Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 98: Tiếng Việt: Liệt kê

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 98: Tiếng Việt: Liệt kê

1. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1: Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? Câu 2: Tìm cụm chủ – vị làm thành phần của câu hoặc của cụm từ trong câu sau, cho biết cụm chủ - vị làm thành phần gì? Em học giỏi khiến cha mẹ và thầy cô vui lòng.
2. Tiết 98 -Tiếng Việt: I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ? Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong 1. VD (SGK/104) khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch lắm [ ]. (Phạm Duy Tốn)
3. Tiết 98-Tiếng Việt: I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ? Bên cạnh ngài, mé tay 1. VD: (SGK/104). trái, bát yến hấp đường 2. Nhận xét các bộ phận in đậm: phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi - Cấu tạo: Đều là các cụm danh ngút; tráp đồi mồi chữ từ có kết cấu tương tự nhau. nhật để mở, trong ngăn - Ý nghĩa: Đều nói về những đồ vật bạc đầy những trầu vàng, đắt tiền, xa xỉ. cau đậu, rễ tía, hai bên - Tác dụng:Tô đậm cuộc sống xa nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao hoa, hưởng lạc của tên quan phủ. chuôi ngà, nào ống vôi → Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, chạm, ngoáy tai, ví thuốc, cụm từ cùng loại Liệt kê. quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. * Ghi nhớ 1: (SGK/105).
4. Tiết - 98 Tiếng Việt: I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ? 1. VD: (SGK/104). 2. Nhận xét các bộ phận in đậm: - Cấu tạo: Đều là các cụm danh Ghi nhớ: Liệt kê là sắp từ có kết cấu tương tự nhau. xếp nối tiếp hàng loạt - Ý nghĩa: Đều nói về những đồ vật từ hay cụm từ cùng loại đắt tiền, xa xỉ. để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn - Tác dụng:Tô đậm cuộc sống xa những khía cạnh khác hoa, hưởng lạc của tên quan phủ. nhau của thực tế hay → Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, của tư tưởng tình cảm. cụm từ cùng loại Liệt kê. * Ghi nhớ 1: (SGK/105).
5. BÀI TẬP NHANH Tìm phép liệt kê trong câu sau: Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại. (Khẩu hiệu)
6. Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại
7. Tiết 98 Tiếng Việt: II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ: a.ToànToàn thểthể dân tộc Việt Nam 1. Xét về cấu tạo: quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ VD 1: (SGK/105). vững quyền tự do, độc lập ấy. a.“tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải”  Liệt kê không từng theo cặp. b.“tinh thần và lực lượng, b.ToànToàn thểthể dândân tộctộc ViệtViệt NamNam quyết đem tấttất cảcả tinhtinh thầnthầnvàvàlựclực tính mạng và của cải” lượng, tínhtính mạngmạng vàvà củacủa cảicải đểđể  Liệt kê theo từng cặp. giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. (Hồ Chí Minh)
8. Tiết 98 Tiếng Việt: II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ: aa Tre,Tre, nứa,nứa, trúc, mai, vầu 1. Xét về cấu tạo: mấymấy chụcchục loạiloại khác nhau, 2. Xét về ý nghĩa: nhưngnhưng cùngcùng mộtmột mầm non VD 2: (SGK/105). măngmăng mọcmọc thẳngthẳng a.“Tre, nứa, trúc, mai, vầu ” ((ThThééppMMớới)i)  Liệt kê không tăng tiến. b. TiếngTiếngViệtViệtcủacủachúngchúngta phảnta b. -“hình thành và trưởng phảnánh sựánhhìnhsự thànhhình vàthànhtrưởngvà thành ” trưởngthành củathànhxã hộicủa Việtxã hộiNamViệtvà -“gia đình, họ hàng, làng Namcủa dânvà củatộc dânViệt tộcNam,ViệtcủaNam,tập củathể nhỏtập thểlà nhỏgia đình,là gia họđình,hàng,họ xóm ” hàng,làng xómlàngvàxómcủavàtậpcủathểtậplớnthểlà  Liệt kê tăng tiến. lớndânlàtộc,dânquốctộc,giaquốc. gia. * Ghi nhớ 2: (SGK/105). (Hồ Chí Minh)
9. Các kiểu liệt kê Xét về cấu tạo Xét về ý nghĩa Liệt kê Liệt kê Liệt kê Liệt kê theo không theo không tăng tiến. từng cặp. từng cặp. tăng tiến.
10. Tiết 98 Tiếng Việt: III. LUYỆN TẬP Chỉ ra các phép liệt kê trong Bài tập 1: ( SGK/106) bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” để chứng minh cho luận điểm “Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”.
