Bài giảng môn Ngữ văn 7 - Bài: Điệp ngữ

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn 7 - Bài: Điệp ngữ

1. KIỂM TRA BÀI CŨ 1.Thế nào là thành ngữ ? Nêu đặc điểm diễn đạt và tác dụng của thành ngữ ?
2. ĐÁP ÁN 1. Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. - Đặc điểm diễn đạt và tác dụng của thành ngữ : ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao. 2. Quan sát tranh để tìm thành ngữ, cho biết ý nghĩa của thành ngữ đó
3. Thầy bói xem voi -> Ý chỉ con người khi xem xét sự vật nhưng chưa xem xét một cách toàn diện
4. Cưỡi ngựa xem hoa → Chê bai người nào đó khi xem xét sự việc chỉ xem qua loa , đại khái
5. Đem con bỏ chợ → Chê bai con người làm việc thiếu trách nhiệm
6. Gạo Nước mắt cá sấu Chuột sa chĩnh gạo → Sự giả tạo, giả vờ tốt bụng, nhân từ -> Rất may mắn, gặp được nơi sung của những kẻ xấu. sướng, đầy đủ, nhàn hạ
7. Tìm những từ ngữ được lặp lại trong 2 đoạn văn và cho biết đoạn văn nào là lỗi lặp từ? a) : “ Tre xung phong vào xe tăng,đại bác.Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động!Tre,anh hùng chiến đấu! (Thép Mới) Truyện dân gian thườngcó nhiều chi tiết tưởng tượng kỳ b) ảo nên em rất thích đọc truyện dân gian.
8. Tìm những từ ngữ được lặp lại trong 2 đoạn văn và cho biết đoạn văn nào là lỗi lặp từ? a) “ Tre xung phong vào xe tăng,đại bác.Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh,giữ đồng,lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động!Tre,anh hùng chiến đấu! (Thép Mới) Nhấn mạnh ý, tạo nhịp điệu hài hòa cho đoạn văn. b) Truyện dân gian thườngcó nhiều chi tiết tưởng tương kỳ ảo nên em rất thích đoc truyện dân gian. Lỗi lặp từ, gây cảm giác nặng nề, nhàm chán, không cung cấp thêm nội dung mà chỉ nhắc lại từ ngữ cũ một cách nhàm chán
9. Ngữ liệu 1 Khổ thơ 1 Khổ thơ cuối Trên đường hành quân xa Cháu chiến đấu hôm nay Dừng chân bên xóm nhỏ Vì lòng yêu Tổ quốc Tiếng gà ai nhảy ổ: Vì xóm làng thân thuộc “Cục cục tác cục ta” Bà ơi, cũng vì bà Nghe xao động nắng trưa Vì tiếng gà cục tác Nghe bàn chân đỡ mỏi Ổ trứng hồng tuổi thơ. Nghe gọi về tuổi thơ ( ) (Xuân Quỳnh)
10. Khổ 1 Khổ cuối Trên đường hành quân xa Cháu chiến đấu hôm nay Dừng chân bên xóm nhỏ Vì lòng yêu Tổ quốc Tiếng gà ai nhảy ổ: Vì xóm làng thân thuộc “Cục cục tác cục ta” Bà ơi, cũng vì bà Nghe xao động nắng trưa Vì tiếng gà cục tác Nghe bàn chân đỡ mỏi Ổ trứng hồng tuổi thơ Nghe gọi về tuổi thơ ( ) (Xuân Quỳnh) Từ “nghe” lặp lại nhấn mạnh Từ "vì” lặp lại thể hiện ý chí tác động sâu sắc của tiếng gà chiến đấu của người cháu bắt với người chiến sĩ, gợi cảm xúc nguồn từ tiếng gà thân thuộc nhớ về tuổi thơ
11. Em chọn cách diễn đạt nào trong các cách dưới đây? a. Là người Việt Nam, khi xa quê hương, ai cũng Tình cảm nhớ nhớ quê qua những món ăn dân giã như cà dầm quê hương tương, canh rau muống . b. Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương -Tình cảm nhớ quê hương sâu Nhớ ai dãi nắng dầm sương sắc, nhớ cả con người quê Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao. (Ca dao) hương , nhớ những hình ảnh thân thương mà vô cùng gần gũi c Quê hương là gì hả mẹ? Lặp lại các từ ngữ một cách Mà cô giáo dạy phải yêu có chủ ý, là biện pháp tu từ Quê hương là gì hả mẹ? Ai đi xa cũng nhớ nhiều. (Đỗ Trung Quân) Điệp ngữ
12. 1 Dưới bóng tre xanh, ta giữ gìn một nền văn hóa Nhấn mạnh: Tre gắn bó lâu đời. Dưới bóng tre xanh, đã từ lâu đời, khăng khít với người người dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, dân Việt Nam, tạo sự nhịp nhàng cân đối, vỡ ruộng, khai hoang (Thép Mới ) tính nhạc -Lặp lại cụm từ, từ - Trong văn chính luận 2 Hồ Chí Minh muôn năm ! Nhấn mạnh: Nỗi xúc Hồ Chí Minh muôn năm ! động của anh Trỗi Hồ Chí Minh muôn năm ! trước lúc hi sinh Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần (Tố Hữu) -Lặp lại cả câu Buồn trông cửa bể chiều hôm Trong thơ văn Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa Buồn trông ngọn nước mới sa Hoa trôi man mác biết là về đâu? (Nguyễn Du) 3 Nhấn mạnh: Hợp sức Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết lại sẽ thành công lớn, Thành công, thành công, đại thành công mức độ tăng tiến (Hồ Chí Minh) - Trong lời ăn tiếng nói, trong đời sống
