm - Sáng tác 7/1918, đăng trên tạp chí Nam phong tháng 12/1918. - Là truyện ngắn thành công nhất của Phạm Duy Tốn. Bông hoa đầu mùa của truyện ngắn hiện đại Việt Nam.
6. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH 1. Tác giả 2. Tác phẩm 3. Chú thích khác - Sông Nhị Hà
7. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH 1. Tác giả 2. Tác phẩm 3. Chú thích khác II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Đọc, tóm tắt a) Đọc - Đọc diễn cảm, chú ý thay đổi ngữ điệu phù hợp với nội dung của mạch truyện.
8. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH Dựa vào các sự việc dưới đây em hãy tóm II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN tắt lại văn bản “Sống chết mặc bay”. 1. Đọc, tóm tắt a) Đọc - Dân làng X, phủ X đang phải dối mặt với b) Tóm tắt nguy cơ đê vỡ. - Ở ngoài đê, dân phu đang cố hết sức để cứu con đê. - Trong đình cao vững chãi trầy trò quan lại đang say sưa đánh tổ tôm. - Quan sung sướng ù ván bài to, đê vỡ dân rơi vào cảnh thảm sầu.
9. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN Tóm tắt: 1. Đọc, tóm tắt Dân làng X, phủ X đang phải đối a) Đọc mặt với nguy cơ đê vỡ. Họ đang cố gắng b) Tóm tắt hết sức để cứu con đê, bảo toàn tính mạng và cuộc sống của mình. Trong khi ấy, trong đình cao mà vững chãi, những người có trách nhiệm hộ đê là quan phủ và các chức sắc đang ăn chơi, hưởng lạc, say mê ván bài tổ tôm, lãng quên đám con dân đang cực khổ trong tình thế “ ngàn cân treo sợi tóc”. Và đúng lúc quan sung sướng vì ù ván bài to nhất cũng là lúc đê vỡ, dân chúng lâm vào cảnh “màn trời chiếu đất”, xiết bao thảm sầu.
10. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Đọc, tóm tắt + Phần 1: Từ đầu đến " không khéo a) Đọc thì vỡ mất" => Cảnh đê sắp vỡ. b) Tóm tắt + Phần 2: Tiếp theo đến " Điếu, mày!" 2. Tìm hiểu chung => Cảnh trên đê và cảnh trong đình * Ngôi kể: Ngôi kể 3 trước khi đê vỡ. * Nhân vật chính: Quan phụ mẫu + Phần 3: Còn lại => Cảnh đê vỡ nhân * Phương thức biểu đạt: dân lâm vào tình cảnh thảm sầu. Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm * Bố cục: 3 phần * Ý nghĩa nhan đề -Phê phán thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm trước tính mạng, tài sản của người khác.
11. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH + Phép tương phản (đối lập) trong nghệ II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN thuật là việc tạo ra những hành động, 1. Đọc, tóm tắt những cảnh tượng, những tính cách trái a) Đọc b) Tóm tắt ngược nhau để qua đó làm nổi bật ý 2. Tìm hiểu chung tưởng bộ phận trong tác phẩm hoặc tư * Ngôi kể: Ngôi kể 3 tưởng chính của tác phẩm. * Nhân vật chính: Quan phụ mẫu * Phương thức biểu đạt: + Phép tăng cấp là lần lượt đưa thêm Tự sự kết hợp miêu tả chi tiết và chi tiết sau phải cao hơn chi và biểu cảm tiết trước, qua đó làm rõ thêm bản chất * Bố cục: 3 phần một sự việc, một hiện tượng muốn nói. * Ý nghĩa nhan đề -Phê phán thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm trước tính mạng, tài sản của người khác. * Phép tương phản, tăng cấp
12. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH THẢO LUẬN NHÓM II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Đọc, tóm tắt 2. Tìm hiểu chung 3. Tìm hiểu chi tiết a) Cảnh nhân dân hộ đê Câu hỏi: Tìm hiểu cảnh nhân dân hộ đê theo các gợi ý sau: + Thời gian + Địa điểm + Không khí + Âm thanh + Dụng cụ + Hoạt động
13. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - a) Cảnh nhân dân hộ đê -Thời gian: Gần một giờ đêm - Địa điểm: Trên đê, đã thẩm lậu - Không khí: Căng thẳng, nhốn nháo - Tăng cấp, tương phản - Âm thanh: Trống đánh, ốc thổi, (sức người > Cảnh hộ đê: Hối hả, nhốn nháo, nhếch nhác, thảm hại. - Xem chừng núng thế lắm. - Không khéo thì vỡ mất. Câu cảm thán, ngôn - Tình cảnh trông thật là thảm. ngữ biểu cảm - Than ôi! Sức người khó lòng .trời. - Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất. => Niềm cảm thương chân thành của tác giả trước cuộc tình cảnh cực của nhân dân.
14. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Đọc, tóm tắt 2. Tìm hiểu chung 3. Tìm hiểu chi tiết a) Cảnh nhân dân hộ đê * Tiểu kết - Từ ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm; phép tương phản, tăng cấp. - Cảnh hộ đê hối hả, nhốn nháo, thảm hại. - Niềm cảm thương chân thành của tác giả. b) Cảnh quan lại hộ đê
15. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - CẢNH NHÂN DÂN HỘ ĐÊ CẢNH QUAN LẠI HỘ ĐÊ Thời gian + gần một giờ đêm + gần một giờ đêm Địa điểm + trên đê, mưa tầm tã + trong đình cao, vững chãi Không khí + căng thẳng, nhốn nháo + trang nghiêm, tĩnh mịch Âm thanh + trống đánh, ốc thổi + tiếng nói nhẹ nhàng, êm ái Dụng cụ + cuốc, tre, thuổng + trầu vàng, cau đậu, Hoạt động + đắp, đội, vác + chơi tổ tôm => Hối hả, nhốn nháo, nhếch =>Trật tự, tôn nghiêm, nhác, thảm hại nhàn nhã
16. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - b) Cảnh quan lại hộ đê * Quan phụ mẫu:
17. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - b) Cảnh quan lại hộ đê THẢO LUẬN NHÓM Câu hỏi: Tìm những chi tiết miêu tả hình ảnh quan phụ mẫu “hộ đê” theo gợi ý sau: + Nhóm1: Dáng ngồi + Nhóm 2: Đồ dùng + Nhóm 3: Cử chỉ + Nhóm 4: Lời nói
18. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - b) Cảnh quan lại hộ đê * Quan phụ mẫu: - Dáng ngồi: uy nghi, chễm chện - Đồ dùng: bát yến hấp đường phèn, trầu -> Hống hách vàng, cau đậu -> Cuộc sống xa hoa, sung sướng - Lời nói: “ừ”; “mặc kệ!”; “điếu mày!” -> Thích hưởng lac - Cử chỉ: xơi bát yến, vuốt râu, rung đùi -> Vô trách nhiệm - Thái độ: điềm nhiên, thờ ơ * Nghệ thuật: Liệt kê, ngôn ngữ biểu cảm, phép tăng cấp
19. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Đọc, tóm tắt 2. Tìm hiểu chung 3. Tìm hiểu chi tiết a) Cảnh nhân dân hộ đê b) Cảnh quan lại hộ đê - Trật tự, tôn nghiêm, nhàn nhã - Quan phụ mẫu vô trách nhiệm, phi nhân tính. => Lên án, tố cáo
20. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - CẢNH NHÂN DÂN HỘ ĐÊ >< CẢNH QUAN LẠI HỘ ĐÊ
21. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Đọc, tóm tắt 2. Tìm hiểu chung 3. Tìm hiểu chi tiết a) Cảnh nhân dân hộ đê b) Cảnh quan lại hộ đê c) Cảnh đê vỡ
22. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - CẢNH NHÂN DÂN HỘ ĐÊ CẢNH QUAN LẠI HỘ ĐÊ Thời gian + gần một giờ đêm + gần một giờ đêm Địa điểm + trên đê, mưa tầm tã + trong đình cao, vững chãi Không khí + căng thẳng, nhốn nháo + trang nghiêm, tĩnh mịch Âm thanh + trống đánh, ốc thổi + tiếng nói nhẹ nhàng, êm ái Dụng cụ + cuốc, tre, thuổng + trầu vàng, cau đậu, Hoạt động + đắp, đội, vác + chơi tổ tôm => Hối hả, nhốn nháo, nhếch =>Trật tự, tôn nghiêm, nhàn nhác, thảm hại nhã - Dân rơi vào cảnh thảm sầu: - Quan quát nạt dọa dẫm, Khi đê vỡ nhà cửa trôi băng, lúa má không ngừng chơi bài -> ù ván ngập hết; kẻ sống không chỗ bài to-> sung sướng. ở, kẻ chết không nơi chôn. => Thảm hại, đáng thương => Phi nhân tính
23. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN Yếu tố nghệ thuật nào không được tác giả sử 1. Đọc, tóm tắt dụng trong văn bản "Sống chết mặc bay"? 2. Tìm hiểu chung 3. Tìm hiểu chi tiết A. Tương phản, tăng cấp a) Cảnh nhân dân hộ đê B. Lối nói khoa trương, phóng đại. b) Cảnh quan lại hộ đê C. Ngôn ngữ sinh động, hấp dẫn. D. Ngôi kể khách quan. c) Cảnh đê vỡ III. TỔNG KẾT 1. Nghệ thuật
24. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH Hãy dùng hai từ hiện thực, nhân đạo để điền II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN vào chỗ trống cho thích hợp: 1. Đọc, tóm tắt 2. Tìm hiểu chung Giá trị hiện . thực của tác phẩm 3. Tìm hiểu chi tiết “Sống chết mặc bay” là: Phản ánh sự đối a) Cảnh nhân dân hộ đê lập giữa cuộc sống và sinh mạng của nhân dân với cuộc sống của bạn quan lại mà kẻ b) Cảnh quan lại hộ đê đứng đầu ở đây là tên quan phủ “ lòng lang c) Cảnh đê vỡ dạ thú”. III. TỔNG KẾT Giá trị nhân . đạo của tác phẩm 1. Nghệ thuật “Sống chết mặc bay” là: Thể hiện niềm cảm 2. Nội dung thương của tác giả trước cuộc sống lầm * Ghi nhớ (SGK) than cơ cực của người dân do thiên tai và thái độ vô trách nhiệm của bọn cầm quyền đưa đến.
25. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - I. ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Đọc, tóm tắt 2. Tìm hiểu chung 3. Tìm hiểu chi tiết a) Cảnh nhân dân hộ đê b) Cảnh quan lại hộ đê c) Cảnh đê vỡ III. TỔNG KẾT 1. Nghệ thuật 2. Nội dung IV. LUYỆN TẬP
26. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn -
27. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải đi thăm vùng sạt lở ở huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam năm 2010.
28. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - Đồng chí, Nguyễn Hồng Diên Chủ tịch Tỉnh Thái Bình đi kiểm tra công tác phòng chống cơn bão số 6 năm 2013
29. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - ỦNG HỘ ĐỒNG BÀO LŨ LỤT
30. Chủ đề: TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX Tiết 105, 106: SỐNG CHẾT MẶC BAY - Phạm Duy Tốn - BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
31. Bài tập về nhà: - Hoàn thành bài tập phần luyện tập. - Tiếp tục tìm hiểu các tác phẩm truyện ngắn hiện đại trong chủ đề. XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH