Bài giảng môn học Sinh học 7 - Thực hành: Quan sát bộ xương và mẫu mổ chim bồ câu

Nội dung text: Bài giảng môn học Sinh học 7 - Thực hành: Quan sát bộ xương và mẫu mổ chim bồ câu

1. Kiểm tra kiến thức đã học: 1. Đặc điểm cấu tạo ngoài của chim thích nghi với đời sống bay lượn? A. Da khô có vảy sừng, cổ dài; Đuôi và thân dài; chi ngắn, yếu có vuốt. B. Da khô phủ lông vũ; Thân hình thoi; Mỏ sừng, hàm không có răng; Cổ dài, khớp đầu với thân. C. Chi trước biến thành cánh; Chi sau có bàn chân dài, các ngón có vuốt: 3 ngón trước và 1 ngón sau. D. Đầu dẹp nhọn, khớp với thân thành một khối thuôn nhọn; Da trần phủ chất nhầy; chi 5 phần có ngón chia đốt, chi sau có màng bơi.
2. Kiểm tra kiến thức đã học: 2. Trong các đặc điểm sinh sản của chim bồ câu, đặc điểm nào thể hiện sự thích nghi với đời sống bay lượn; đặc điểm nào thể hiện sự tiến hóa hơn so với các ĐVCXS đã học? A. Thụ tinh trong. B. Chim trống có cơ quan giao phối tạm thời; con mái có buồng trứng và ống dẫn trứng trái phát triển. C. Đẻ 2 trứng/lứa. Trứng có nhiều noãn hoàng, có vỏ đá vôi bao bọc. D. Có tập tính ấp trứng và nuôi con bằng sữa diều.
3. 1. Quan sát bộ xương chim bồ câu: Tiết 46 - Bài 42 Thực hành: QUAN SÁT BỘ XƯƠNG VÀ MẪU MỔ CHIM BỒ CÂU
4. Tiết 46 - Bài 42 Thực hành: QUAN SÁT BỘ XƯƠNG VÀ MẪU MỔ CHIM BỒ CÂU Xương đầu: Xương sọ, hốc mắt lớn (nhỏ, nhẹ). Xương cột sống (4 phần): + 13 - 14 đốt sống cổ: cử động linh hoạt. + 7 đốt sống ngực (lưng): đều mang xương sườn gắn với xương mỏ ác (có mấu lưỡi hái)  lồng ngực. tham gia vào hô hấp + 10 đốt sống hông và đuôi (các đốt sống cùng, cụt). Xương chi: + Đai vai (xương bả, x.quạ, x. đòn) + các xương cánh. + Đai hông (x.chậu, x. háng, x. ngồi) + các xương chi sau.
5. Dựa vào kết quả quan sát, hoàn thành bài tập ghép nối sau: Các thành phần của bộ Thích nghi với đời sống bay lượn (B) xương (A) a. Gắn chặt với xương đai hông làm 1. Chi trước thành một khối vững chắc b. phát triển là nơi bám của cơ ngực 2. Xương sọ vận động cánh c. rỗng, xốp nên nhẹ nhưng khớp với 3. Các đốt sống lưng nhau rất chắc chắn 4. Đốt sống hông d. làm chỗ tựa vững chắc cho chi sau 5. Xương ức e. biến thành cánh KÕt qu¶ th¶o luËn: 1. 2. 3. 4. 5.
6. Xương xốp, nhẹ nhưng rất chắc, giúp cho chim bay thuận lợi Nhận xét chung về bộ xương chim bồ câu thích nghi với đời sống bay: - Chi trước biến đổi thành cánh. - Xương mỏ ác phát triển là nơi bám của cơ ngực vận động cánh. Các đốt sống lưng, đốt sống hông gắn chặt với xương đai hông làm thành một khối vững chắc. → Bộ xương nhẹ, xốp, vững chắc, mỏng thích nghi với sự bay.