13. GHI NHỚ • Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
14. Những từ ngữ được lặp lại trong đoạn văn nào là điệp ngữ, từ ngữ lặp lại ở đoạn văn nào là lỗi lặp từ? a) “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua.Và những người thi đua là những người yêu nước” (Hồ Chí Minh) Nhấn mạnh ý, tạo nhịp điệu hài hòa cho câu văn, đoạn văn - > Điệp ngữ b) Trường em có rất nhiều cây xanh mà cây xanh cho ta bóng mát nên em rất yêu quý cây xanh trường em. Lỗi lặp từ, gây cảm giác nặng nề, không cung cấp thêm nội dung mà chỉ nhắc lại từ ngữ cũ một cách nhàm chán
15. LƯU Ý: Ví dụ : T«i khãc nÊc lªn. MÑ t«i tõ ngoµi ®i vµo. MÑ vuèt tãc t«i vµ nhÑ nhµng d¾t tay em Thuû: - §i th«i con. ( Cuộc chia tay của những con búp bê ) Điệp ngữ tạo ra sự liên kết câu
16. Bµi tËp nhanh: X¸c ®Þnh vµ nªu t¸c dông cña ®iÖp ng÷ trong ®o¹n v¨n sau. a) Mùa đông, giữa ngày mùa làng quê toàn màu vàng – những màu vàng rất khác nhau trông thấy màu trời có vàng hơn mọi khi. Lúa chín dưới đồng vàng. Nắng như ngả màu vàng hoe. Trong vườn, lắc lư những chùm quả vàng lịm,từng chiếc lá mít vàng sẫm. Tàu đu đủ, chiếc lá sắn héo lại mở năm cánh vàng tươi. Buồng chuối quả chín vàng đốm. Vườn chuối đương có gió lẫn với lá vàng (Tô Hoài) Điệp ngữ “vàng” nhấn mạnh vẻ đẹp, sự phong phú của màu vàng- sắc màu quen thuộc khiến người đọc liên tưởng sự ấm no, trù phú,của làng quê trong ngày mùa
17. Bµi tËp nhanh: X¸c ®Þnh vµ nªu t¸c dông cña ®iÖp ng÷ trong ®o¹n v¨n sau. b) Buæi s¸ng mïa hÌ, s©n trưêng ngËp trµn s¾c n¾ng. N¾ng nh¶y nhãt trªn nh÷ng t¸n l¸, n¾ng nhuém vµng nh÷ng s¾c hoa, n¾ng ®Ëu trªn vai ¸o cña c«, cña b¹n. N¾ng lµm bõng s¸ng líp häc, bõng s¸ng nh÷ng g¬ng mÆt häc trß. (Su tÇm) Điệp từ “Nắng”, “bừng sáng”trong đoạn văn nhấn mạnh vẻ đẹp và sức sống mà ánh nắng mang lại
18. Nhóm a.Thương thay thân phận con tằm Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ 1 Thương thay lũ kiến li ti, Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi (Ca dao) Nhóm Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu 2 Cô gái ở Thạch Kim , Thạch Nhọn Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa Thương em, thương em, thương em biết mấy ( Phạm Tiến Duật ) Nhóm Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy 3 Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Ngàn dâu xanh ngắt một màu Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? ( Đoàn Thị Điểm )
19. Tìm đặc điểm mỗi dạng điệp ngữ
20. 2.Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu 1.Thương thay thân phận con tằm Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ Cô gái ở Thạch Kim , Thạch Nhọn Thương thay lũ kiến li ti, Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều 4.Trên đường hành quân xa Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa Dừng chân bên xóm nhỏ Thương em, thương em, thương em biết mấy Tiếng gà ai nhảy ổ: 3.Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy “Cục cục tác cục ta” Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Nghe xao động nắng trưa Ngàn dâu xanh ngắt một màu Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? Nghe bàn chân đỡ mỏi \ Nghe gọi về tuổi thơ ( )
21. Tìm đặc điểm mỗi dạng điệp ngữ
