Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 30: Bạn đến chơi nhà - Trường THCS Nguyễn Hiền

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 30: Bạn đến chơi nhà - Trường THCS Nguyễn Hiền

1. CHỦ ĐỀ: VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM; TỪ LOẠI; VĂN BIỂU CẢM Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến - GIÁO VIÊN: LÊ THANH TRƯỜNG THCS NGUYỄN HIỀN
2. “Rượu ngon không có bạn hiền Không mua không phải không tiền không mua Câu thơ nghĩ, đắn đo không viết Viết đưa ai, ai biết mà đưa” Trích “Khóc Dương Khuê” – Nguyễn Khuyến -
3. TÌNH BẠN
4. - Tác giả: + Nguyễn Khuyến (1835 - 1909) + Quê ở xã Yên Đổ, nay thuộc xã Trung Lương, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. + Ông là người đỗ đầu 3 kì thi nên có tên là Tam Nguyên Yên Đổ. + Ông là nhà thơ lớn của dân tộc, là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam.
5. Nguyễn Khuyến lúc làm quan
6. Từ đường Nguyễn Khuyến tại xã Trung Lương (Bình Lục)
7. - Tác phẩm: Bài thơ “Bạn đến chơi nhà” được sáng tác lúc ông về ở ẩn tại quê nhà.
8. BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ (Nguyễn Khuyến) Đã bấy lâu nay, bác tới nhà, + nước cả: nước đầy, nước Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. lớn Ao sâu nước cả, khôn chài cá, + khôn: không thể, khó, e Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà. rằng khó Cải chửa ra cây, cà mới nụ, + chửa: chưa Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. + rốn: cánh hoa đã héo sau Đầu trò tiếp khách, trầu không có, khi đậu quả. Bác đến chơi đây, ta với ta!
9. BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ (Nguyễn Khuyến) Đã bấy lâu nay, bác tới nhànhà, Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật: xa Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. - Bài thơ có 8 câu, mỗi câu 7 tiếng. Ao sâu nước cả, khôn chài cá, - Gieo vần: tiếng thứ 7 các câu Vườn rộng rào thưa, khó đuổigàgà. 1,2,4,6,8 Cải chửa ra cây, cà mới nụ, - Phép đối: câu 3 - 4; câu 5 - 6: đối ý, Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.hoa. đối thanh Đầu trò tiếp khách, trầu không có, - Kết cấu: đề - thực - luận - kết Bác đến chơi đây, ta với tata!
10. BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ (Nguyễn Khuyến) Đã bấy lâu nay, bác tới nhà, Cảm xúc của nhà thơ khi bạn đến chơi nhà Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. Ao sâu nước cả, khôn chài cá, Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà. Hoàn cảnh tiếp đãi bạn của Cải chửa ra cây, cà mới nụ, nhà thơ Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. Đầu trò tiếp khách, trầu không có, Bác đến chơi đây, ta với ta! Tình bạn đậm đà, thắm thiết
11. “Đã bấy lâu naynay, bácbác tới nhà,” - Chỉ thời gian lâu thân mật, sự nể trọng của ngày nhà thơ với bạn - Sự mong ngóng của nhà thơ - Giọng điệu vồn vã, chân thành, cởi mở - Cách mở đầu tự nhiên, giản dị như lời nói thường ngày, như lời chào, như tiếng reo vui của nhà thơ. => Thể hiện niềm vui mừng, xúc động của nhà thơ khi có bạn lâu ngày đến thăm.
12. - Phép liệt kê: chợ, gà, cá, cải, cà, bầu, Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. mướp, trầu Ao sâu nước cả, khôn chài cá, - Phép đối lập: đối lập giữa cái CÓ và cái Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. KHÔNG Cải chửa ra cây, cà mới nụ, - CÓNgôn ngữLÍ DOthơ dungKHÁCHdị, tự nhiênKHÔNGnhư cách diễn Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. đạt thường ngàyQUAN. Đầu trò tiếp khách, trầu không có, Chợ- Sử dụngtrẻnhiềuthờitínhđi vắngtừ : sâuKhông, cả, rộngthể, thưađi - Nhiều phóchợtừthờichỉxasự phủ định: khôn, chửa; chỉ Cáthời gianaohaysâusự, nướctiếp diễncả củaKhônghoạt độngthể :đánhmới, đương, vừa; lặp cấu trúc cụmbắttừ ”chửa ra cây”, ”vừa rụng rốn”, ”mới nụ”, ”đương hoa” Gà vườn rộng, rào Không thể bắt - Giọng thưađiệu: vui đùa, thấp thoáng nụ cười hóm Cảihỉnh, củachửanhà thơra .cây, Không thể ăn cà, mới nụ, (chưa đến thời kì bầu=> ,Khiếnvừachorụngngônrốn,ngữ thơthu háichặt) chẽ, nhất quán trong trong việc thể hiện nội dung. mướp đương hoa => Giúp tác giả giãi bày với bạn về tình Trầuhuống khó xử của mình khiKhôngbạn đếncóthăm.
13. Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. Ao sâu nước cả, khôn chài cá, Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. Cải chửa ra cây, cà mới nụ, Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. Đầu trò tiếp khách, trầu không có, - Biện pháp nghệ thuật: phép liệt kê; đối lập; nói quá; sử dụng ngôn ngữ dung dị, tự nhiên; nhiều tính từ, phó từ; tạo tình huống khó xử thật bất ngờ, thú vị: có sẵn mọi thứ nhưng hóa ra lại chẳng có gì đãi bạn. - Nhấn mạnh sự đối lập giữa mong muốn thết đãi bạn chu đáo của nhà thơ với hiện thực không thể thực hiện được do những lí do khách quan. - Thể hiện cuộc sống thanh bạch của nhà Nho nghèo giữa chốn hương quê bằng giọng điệu hóm hỉnh, hài hước.
14. Bác đến chơi đây, ta với ta! CÂU HỎI THẢO LUẬN (4’) So sánh cụm từ ”ta với ta” trong bài thơ ”Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan với cụm từ ”ta với ta” trong bài thơ ”Bạn đến chơi nhà” của nhà thơ Nguyễn Khuyến. Gợi ý: (máy chiếu) - Dạng bài so sánh: chỉ ra sự giống và khác nhau - Nội dung: + Vị trí cụm từ ”ta với ta” trong mỗi bài thơ + Từ ”ta” dùng để chỉ ai? + Thể hiện ý nghĩa gì?
15. ĐÁP ÁN * Giống nhau: - Cùng hình thức ngữ âm - Đều dùng để kết thúc bài thơ * Khác nhau: Qua Đèo Ngang Bạn đến chơi nhà (Bà Huyện Thanh Quan) (Nguyễn Khuyến) - Chỉ một mình nhà thơ - Chỉ nhà thơ - Chỉ bạn của nhà thơ - Dùng để nói về cái ”tôi” riêng - Dùng một âm ”ta” để nói về hai người: lẻ, thầm kín buồn lặng của chính nhà thơ và bạn, tác giả đã ca ngợi một tình nhà thơ. Qua đó thể hiện nỗi cô bạn gắn bó, đậm đà, thắm thiết vượt lên đơn tuyệt đối của nhà thơ trước trên tất cả mọi thử thách tầm thường. Qua cảnh vật và cuộc đời. đó còn thể hiện niềm vui trọn vẹn của nhà thơ khi có một tình bạn đẹp, có một người bạn tâm đầu ý hợp.
16. Bác đến chơi đây, ta với ta! Câu thơ kết là sự bùng nổ cả ý và tình, bộc lộ tình cảm sâu sắc của nhà thơ với bạn, khẳng định tình bạn đậm đà, thắm thiết, trọn vẹn, trong sáng, vượt qua mọi thử thách tầm thường.
17. BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ (Nguyễn Khuyến) Nghệ thuật Đã bấy lâu nay, bác tới nhà, - Tạo tình huống bất ngờ, thú vị. Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. - Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật với bố cục độc đáo; giọng thơ chất phác, hóm hỉnh, Ao sâu nước cả, khôn chài cá, hồn nhiên. Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà. - Ngôn ngữ thơ dung dị, tự nhiên mà thấm Cải chửa ra cây, cà mới nụ, thía, sâu sắc Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. Nội dung: Đầu trò tiếp khách, trầu không có, Bài thơ ca ngợi tình bạn chân thành thắm thiết, đậm đà, mộc mạc và tràn đầy niềm vui Bác đến chơi đây, ta với ta! dân dã của tác giả.
18. Câu 1: Cảm xúc vui mừng của nhà thơ khi bạn tới chơi nhà. Nội 6 câu tiếp: Hoàn cảnh đặc biệt, chẳng dung có gì tiếp đãi bạn của nhà thơ. Câu kết: Khẳng định tình bạn đậm đà, thắm thiết, vượt lên trên mọi thứ vật chất đời thường. Bạn đến chơi nhà (Nguyễn Khuyến) Tạo tình huống bất ngờ, thú vị. Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, Nghệ bố cục độc đáo; giọng thơ chất phác, thuật hóm hỉnh, hồn nhiên. Ngôn ngữ thơ dung dị, tự nhiên mà thấm thía, sâu sắc
19. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học thuộc lòng bài thơ, nắm vững giá trị nội dung, nghệ thuật - Làm bài tập luyện tập vào vở bài tập - Tự lập bản đồ tư duy bài học - Sưu tầm tài liệu liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của tác giả Nguyễn Khuyến, tìm đọc các bài thơ của ông. - Chuẩn bị tài liệu về một loài cây em yêu, 2 tiết sau viết bài TLV số 2 biểu cảm về một loài cây. .