Bài giảng môn học Ngữ văn 6 - Đêm nay Bác không ngủ

Nội dung text: Bài giảng môn học Ngữ văn 6 - Đêm nay Bác không ngủ

1. ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ MINH HUỆ
2. KIỂM TRA BÀI CŨ AN-PHÔNG-XƠ ĐÔ-ĐÊ
3. 1/ Hãy kể tóm tắt lại truyện “Buổi học cuối cùng”. Truyện kể về buổi học tiếng Pháp cuối cùng ở một lớp học vùng An-dát bị quân Phổ chiếm đóng. Đây là buổi học cuối cùng mà thầy Ha-men và học trò của mình được dạy và học tiếng pháp, tiếng mẹ đẻ của họ. Bởi vì sau buổi học đó, các trường học ở vùng này đều phải dạy bằng tiếng Đức. Chính trong tình huống và thời điểm đặc biệt ấy, chú bé Phrăng và mọi người mới thấm thía điều hết sức quan trọng và thiêng liêng là phải biết yêu quyù ngôn ngữ của dân tộc mình.
4. 2/ Nêu nội dung, nghệ thuật truyện “Buổi học cuối cùng”. • Qua câu chuyện buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở vùng An-dát bị quân Phổ chiếm đóng và hình ảnh đầy cảm động của thầy Ha- men, truyện đã thể hiện lòng yêu nước trong một biểu hiện cụ thể là tình yêu tiếng nói của dân tộc và nêu chân lí : “ Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ còn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khoá chốn lao tù ” • Truyện đã xây dựng thành công nhân vật thầy giáo Ha-men và chú bé Phrăng qua miêu tả ngoại hình, cử chỉ, lời nói và tâm trạng của họ.
5. VĂN BẢN (MINH HUỆ)
6. Văn bản: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (Minh Huệ) I.Tìm hiểu chung 1/Tác giả: Minh Huệ (1927-2003) tên khai sinh là Nguyễn ĐứcThái, quê ở thành phố Vinh. 2/Tác phẩm: a. Hoàn cảnh ra đời: Bài thơ được viết năm 1951, dựa trên sự kiện có thật trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ đã trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta. NhàMinhthơHuệMinhviếtHuệlại dựatên khaitrên b. Phương thức biểu đạt: Kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố tự sự và trữ tình.Thêm yếu sinhcâu chuyệnlà Nguyễncó Đứcthật doTháingười. tố miêu tả. bạnÔnglà bộsinhđộinămvừa từ1927Việt Bắcmất c. Mạch cảm xúc chính: kể về một đêm nămtrở về2003kể lại, khiquêchứnggốc kiếnBến không ngủ của Bác. Qua đó thể hiện tình cảm Thủy,Bác khôngthành ngủ,phố Vinhtrên. đường của Bác đối với bộ đội, dân công và tình cảm điHộichiếnviêndịchHộibiênNhàgiớivăn ThuViệt- của anh đội viên đối với Bác. NamĐông(19501957.)
7. Khổ 1 ( mở truyện ) Thắc mắc của anh đội viên. Khổ 2 -15 ( thân truyện ) d. Bố cục: 3 phần Câu chuyện giữa anh đội viên và Bác. Khổ cuối ( kết luận ) Lý do Bác không ngủ. Bài thơ có bố cục như thế nào?
8. ? Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ kể lại câu chuyện gì ? -Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ kể lại một câu chuyện về một đêm không ngủ *Lưu ý khi đọc: của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch Cần đọc nhịp chậm, trong thời kì kháng chiến chống thực giọng thấp ở đoạn đầu và dân Pháp và cảm nghĩ của người chiến nhịp nhanh hơn, giọng lên sĩ về Bác. cao hơn một chút ở đoạn sau (từ “Lần thứ ba thức ? Câu chuyện này diễn ra trong hoàn dậy” đến “Anh thức luôn cảnh, thời gian địa điểm nào? cùng Bác”). -Hoàn cảnh: trên đường đi chiến dịch, trời Khổ thơ cuối cần đọc mưa lâm thâm và lạnh. chậm và mạnh để khẳng -Thời gian: một đêm khuya, từ lúc anh đội định như một chân lí. viên (chiến sĩ) thức dậy lần đầu cho đến lúc anh thức dậy lần thứ ba để rồi thức luôn cùng Bác. -Địa điểm: trong một mái lều tranh xơ xác, nơi tạm trú của bộ đội trong đêm.
9. II. Tìm hiểu chi tiết 1/ C¸i nhìn vµ t©m tr¹ng cña anh ®éi viªn đối với B¸c: * Lần thức dậy thứ nhất: - Ngạc nhiên đến xúc động. Lần đầu thức dậy,diễn - Nhìn, theo dõi những cử chỉ, hành động của biến tâm trạng của anh Bác. đội viên như thế nào về Bác?
10. Anh đội viên nhìn Bác 1/ C¸i nhìn vµ t©m tr¹ng cña anh ®éi viªn Càng nhìn lại càng thương đối với B¸c: * Lần thức dậy thứ nhất: Anh đội viên mơ màng - Ngạc nhiên đến xúc động. Như nằm trong giấc mộng - Nhìn, theo dõi những cử chỉ, hành động của Bóng Bác cao lồng lộng Bác. -Trong trạng thái mơ màng: “Anh đội viên Ấm hơn ngọn lửa hồng. mơ màng Ấm hơn ngọn lửa hồng” Thổn thức cả nỗi lòng ->Cảm nhận được sự lớn lao,vĩ đại nhưng Thầm thì anh hỏi nhỏ lại hết sức gần gũi của vị lãnh tụ. Tìm các câu thơ thể hiện-Bác ơitình !Bác cảm chưa của ngủ? anh -Sự xúc động cao độ: “Thổn thức cả nỗi Bác có lạnh lắm không? lòng” và thốt lên: “Bác có lạnh lắm không?” đội viên với Bác trong ->Nỗi lo bề bộn trong lòng về sức khỏe của lầnAnh thức nằm dậylo Bác đầu ốm tiên ? Bác. Lòng anh cứ bề bộn → Thương yêu, cảm phục, ngưỡng mộ của Vì Bác vẫn thức hoài anh trước tấm lòng của Bác.
11. Anh hốt hoảng giật mình 1/C¸i nhìn vµ t©m tr¹ng cña anh ®éi viªn Anh vội vàng nằng nặc đối với B¸c: *. Lần thức dậy thứ nhất: “ -Mời Bác ngủ Bác ơi! *. Lần thức dậy thứ ba: Trời sắp sáng mất rồi - Hốt hoảng, giật mình, nằng nặc mời Bác ngủ. Bác ơi! Mời Bác ngủ!” Từ láy "nằng nặc”, đảo trật tự ngôn từ, lặp lại các cụm từ “Mời Bác ngủ Bác ơi !”, “Bác ơi! Mời Bác Anh đội viên nhìn Bác ngủ!”. Tìm các câu thơ thể → Sự thiết tha, năn nỉ, tình cảm lo lắng chân thành Báchiện nhìn tình ngọn cảm lửa hồngcủa mộc mạc của anh đội viên với Bác. Lònganh vui đội sướng viên mênh với mông - “Lòng vui sướng mênh mông AnhBác thức trong luôn lần cùng thức Bác. Anh thức luôn cùng Bác”. Tìm cácdậy từ thứ ngữ bathể ? hiện → Niềm vui của anh đội viên khi hiểu được tấm tấm lòng của anh đội viên lòng mênh mông, tình thương, đạo đức cao cả và đối với Bác ? sự vĩ đại của Bác.
12. 1/C¸i nhìn vµ t©m tr¹ng cña anh ®éi viªn đối với B¸c: Lần đầu: là sự ngạc nhiên, cảm phục nhưng vẫn vâng lời BácTHẢOđi ngủ LUẬN. *. Lần thức dậy thứ nhất: - LầnVì thứsaoba trong: hốt hoảng bài giật *. Lần thức dậy thứ ba: mình rồithơvui tácsướng giả khi cảm - Hốt hoảng, giật mình, nằng nặc mời Bác ngủ. nhận được sự vĩ đại của Bác, + Từ láy "nằng nặc” + đảo trật tự ngôn từ, lặp lại thứckhôngluôn kể lầncùng thứBác . các cụm từ “Mời Bác ngủ Bác ơi!”, “Bác ơi! Mời Bác → Bàihaithơ thứcchỉ kể dậylần thứ ? nhất ngủ!”. và lần thứ ba anh đội viên → Thể hiện sự thiết tha, năn nỉ, tình cảm lo lắng thức dậy, cho thấy trong cái chân thành mộc mạc của người đội viên với Bác. đêm ấy anh đã nhiều lần tỉnh giấc, lần nào cũng chứng - “Lòng vui sướng mênh mông. Anh thức luôn cùng kiến Bác không ngủ. Chính Bác” vì vậy, tâm trạng của anh → Niềm vui của anh đội viên khi hiểu được tấm mới có sự chuyển biến rõ lòng mênh mông, tình thương, đạo đức và sự vĩ rệt. đại của Bác.