22. Nhóm 1.Thương thay thân phận con tằm Các từ ngữ Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ 1 Thương thay lũ kiến li ti, được lặp lại Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi (Ca dao) cách xa nhau . 4.Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ ( ) Các từ ngữ trong câu văn, Nhóm 2.Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu câu thơ được 2 Cô gái ở Thạch Kim , Thạch Nhọn lặp lại liên Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm tiếp nhau Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa Thương em, thương em, thương em biết mấy Từ ngữ ở cuối câu 1, lặp lại Nhóm 3.Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy với từ ngữ ở 3 Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu đầu câu 2 (và Ngàn dâu xanh ngắt một màu cứ thế tiếp Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? theo)
23. Nhóm 1.Thương thay thân phận con tằm Các từ ngữ được 1 +4 Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ lặp lại cách xa Thương thay lũ kiến li ti, nhau (Điệp ngữ Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi (Ca dao) cách quãng) . 4.Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ ( ) Các từ ngữ trong câu văn, câu thơ được lặp lại liên Nhóm 2.Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu tiếp nhau (ĐN 2 Cô gái ở Thạch Kim , Thạch Nhọn nối tiếp) Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa Từ ngữ ở cuối Thương em, thương em, thương em biết mấy câu 1, lặp lại với từ ngữ ở đầu câu 3.Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy Nhóm 2 (và cứ thế tiếp 3 Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu theo)(ĐN chuyển Ngàn dâu xanh ngắt một màu tiếp) Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
24. Nhóm a.Thương thay thân phận con tằm  Điệp 1 Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ Thương thay lũ kiến li ti, ngữ cách Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi (Ca dao) quãng Nhóm Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu  Điệp Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn 2 ngữ nối Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều tiếp Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa Thương em, thương em, thương em biết mấy ( Phạm Tiến Duật ) Nhóm Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy  Điệp 3 Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu ngữ chuyển Ngàn dâu xanh ngắt một màu tiếp (Điệp Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? ngữ vòng) ( Đoàn Thị Điểm )
25. Ai nhanh hơn ??? Quê hương là chùm khế ngọt Cho con trèo hái mỗi ngày Quê hương là đường đi học Con về rợp bướm vàng bay Quê hương là con diều biếc Tuổi thơ con thả trên đồng Quê hương là con đò nhỏ Êm đềm khua nước ven sông Quê hương là cầu tre nhỏ Mẹ về nón lá nghiêng che Quê hương là đêm trăng tỏ Hoa cau rụng trắng ngoài thềm. Quê hương là : điệp ngữ cách quãng
26. Em hãy cho biết các kiểu điệp ngữ trong ba ví dụ sau: a.Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, Một bếp lửa ấp iu, nồng đượm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa (Bằng Việt) b.Bây giờ toàn dân ta ai cũng muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội.Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải làm gì? Nhất định phải tăng gia sản xuất cho thật nhiều. (Hồ Chí Minh) Mai sau Mai sau Mai sau Đất xanh xanh mãi tươi màu tre xanh (Nguyễn Duy)
27. Em hãy cho biết các kiểu điệp ngữ trong ba ví dụ sau: a.Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, Một bếp lửa ấp iu, nồng đượm Điệp cách quãng Cháu thương bà biết mấy nắng mưa (Bằng Việt) b.Bây giờ toàn dân ta ai cũng muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội.Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải làm gì? Nhất định phải tăng gia sản xuất cho thật nhiều. (Hồ Chí Minh) Điệp chuyển tiếp Mai sau Mai sau Mai sau Đất xanh xanh mãi tươi màu tre xanh Điệp nối tiếp (Nguyễn Duy)
28. III. Luyện tập Bài tập 1 : Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì ? a. Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập! (Hồ Chí Minh) Bác muốn nhấn mạnh dân tộc Việt Nam đã anh dũng đấu tranh chống kẻ thù, nay phải được độc lập, tự do.