11. Tiết 98 Tiếng Việt: III. LUYỆN TẬP Bài tập 1: Tìm phép liệt kê ĐoạnĐoạn 11:: DânDân tata cócó mộtmột lònglòng trong bài Tinh thần yêu nước nồngnồng nànnàn yêuyêu nướcnước ĐóĐó làlà của nhân dân ta của Hồ Chí mộtmột truyềntruyền thốngthống quíquí báubáu Minh. củacủa tata TừTừ xưaxưa đếnđến nay, mỗimỗi - Đoạn 1: “nó kết thành một khikhi TổTổ quốcquốc bịbị xâmxâm lăng,lăng, thìthì làn sóng cướp nước.” tinhtinh thầnthần ấyấy lạilại sôisôi nổi,nổi, nónó → Sức mạnh tinh thần yêu kếtkết thànhthành mộtmột lànlàn sóngsóng vôvô nước của nhân dân ta. cùngcùng mạnhmạnh mẽ,mẽ, toto lớn,lớn, nónó lướtlướt quaqua mọimọi sựsự nguynguy hiểm,hiểm, khókhó khăn,khăn, nónó nhấnnhấn chìmchìm tấttất cảcả lũlũ bánbán nướcnước vàvà cướpcướp nướcnước
12. Tiết 98 Tiếng Việt: III. LUYỆN TẬP Đoạn 2: Lịch sử ta đã có Bài tập 1: Tìm phép liệt kê nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. chứng tỏ tinh thần yêu nước của chúng ta. Chúng ta có - Đoạn 1: “nó kết thành một làn sóng cướp nước.” quyền tự hào vì những trang → Sức mạnh tinh thần yêu lịch sử vẻ vang thời đại Bà nước của nhân dân ta. Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng - Đoạn 2: “thời đại Bà Trưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, Quang Trung ” Chúng ta phải ghi nhớ công → Lòng tự hào về trang sử lao của các vị anh hùng dân vẻ vang của dân tộc. tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
13. Đoạn 3: Đồng bàobào ta ngàyngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngàyngày trước. Từ các cụ giàgià tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bàobào ở nước ngoàingoài đến những đồng bàobào ở vùngvùng bị tạm chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lònglòng nồng nànnàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoàingoài mặt trận chịu đói mấy ngàyngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòngtòng quân màmà mìnhmình thìthì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bàbà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mìnhmình. Từ những nam nữ công nhân vàvà nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vàovào kháng chiến, cho đến những đồng bàobào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ, Những cử chỉ cao qúy đó, tuy khác nhau nơi việc làm,làm, nhưng đều giống nhau nơi lònglòng nồng nànnàn yêu nước. → Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên chống Pháp.
14. Tiết 98 Tiếng Việt: III. LUYỆN TẬP Bài tập 1: Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. - Đoạn 1: “nó kết thành một làn sóng cướp nước.” → Sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân dân ta. - Đoạn 2: “thời đại Bà Trưng Quang Trung ” → Lòng tự hào về những tấm gương của các vị anh hùng dân tộc. - Đoạn 3: “ Từ các cụ già tóc bạc cho Chính phủ” → Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên chống Pháp. THẢO LUẬN Qua văn bản Tinh thần yêu nước của nhân dân ta hãy đặt câu có phép liệt kê nói về các việc làm, hành động để phát huy tinh thần yêu nước của bản thân?
15. Tiết98 - Tiếng Việt III. LUYỆN TẬP a. Và đó cũng là lần đầu tiên Bài tập 2 Tìm phép liệt kê: trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy thể hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong của tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
16. Tiết98 -Tiếng Việt III. LUYỆN TẬP a. Và đó cũng là lần đầu tiên Bài tập 2 Tìm phép liệt kê: trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy thể hiện cái huyền a.- “dưới lòng đường, trên diệu của một thành phố Đông Dương, vỉa hè, trong cửa tiệm ” dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong của tiệm. Những cu li xe kéo xe tay - “ Những cu li xe kéo phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm hình chữ thập.” lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
17. Tiết 98-Tiếng Việt III. LUYỆN TẬP Bài tập 2 Tìm phép liệt kê: a.- “dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm ” - “ Những cu li xe kéo hình chữ thập.” b. “Điện giật, dùi dâm, dao cắt, lửa nung” b. Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu)
18. Tiết98 -Tiếng Việt III. LUYỆN TẬP Bài tập 3 Đặt câu có sử dụng phép liệt kê: a. Tả một số hoạt động trên sân trường trong giờ ra chơi. b. Qua bài Ca Huế trên sông Hương, em hãy kể tên các làn điệu dân ca Huế mà em biết. c. Hãy kể tên các làn điệu dân ca ở địa phương em.
19. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học thuộc ghi nhớ SGK/105. - Hoàn thành các bài tập còn lại. - Soạn bài tiếp theoDấu chấm lửng, dấu chấm phẩy.
20. CHÚC QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM VUI KHỎE