13. Hướng dẫn tự học: -Tiết 2: Tìm hiểu về hình tượng Bác Hồ. -Học bài và học thuộc lòng bài thơ. -Kể tóm tắt câu chuyện bằng một đoạn văn ngắn. -Chuẩn bị bài Ẩn dụ theo câu hỏi ở các đề mục sách giáo khoa.
14. 1/C¸i nhìn vµ t©m tr¹ng cña anh ®éi viªn đối với B¸c: *. Lần thức dậy thứ nhất: *. Lần thức dậy thứ ba: 2/Hình ảnh Bác Hồ trong đêm không ngủ: - Thời gian, không gian: Trời khuya, bên bếp lửa, mưa, lều xơ xác. -Cử chỉ: Đốt lửa, dém chăn, nhón chân nhẹ nhàng. TrongNhữngBác hoànthức hành cảnhtrong động, ấy, → Lo lắng ân cần, chăm chút yêu thương Báchoàncử chỉcó cảnh nhữngấy thể như hànhhiện động,điềuthế gì cửnào ở chỉ Bác ? gì ??
15. 1/ C¸i nhìn vµ t©m tr¹ng cña anh ®éi viªn đối với B¸c: - Khổ cuối : Bác thức là chuyện thường tình. 2/ Hình ảnh Bác Hồ trong đêm không ngủ: - Thời gian, không gian: Trời khuya, bên bếp lửa, ➔ Cuộc đời Bác chỉ dành mưa, lều xơ xác. cho dân, cho nước. -Cử chỉ: Đốt lửa, dém chăn, nhón chân nhẹ nhàng. → Lo lắng ân cần, chăm chút yêu thương - Hình dáng: vẻ mặt trầm ngâm, mái tóc bạc, ngồi đinh ninh, chòm râu im phăng phắc, cao lồng lộng + Các từ láy gợi hình → gợi hình ảnh Bác cụ thể, chân thực, sinh động. + So sánh ẩn dụ: Bóng Bác - ngọn lửa hồng → sự vĩ đại, gần gũi, nhân ái Ý nghĩa khổ thơ cuối → Hình ảnh Bác vừa gần gũi, thân thiết vừa Điệp ngữlà gì? “đêm nay” cao cả, thiêng liêng. một lần nữa khẳng - Lời nói, tâm tư: không an lòng, thương đoàn dân định gì ? công → Lòng yêu thương bao la, rộng lớn .
16. 1. Nghệ thuật: 1/ C¸i nhìn vµ t©m tr¹ng cña anh ®éi viªn đối với B¸c: - Thơ tự sự mà giàu chất trữ tình. Trong thơ có sự kết hợp kể a. Lần thức dậy thứ nhất chuyện, miêu tả và biểu cảm. b. Lần thức dậy thứ ba 2. Hình ảnh Bác Hồ trong đêm không ngủ - Chi tiết giản dị, cụ thể mà cảm động. III. TỔNG KẾT: 1. Nghệ thuật - Lời thơ giản dị, chân thành với nhiều từ láy gợi hình, gợi cảm. 2. Nội dung 2. Nội dung: - Phản ánh tấm lòng yêu thương, giản dị mà sâu sắc, rộng lớn của Bác đối với quân và dân ta. - Biểu hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ, cũng là của mọi người đối với lãnh tụ
17. CỦNG CỐ Câu 1: Điều gì khiến anh đội viên xúc động khi thức dậy lần thứ 3? A. Thấy Bác còn thức, đang ngồi trầm ngâm bên bếp lửa. B. Thấy Bác đi dém chăn cho tất cả mọi người. C. Thấy Bác thức nhưCh mộtúc mừngngười cha các chăm bạn lo !cho các con. Câu 2: Tại sao đêm nay Bác không ngủ? A. Bác là một người khó ngủ. B. Bác đang bận việc. C. Bác lo lắng cho chiến sĩ và cho chiến dịch ngày mai. D. Trời rét quá, Bác không thể ngủ được. Câu 3: Ý nghĩa của ba câu thơ kết bài? A. Đêm nay chỉ là một trong rất nhiều đêm không ngủ của Bác. B.Cả cuộc đời Bác dành trọn vẹn cho dân, cho nước. C. Đó chính là lẽ sống "Nâng niu tất cả chỉ quên mình" của Bác. D. Cả 3 ý trên.
18. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 1. - Học thuộc lòng bài thơ - Nắm chắc nội dung đã học. 2. Chuẩn bị bài ẨN DỤ
19. Chúc các em chăm chỉ học bài! Hẹn gặp các em ở bài học sau.