7. TiÕt 46. Thùc Hµnh: Quan s¸t bé x¬ng, mÉu mæ chim bå c©u §Æc ®iÓm cÊu t¹o cña bé x¬ng chim bå c©u thÝch nghi víi ®êi sèng bay TT bé phËn §Æc ®iÓm thÝch nghi §Æc ®iÓm chung - Hèc m¾t lín, hép sä réng, máng, 1 X¬ng ®Çu hµm kh«ng cã r¨ng-> NhÑ Bé x¬ng chim bå - X¬ng má ¸c ph¸t triÓn lµ n¬i c©u: NhÑ, xèp, máng, b¸m cña c¬ ngùc vËn ®éng c¸nh v÷ng ch¾c 2 X¬ng th©n - C¸c ®èt sèng lng, c¸c ®èt sèng => ThÝch nghi víi h«ng g¾n chÆt víi x¬ng ®ai h«ng sù bay lµm thµnh mét khèi v÷ng ch¾c - Chi tríc biÕn ®æi thµnh c¸nh 3 X¬ng chi - X¬ng c¸nh vµ x¬ng ®ïi rçng
8. Tiết 46 - Bài 42 Thực hành: QUAN SÁT BỘ XƯƠNG VÀ MẪU MỔ CHIM BỒ CÂU 1. Quan sát bộ xương chim bồ câu: 2. Quan sát các nội quan:
9. 1. Tiêu hoá - Cơ quan tiêu hóa: Thùc qu¶n => DiÒu => D¹ dµy (cã d¹ dµy tuyÕn vµ d¹ dµy c¬) => Ruét non=> Ruét giµ=> HuyÖt -Tuyến tiêu hóa: Gan, tôy lín
10. Các hệ cơ Các thành phần cấu tạo của từng hệ cơ quan quan - Ống tiêu hóa: Miệng, Thực quản, diều, dạ dày Tiêu hóa tuyến, dạ dày cơ (mề), ruột, huyệt. - Tuyến tiêu hóa: gan, túi mật nhỏ, tụy. Hô hấp - Khí quản, phổi và các túi khí. Tuần hoàn - Tim, các gốc động mạch, tì. Bài tiết - Thận, xoang huyệt.
11. iIi. thu ho¹ch A. Dùa vµo kÕt qu¶ quan s¸t, kÓ tªn c¸c thµnh phÇn theo tõng hÖ ®Ó hoµn chØnh b¶ng sau B¶ng thµnh phÇn cÊu t¹o cña mét sè hÖ c¬ quan trªn mÉu mæ C¸c hÖ c¬ quan C¸c thµnh phÇn cÊu t¹o trong hÖ Tiªu ho¸ H« hÊp TuÇn hoµn Bµi tiÕt B. Th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: 1. T×m nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o trong cña chim bå c©u thÝch nghi víi ®êi sèng 2.bay? HÖ tiªu ho¸ cña chim bå c©u cã g× sai kh¸c víi nh÷ng ®éng vËt ®· häc trong ngµnh §éng vËt cã x¬ng sèng
12. 1. Hệ tiêu hoá 1
13. . Quan sát ảnh mẫu mổ chim kết hợp H42.2, xác định các hệ cơ quan và thành phần của từng hệ.
14. Bảng. So sánh hô hấp của chim bồ câu với thằn lằn Các cơ Thằn lằn Chim bồ câu quan - Phổi có - Phổi gồm 1 hệ thống ống nhiều vách khí dày đặc gồm 9 túi khí Hô hấp ngăn. => bề mặt TĐK rất rộng. - Sự thông - Sự thông khí do => sự khí nhờ hoạt co giãn của túi khí (khi động của các bay) => sự thay đổi của cơ liên sườn. thể tích lồng ngực (khi đậu). Tác dụng của túi khí: Góp phần thông khí ở phổi, giảm ma sát nội quan khi bay, điều hòa thân nhiệt.
