Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 24: Bánh trôi nước - Phạm Thị Hoa

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 24: Bánh trôi nước - Phạm Thị Hoa

1. CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH MÔN: NGỮ VĂN 7 GV: PHẠM THỊ HOA
2. KIỂM TRA BÀI CŨ Đọc thuộc lòng và nêu nội dung, nghệ thuật của bài thơ PHÒ GIÁ VỀ KINH
3. TIẾT 24: VĂN BẢN BÁNH TRÔI NƯỚC - HỒ XUÂN HƯƠNG -
4. TIẾT 24: VĂN BẢN BÁNH TRÔI NƯỚC I. TÌM HIỂU CHUNG: 1. Tác giả: - Hồ Xuân Hương (?-?) lai lịch chưa thật rõ, sống vào cuối thế kỷ XVIII- đầu thế kỷ XIX. - Quê ở làng Quỳnh Đôi - Quỳnh Lưu- Nghệ An, từng sống ở phường Khán Xuân, Hà Nội. - Là nữ sĩ tài danh hiếm có nhưng đường tình duyên trắc trở, bất hạnh. - Bà để lại khoảng 50 bài thơ Nôm và 1 tập thơ chữ Hán là "Lưu Hương Kí". - Được mệnh danh là " Bà chúa thơ Nôm".
5. TIẾT 24: VĂN BẢN BÁNH TRÔI NƯỚC I. TÌM HIỂU CHUNG: 1. Tác giả: 2. Tác phẩm:
6. 2. Tác phẩm: a. Thể thơ: - Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật: + Viết bằng chữ Nôm. + 4 câu, mỗi câu 7 chữ. + Câu 1,2,4 hiệp vần với nhau ở tiếng cuối. b. Đề tài: Vịnh vật c. Phương thức biểu đạt: biểu cảm, miêu tả. d. Từ khó:
7. Bánh trôi nước Rắn: Cứng Nát: Nhão
8. BÁNH TRÔI NƯỚC -HỒ XUÂN HƯƠNG- Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
9. e. Kết cấu: đa nghĩa - Nghĩa thứ nhất (nghĩa đen): tả thực chiếc bánh trôi nước khi đang được luộc chín. - Nghĩa thứ hai (nghĩa bóng): phản ánh vẻ đẹp, phẩm chất và thân phận của người phụ nữ trong xã hội cũ.
10. BÁNH TRÔI NƯỚC -HỒ XUÂN HƯƠNG- Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
11. II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 1. Miêu tả bánh trôi nước:
12. Với nghĩa thứ nhất, bánh trôi nước đã được miêu tả như thế nào? (chú ý các từ ngữ: trắng, tròn, chìm, nổi, rắn nát, lòng son) =>- Bánh có màu trắng của bột , bánh được nặn thành viên tròn (màu sắc, hình dáng). - Nếu nhào bột mà nhiều nước quá thì nhão (nát), ít nước quá thì rắn (kỹ thuật làm bánh: tùy thuộc vào kẻ nặn khéo hay vụng về). - Khi đun sôi nước để luộc bánh chín thì nổi lên, bánh sống thì chìm xuống.(cách nấu). - Nhân bánh được làm bằng mật hoặc đường phên nên chín thường có màu đỏ như son.(chất lượng thành phẩm: ngon ngọt không thay đổi).
13. II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN 1. Miêu tả bánh trôi nước: - Hình thức : trắng, tròn. - Nhào bột: nhiều nước thì nhão, ít nước quá thì rắn. - Luộc bánh: bánh chín nổi lên, bánh sống thì chìm. - Nhân bánh: làm bằng mật hoặc đường phên nên khi chín thường có màu đỏ như son.
14. Em có nhận xét gì về cách miêu tả bánh trôi của tác giả? => Miêu tả rất giống chiếc bánh trôi nước ở ngoài đời.
15. Nghệ thuật miêu tả: • Nhân hóa, môtip "thân em". • Cặp quan hệ từ "vừa vừa". • Thành ngữ "bảy nổi ba chìm". • Từ trái ngược "rắn nát". => Cách miêu tả khéo léo, chính xác, sinh động. - Gợi lên hình ảnh chiếc bánh trôi đẹp về hình thức, ngon, đậm đà, hấp dẫn về chất lượng. - Thể hiện tình yêu tha thiết với món ăn bình dị, dân dã, mang đậm bản sắc dân tộc.