29. III. Luyện tập Bài tập 1 Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì ? Người ta đi cấy lấy công, Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề. Trông trời, trông đất, trông mây, Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm. Trông cho chân cứng đá mềm, Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng (Ca dao) Thể hiện nỗi lo lắng nhiều bề và sự cầu mong mưa thuận gió hòa cho công việc của người nông dân, điệp ngữ tạo nên âm điệu đằm thắm, tính nhạc cho bài ca dao
30. III. Luyện tập Bài tập 2 : Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những loại điệp ngữ gì ? Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi. ( Khánh Hoài ) - Xa nhau: điệp ngữ cách quãng - Một giấc mơ: điệp ngữ chuyển tiếp.
31. Bài tập 3 (SGK T 153) a.Theo em trong đoạn văn sau đây, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm không ? Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em .
32. Bài tập 3 * Nhận xét: Đoạn văn lủng củng, lặp  Lỗi lặp từ từ , không có tính biểu cảm. * Sửa lại đoạn văn . Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa. Nào là hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn nữa. Ngày quốc tế Phụ nữ em hái hoa tặng mẹ và chị.
33. Bài tập 4: SGK/153. VD : Quê hương ! Hai tiếng thân thương ấy luôn vang lên trong trái tim những con người xa quê. Ta yêu quê hương vì nơi đó có tổ tiên, ông bà cha mẹ. Ta yêu quê hương vì ở nơi đó ta cất tiếng khóc chào đời. Ta yêu quê còn vì cả một thời ấu thơ ta đã gửi trọn nơi đây. Quê hương đã nâng đỡ, vun đắp, nuôi dưỡng tâm hồn ta.
34. III. Luyện tập: Bài tập 4 : Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ. Gạch chân dưới các điệp ngữ. * Đoạn văn tham khảo : Buổi sáng mùa hè, sân trường tràn ngập sắc nắng. Nắng nhảy nhót trên những tàu lá xanh, nắng nhuộm vàng những sắc hoa, nắng đậu trên vai áo của thÇy cô, của bạn. Nắng làm bừng sáng lớp học, bừng sáng gương mặt học trò.
35. TRÒ CHƠI HỎI CHUYÊN GIA • Thể lệ cuộc chơi: Một học sinh xung phong làm chuyên gia.Các học sinh khác được quyền đặt các câu hỏi về nội dung bài học để chuyên gia trả lời.Nếu học sinh trả lời đúng thì được công nhận là chuyên gia.Nếu học sinh không trả lời được thì bạn khác sẽ giành quyền trả lời.
36. Câu 2 :TRÒ ( 3 chữ CHƠI cái ) Ô CHỮ Câu 3 : ( 3 chữ cái) Điệp ngữ được dùng nhiều 1 trongB ÁTên vănC gọi bảnH khác thểỒ loạicủa từnày mẹ? 2 CâuB Ầ1 : M( 5 chữ cái ) 3 AiT đãH nóiƠ câu “Đoàn kết, đoàn kết đại đoàn kết CâuCâu 45:: (( 11chữ11 chữ cái cái ) ) Thành công, thành công, đại thành công? 4 Đ I Ệ P N G Ữ V Ò N G TênBức một tranh kiểunà yđiệp là cảnh ngữ trong bài thơ nào ? 5 CâuQ U6 : A( 8 chữĐ Ècái O) N G A N G 6 TừN “G khánƯ giả”Ờ Icó XnghĩaE làM gì ? Kiến thức trọng tâm của tiết học này là gì? Đ I Ệ P N G Ư 41
37. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP -+ Đối với bài học ở tiết này : - Nắm lại khái niệm, tác dụng, các loại điệp ngữ - Hoàn thành các bài tập vào vở bài tập. - Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ - Nhận xét về cách sử dụng điệp ngữ trong một đoạn văn đã học. + Đối với bài học ở tiết tiếp theo : Đọc kỹ bài : Chơi chữ, xem trước : + Khái niệm, tác dụng của chơi chữ. + Các lối chơi chữ.