15. Điểm khác: - Thực quản có diều, dạ dày có dạ dày cơ (mề) và dạ dày tuyến - Gan không có túi mật. *Ho¹t -®éngKhông tiªu có ruột ho¸: thẳng.Chim mæ h¹t, t¹m chøa trong diÒu. DiÒu tiÕt dÞch lµm mÒm h chuyÓn dÇn xuèng d¹ dµy (d¹ dµy tuyÕn tiÕp nhËn dÞch tiªu ho¸ vµ chuyÓn qua d¹ dµy c¬ rÊt khoÎ ®Ó nghiÒn n¸t thøc ¨n) sau ®ã chuyÓn vµo ruét non. - §æ vµo ®Çu ruét non lµ c¸c èng dÉn mËt do gan tiÕt ra vµ c¸c èng dÉn tuþ - Sau khi tiªu ho¸ chÊt dinh dìng ®îc thÊm qua thµnh ruét non vµo m¸u, cßn c¸c chÊt b· xuèng ruét giµ thµnh ph©n vµ th¶i ra ngoµi qua lç huyÖt - Ruét chim ng¾n vµ thiÕu ruét th¼ng chøa ph©n => Chim th¶i ph©n nhanh do ®ã gi¶m bít søc nÆng cho c¬ thÓ chim khi bay *Ho¹t ®éng h« hÊp Sù di chuyÓn cña kh«ng khÝ qua phæi lµ nhê hÖ thèng 9 tói khÝ (tói khÝ bông vµ tói khÝ ngùc) ho¹t ®éng nh 1 c¸i b¬m võa hót võa ®Èy do sù thay ®æi cña thÓ tÝch lång ngùc lóc c¸c c¬ liªn sên co d·n (khi ®i hoÆc ®øng) hay khi c¸c c¬ c¸nh ho¹t ®éng khi bay => Kh«ng khÝ chØ ®i qua c¸c èng khÝ trong phæi theo mét chiÒu tõ sau ra tríc mét c¸ch liªn tôc vµ trong phæi kh«ng cã khÝ ®äng, toµn bé oxi trong kh«ng khÝ ®îc m¸u bao quanh c¸c èng khÝ hÊp thô hÇu hÕt
16. B¶ng: Thµnh phÇn cÊu t¹o cña mét sè hÖ c¬ quan C¸c hÖ c¬ quan C¸c thµnh phÇn cÊu t¹o trong hÖ. Tiªu ho¸ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 14 H« hÊp 10, 11 TuÇn hoµn 8, 9, 12 Bµi tiÕt 13 Thùc§óng qu¶nmçi hÖ cã c¬ diÒu,quan chod¹ dµy2,5 ®iÓm cã d¹ x 4 dµy hÖ c¬ tuyÕn quan vµ= 10 ®iÓm - NÕud¹ dµy sai mçic¬ lµc¬ mÒquan -> trong Tèc 1®é hÖ tiªu trõ ho¸0,25 ®iÓmcao h¬n.
17. KiÓm tra - ®¸nh gi¸ So s¸nh sù kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o trong cña chim bå c©u vµ th»n l»n: C¸c hÖ c¬ quan Chim bå c©u Th»n l»n TuÇn hoµn Tim 4 ng¨n, m¸u kh«ng pha trén Tim 3 ng¨n, t©m thÊt cã v¸ch hôt, m¸u pha. Tiªu ho¸ Cã thªm diÒu, d¹ dµy tuyÕn, d¹ Cã ®Çy ®ñ c¸c bé phËn nhng dµy c¬ => tèc ®é tiªu ho¸ cao tèc ®é tiªu ho¸ chËm H« hÊp Phæi cã nhiÒu hÖ thèng èng khÝ, Phæi cã nhiÒu v¸ch ng¨n cã tói khÝ tham gia h« hÊp. lµm t¨ng bÒ mÆt T§K Bµi tiÕt ThËn sau, kh«ng cã bãng ®¸i ThËn sau, cã kh¶ n¨ng hÊt thô l¹i níc Sinh s¶n Thô tinh trong, ®Î vµ Êp trøng, Thô tinh trong, ®Î trøng. ch¨m sãc thÕ hÖ sau.
18. So sánh hô hấp của chim bồ câu với thằn lằn Đặc điểm Bồ câu Thằn lằn so sánh - Cấu tạo - Phổi : phổi + Có mạng ống khí dày - Phổi có nhiều đặc bề mặt trao đổi vách ngăn. khí rộng. + Một số ống khí thông với túi khí. - Sự thông - Khi chim bay: do sự co khí phổi dãn túi khí. Sự co dãn của các cơ liên sườn( thay - Khi chim đậu: do sự đổi thể tích lồng thay đổi thể tích lồng ngực). ngực.