16. II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN 2. Bánh trôi nước thể hiện phẩm chất, thân phận người phụ nữ:
17. Với nghĩa thứ hai vẻ đẹp, phẩm chất cao quý và thân phận chìm nổi của người phụ nữ được gợi lên như thế nào? Vẻ đẹp ngoại hình: "thân em vừa trắng lại vừa tròn". => trắng trẻo, đầy đặn, phúc hậu. Cuộc đời, thân phận: + Bảy nổi ba chìm => trôi nổi, vùi dập, lận đận, bấp bênh. + Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn => phụ thuộc, cam chịu, không được làm chủ cuộc đời. Phẩm chất, vẻ đẹp tâm hồn: Vẫn giữ tấm lòng son => son sắt, thủy chung.
18. II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN 2. Bánh trôi nước thể hiện phẩm chất, thân phận người phụ nữ: • Hình thức: xinh đẹp. • Số phận: chìm nổi, bấp bênh trước cuộc đời. • Phẩm chất: chung thủy, sắt son. => Thái độ trân trọng và cảm thương đối với thân phận người phụ nữ.
19. Để khắc họa vẻ đẹp cũng như phẩm chất của người phụ nữ xưa bài thơ có sử dụng nghệ thuật gì? - Ẩn dụ - Quan hệ từ, tính từ - Đảo thành ngữ - Sự đa giọng điệu => + Ca ngợi vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn của người phụ nữ. + Cảm thương sâu sắc cho số phận lênh đênh, phụ thuộc. + Lên án, tố cáo xã hội phong kiến phụ quyền.
20. Trong hai nét nghĩa đó, nghĩa nào quyết định giá trị bài thơ? Vì sao?
21. Bài thơ "Bánh trôi nước" đã cho ta thấy hình thể xinh đẹp, phẩm chất trong sáng, sắt son, cùng thân phận chìm nổi của người phụ nữ Việt Nam xưa một cách sâu sắc. Với bài thơ này, nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã hai lần hóa thân, vừa làm chiếc bánh trôi, vừa nhân danh người phụ nữ để tự sự với bạn đọc, truyền tới bạn đọc những tình cảm trong sáng, nhân đạo. Bánh trôi nước đúng là một áng văn chương đa nghĩa, độc đáo.
22. Thảo luận nhóm Nhóm 1&3: Qua bài thơ "Bánh trôi nước", hãy nêu cảm nghĩ của em về thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa. Nhóm 2&4: Theo em, vai trò của người phụ nữ trong xã hội ngày nay đã được khẳng định như thế nào.
23. III. TỔNG KẾT Em hãy nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
24. III. TỔNG KẾT 1. Nội dung: - Tả thực chiếc bánh trôi nước - món ăn bình dị, dân dã, mang đậm bản sắc dân tộc. - Trân trọng vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ xưa; đồng thời cảm thương sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ.
25. III. TỔNG KẾT 2. Nghệ thuật: - Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt hàm súc cô đọng. - Ngôn ngữ bình dị, xây dựng nhiều tầng ý nghĩa. - Nhân hóa, ẩn dụ, đảo thành ngữ, quan hệ từ độc đáo
26. IV. BÀI TẬP VẬN DỤNG Hãy ghi lại những câu hát than thân đã được học hoặc em biết bắt đầu bằng hai chữ "thân em". Từ đó, tìm mối liên quan trong cảm xúc giữa bài thơ "Bánh trôi nước" của Hồ Xuân Hương với các câu hát than thân thuộc ca dao, dân ca?
27. - Thân em như miếng cau khô Người khôn tham mỏng, người thô tham dày. - Thân em như giếng giữa đàng Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân. - Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai. - Thân em như hạt mưa sa Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày. - Thân em như hạt mưa rào Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.
28. Gợi ý • So sánh: – Giống nhau:đều gợi ra vẻ đẹp của người phụ nữ, thể hiện số phận của họ trong xã hội xưa. – Khác nhau: ca dao dừng lại ở việc than thân còn thơ Hồ Xuân Hương là sự khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ với tấm lòng thủy chung, son sắt.
29. - Học thuộc lòng bài thơ. - Học ghi nhớ sgk/95. - Tự tìm hiểu sâu thêm nội dung văn bản. - Chuẩn bị bài mới.
30. Bài học đến đây là kết thúc xin chân thành cám ơn quý thầy cô giáo và các bạn học sinh. Xin kính chúc quý thầy cô và các bạn sức khỏe và thành công trong cuộc sống! Miss Hoa.