19. Những điểm khác trong cấu tạo của chim bồ câu với thằn lằn. Các hệ Chim bồ câu Thằn lằn Ý nghĩa sự sai khác cơ quan Ống tiêu hoá phân hoá, cấu tạo Ống tiêu hố phân hoá: Hệ tiêu Nâng cao hiệu quả tiêu hoàn chỉnh hơn: thực quản có Miệng, thực quản, dạ hóa hoá cả mặt hoá học và diều, dạ dày gồm dạ dày tuyến và dày, ruột non, ruột già, cơ học. dạ dày cơ. hậu môn. Đầy đủ các bộ phận nhưng tốc độ tiêu hoá chậm. Hệ tuần Tim 4 ngăn (2TN, 2TT), có van Tim 3 ngăn (2TN, 1TT: Giữ cho máu chỉ chảy hoàn tim. Máu nuôi cơ thể là máu đỏ TT có vách hụt) máu theo một chiều. Cường tươi, giàu oxi. nuôi cơ thể là máu pha. độ TĐC mạnh. Hiệu quả TĐK cao, đáp Hệ hô Phổi gồm một mạng ống khí dày Phổi có nhiểu vách ứng nhu cầu oxy và hấp đặc. Hệ thống túi khí ( 9 túi ) ngăn, Sự thông khí phổi nhờ sự tăng giảm thể tích khoang năng lượng khi bay. thân. Thận sau, có bóng đái, Hệ bài Thận sau, không có bóng đái, Giảm khối lượng của xoang huyệt có khả tiết nước tiểu đặc cơ thể năng hấp thụ lại nước Hệ sinh Chim trống có 1 đôi tinh hoàn, Con đực có 1 đôi Làm cơ thể nhẹ, thích sản không có cơ quan giao phối, tinh hồn và cơ quan nghi với đời sống bay chim mái chỉ có buồng trứng giao phối.Con cái có lượn trái phát triển 2 buồng trứng. Đẻ trứng, phôi phát triển phụ
20. 2. QUAN SÁT CÁC HỆ CƠ QUAN CỦA BỒ CÂU ĐỐI CHIẾU VỚI HÌNH 42.2 ĐIỀN VÀO BẢNG SAU Thaûo luaän hoaøn thaønh baûng Caùc heä cô quan Caùc thaønh phaàn caáu taïo trong heä Tieâu hoaù Thöïc quaûn, dieàu, daï daøy tuyeán, daï daøy cô ruoät, gan, tuïy, loå huyeät. Hoâ haáp Khí quaûn, phoåi, 9 tuùi khí. Tuaàn hoaøn Tim 4 ngaên, heä maïch. Baøi tieát CÁC BƯỚC MỔ CHIM BỒ CÂUHaäu thaän. Bước 1: Xử lý mẫu bằng cách: chọc tủy làm rê liệt bồ câu Bước 2: Đặt bồ câu nằm ngửa trên ván mổ, ghim đầu, 2 cánh, 2 chi sau vào ván mổ Bước 3: Dùng nước vuốt nhẹ phần lông giữa bụng bồ câu hoặc nhổ bớt phần lông phía bụng Bước 4: Dùng kẹp và kéo cắt ngang một đường (1 cm ) trên hậu môn, từ đó cắt thẳng lên phía đầu, cắt ngang sang 2 chi trước và 2 chi sau, rồi ghim các phần cơ vào ván mổ (Khi cắt chú ý nâng mũi kéo tránh vào các nội quan) Bước 5: Dùng bông hoặc giấy thấm sạch máu, dùng dùi nhọn gỡ các nội quan và quan sát.
21. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ hoµn thµnh bµi thu ho¹ch trong VBT. - ChuÈn bÞ cho bµi häc sau: + Su tÇm ®o¹n phim, tranh ¶nh vµ t liÖu vÒ ®êi sèng vµ tËp tÝnh cña c¸c loµi chim. + Nghiªn cøu tríc bµi thùc hµnh, n¾m ®îc c¸c bíc tiÕn hµnh. (TËp thèng kª c¸c ND vÒ ®êi sèng vµ tËp tÝnh cña c¸c loµi chim theo mÉu ë nhµ)
22. BÀI TẬP Cơ thể Tảo có cấu tạo: A. Đều là đơn bào. Sai! Câu 1: B. Đều là đa bào Sai! C. Có thân, rễ lá thật. Sai! Câu 2: D. Có dạng đơn bào, có dạng đa bào. Đúng!
23. BÀI TẬP Tảo không nằm trong nhóm thực vật vì: A. cơ thể có chất diệp lục trong Sai! Câu 1: tế bào. B. cơ thể có cấu tạo đơn bào. Sai! C. Hầu hết sống ở nước. Sai! Câu 2: D. chưa có thân, rễ, lá thật. Đúng!
24. KÍNH CHÚC CÁC THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH MẠNH KHỎE – HOÀN THÀNH TỐT NHIỆM VỤ NĂM HỌC