Bài giảng môn Ngữ văn 7 - Tiết học 29: Văn bản: Qua đèo ngang

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn 7 - Tiết học 29: Văn bản: Qua đèo ngang

1. Kiểm tra bài cũ: Đọc bài thơ "Bánh trôi nước" của Hồ Xuân Hương? Cho biết bài thơ có mấy lớp nghĩa? Lớp nghĩa chính biểu đạt ý cơ bản gì?
2. Trả lời: - Nghĩa đen: miêu tả đặc tính của chiếc bánh trôi và quá trình tạo nó, Ca ngợi nét đẹp văn hóa của dân tộc. - Nghĩa bóng: (nghĩa chính) đề cao trân trọng vẻ đẹp nhan sắc và tâm hồn, sự trong trắng son sắt của người phụ nữ Việt Nam xưa và sự cảm thông sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ.
3. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG Bà Huyện Thanh Quan
4. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG Bà Huyện Thanh Quan I. Đọc, chú thích: 1. Đọc: 2. Chú thích:Bước tới đèo Ngang, bóng xế tà, Nêu hiểu biết a. Tác giả, tác phẩm: Cỏ cây chen đá, lá chen vềhoa tác. giả? * Tác giả Lom khom dưới núi, tiều vài chú, - Tên thật : NguyễnLác Thị đác Hinh. bên Chưa sôngrõ năm ,sinh,ch nămợ mấy mất sống nhà ở TK. XIX. - Quê Hà Nội. - Là nữ sĩ tài danhNhớ đặc biệtnước về thơ đau tả cảnh lòng ngụ tình., con quốc quốc, Thương nhà mỏi miệng,Táccái phẩmgia gia được. * Tác phẩm: Dừng chân đứng lại, trời,viết non, trong nước hoàn, - Baøi thô ñöôïc saùng taùc nhaân chuyeán taùc giaû ñi vaøo Thuaän cảnhHoùa nhaän nào? chöùc “Cung trungMột giaùo mảnh taäp”. tình riêng, ta với ta. b. Giải nghĩa của từ:
5. Quan sát bức tranh sau và nêu hiểu biết của em về đèo Ngang?
6. Quaûng Bình - Đèo Nganh thuộc dãy núi Hoành Sơn, một nhánh của dãy núi Trường Sơn, chạy ra biển, phân chia địa giới hai tỉnh: Quảng Bình và Hà Tĩnh.
7. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG Bà Huyện Thanh Quan I. Đọc, chú thích: II. Tìm hiểu văn bản 1. KVB, PTBĐ, Thể thơ. Xác định KVB, - Biểu cảm PTBĐ, thể thơ của - Biểu cảm + Miêu tả. văn bản? - Thể thơ: thất ngôn bát cú Đường luật + 7 tiếng/câu. + 8 câu/1 bài 56 tiếng + Gieo vần: bằng hoặc trắc, gieo vần ở tiếng cuối các câu: 1, 2, 4, 6, 8. - Đối ở các câu: 3 - 4 ; 5 - 6. - Luật bằng trắc: + Tiếng thứ 2 câu 1 là thanh bằng thì gọi là thể thơ bằng, là thanh trắc thì gọi là thể thơ trắc. + Các tiếng: 1,3,5 bằng trắc tuỳ ý (Nhất tam ngũ bất luận). + Các tiếng 2,4,6 bằng trắc phải trình tự (Nhị tứ lục phân minh).
8. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG Bà Huyện Thanh Quan I. Đọc, chú thích: II. Tìm hiểu văn bản Bài thơ có thể chia làm mấy 1. KVB, PTBĐ, Thể thơ. phần? Nội dụng của mỗi phần? 2. Bố cục: - Cách 1: 4 phần: + Đề: câu 1-2 ->Mở ý + Thực: câu 3-4 -> Miêu tả cụ thể cảnh và người + Luận: câu 5-6 -> Bàn luận, nhận xét + Kết: câu 7-8 -> Khép lại ý bài thơ - Cách 2: Chia 2 phần. + 4 câu đầu: Cảnh sắc đèo Ngang. + 4 câu sau: Tâm trạng của nhà thơ 3. Phân tích:
9. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG Bà Huyện Thanh Quan I. Đọc, chú thích: II T×m hiÓu v¨n b¶n: “Bíc tíi ®Ìo Ngang, bãng xÕ tµ, 1. KVB, PTBĐ, Thể thơ. Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa.” 2. Bố cục: 3. Phân tích: C¶nh tîng §Ìo Ngang ®- a. Hai c©u ®Ò: îc miªu t¶ ë thêi ®iÓm -Thêi gian: ChiÒu tµ bãng xÕ nµo trong ngµy? Thêi ®iÓm ®ã cã lîi thÕ g× => dÔ gîi t©m tr¹ng. trong viÖc béc lé t©m - C¶nh vËt cã: Cá, c©y, ®¸, l¸, hoa. tr¹ng cña t¸c gi¶? -Nh©n ho¸ vµ ®iÖp tõ “chen” C¶nh §Ìo Ngang ®- îc miªu t¶ qua chi => NhÊn m¹nh c¶nh vËt ë ®©y tiÕt nµo? T¸c gi¶ sö rËm r¹p, hoang s¬, buån, v¾ng dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ®Ó miªu t¶? lÆng.
10. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG I. Đọc, chú thích: Bà Huyện Thanh Quan II. T×m hiÓu v¨n b¶n: 3. Phân tích: “Bíc tíi ®Ìo Ngang, bãng xÕ tµ, a. Hai c©u ®Ò: Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa.” - Thêi gian: ChiÒu tµ bãng xÕ => dÔ “Lom khom dưới núi, tiều vài chú, gîi t©m tr¹ng. B B T T B B T § èi - C¶nh vËt cã: Cá, c©y, ®¸, l¸, hoa. Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.” - Nh©n ho¸ vµ ®iÖp tõ “chen” =>NhÊn T T B B T T B m¹nh c¶nh vËt ë ®©y rËm r¹p, hoang s¬, buån, v¾ng lÆng. b. Hai c©u thùc: - Sö dông phÐp ®èi, ®¶o ng÷ - Tõ l¸y: Lom khom, l¸c ®¸c. -Lîng tõ: vµi, mÊy. H×nh ¶nh con ngêi hiÖn lªn nh thÕ nµo? T¸c gi¶ =>nhÊn m¹nh hình ¶nh con ngêi sö dông biÖn ph¸p nghÖ Ýt ái, tha thít => Cµng t« ®Ëm thuËt nµo ®Ó diÔn t¶?T¸c thªm nÐt buån hoang v¾ng, tiªu dông cña nh÷ng biÖn ®iÒu cña c¶nh vËt. ph¸p Êy?
11. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG I. Đọc, chú thích Bà Huyện Thanh Quan II. Tìm hiểu văn bản a. Hai c©u ®Ò: “Bíc tíi ®Ìo Ngang, bãng xÕ tµ, -Thêi gian: ChiÒu tµ bãng xÕ => dÔ Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa.” gîi t©m tr¹ng. - C¶nh vËt cã: Cá, c©y, ®¸, l¸, hoa. “Lom khom dưới núi, tiều vài chú, - Nh©n ho¸ vµ ®iÖp tõ “chen” =>NhÊn B B T T B B T § èi m¹nh c¶nh vËt ë ®©y rËm r¹p, hoang s¬, Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.” buån, v¾ng lÆng. T T B B T T B b. Hai c©u thùc: “Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc, T T B B B T T - Sö dông phÐp ®èi, ®¶o ng÷ §èi - Tõ l¸y: Lom khom, l¸c ®¸c. Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia” -Lîng tõ: vµi, mÊy. B B T T T B B =>nhÊn m¹nh hinh ¶nh con ngêi Ýt ái, tha thít => Cµng t« ®Ëm thªm nÐt buån Theo em bøc tranh hoang v¾ng, tiªu ®iÒu cña c¶nh vËt. T¸c gi¶ quasö dông §Ìo c¸cngang ®îc c. Hai c©u luËn: miªu t¶ ë 2 c©u - ¢m thanh cña tiÕng chim quèc biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ®Ó diÔnluËn t¶? cã T¸c g× kh¸c so chim ®a ®a-> gîi t©m tr¹ng dông cñavíi c¸c 2 biÖn c©u tríc? - NT: ®èi, ®¶o ng÷, ch¬i ch÷ ph¸p ®ã? =>T©m tr¹ng nhí níc,th¬ng nhµ
12. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG I. Đọc, chú thích Bà Huyện Thanh Quan II. Tìm hiểu văn bản a. Hai c©u ®Ò: “Bíc tíi ®Ìo Ngang, bãng xÕ tµ, - Thêi gian: ChiÒu tµ bãng xÕ => dÔ Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa.” gîi t©m tr¹ng. “Lom khom dưới núi, tiều vài chú, - C¶nh vËt cã: Cá, c©y, ®¸, l¸, hoa. §èi - Nh©n ho¸ vµ ®iÖp tõ “chen” =>NhÊn B B T T B B T Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.” m¹nh c¶nh vËt ë ®©y rËm r¹p, hoang s¬, T T B B T T B buån, v¾ng lÆng. “Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc, b. Hai c©u thùc: T T B B B T T §èi - Sö dông phÐp ®èi, ®¶o ng÷ Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia” - Tõ l¸y: Lom khom, l¸c ®¸c. B B T T T B B - Lîng tõ: vµi, mÊy. “Dõng ch©n ®øng l¹i, trêi, non, níc, =>nhÊn m¹nh hinh ¶nh con ngêi Ýt ái, tha thít => Cµng t« ®Ëm thªm nÐt buån Mét m¶nh tinh riªng, ta víi ta” hoang v¾ng, tiªu ®iÒu cña c¶nh vËt. c. Hai c©u luËn: - ¢m thanh cña tiÕng chim quèc trongEm cãt thÕ: nhËn ®øng xÐt l¹i g× vÒtoµn chim ®a ®a-> gîi t©m tr¹ng hµnh ®éng cña nh©n - NT: ®èi, ®¶o ng÷, ch¬i ch÷ c¶nh §Ìo Ngang hiÖn lªn =>T©m tr¹ng nhí níc,th¬ng nhµ nhvËtthÕ tr÷ nµo?t×nh ëT¸c c©u gi¶ ®Çu sö d. Hai c©u kÕt dông biÖnvµ c©u ph¸p cuèi? NT g× ®Ó miªu t¶?
13. c. Hai c©u kÕt “Dõng ch©n ®øng l¹i, trêi, non, níc, Mét m¶nh tinh riªng, ta víi ta” “Trêi, non, níc” “Ta víi ta” C¶nh mªnh m«ng tiÕp nèi bao la hïng vÜ, nh- T¸c gi¶ víi chÝnh ng rêi r¹c, t¸ch rêi, minh. mçi c¶nh mét n¬i. => NghÖ thuËt ®èi lËp, t¬ng ph¶n => t«n thªm sù nhá bÐ, ®¬n chiÕc trong t©m tr¹ng c« ®¬n cña bµ HuyÖn Thanh Quan tríc thiªn nhiªn mªnh m«ng, hoang v¾ng của ®Ìo Ngang.
14. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG I. Đọc, chú thích Bà Huyện Thanh Quan II. Tìm hiểu văn bản a. Hai c©u ®Ò: “Bíc tíi ®Ìo Ngang, bãng xÕ tµ, - Thêi gian: ChiÒu tµ bãng xÕ => dÔ Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa.” gîi t©m tr¹ng. - C¶nh vËt cã: Cá, c©y, ®¸, l¸, hoa. “Lom khom dưới núi, tiều vài chú, - Nh©n ho¸ vµ ®iÖp tõ “chen” =>NhÊn B B T T B B T §èi Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.” m¹nh c¶nh vËt ë ®©y rËm r¹p, hoang s¬, T T B B T T B buån, v¾ng lÆng. “Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc, b. Hai c©u thùc: T T B B B T T §èi - Sö dông phÐp ®èi, ®¶o ng÷ Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia” - Tõ l¸y: Lom khom, l¸c ®¸c. B B T T T B B -Lîng tõ: vµi, mÊy. “Dõng ch©n ®øng l¹i, trêi, non, níc, =>nhÊn m¹nh hinh ¶nh con ngêi Ýt ái, tha thít => Cµng t« ®Ëm thªm nÐt buån Mét m¶nh tình riªng, ta víi ta” hoang v¾ng, tiªu ®iÒu cña c¶nh vËt. c. Hai c©u luËn: NghÖ thuËt ®èi lËp, t¬ng ph¶n => - ¢m thanh cña tiÕng chim quèc t«n thªm sù nhá bÐ, c« ®¬n cña T/g tr- chim ®a ®a-> gîi t©m tr¹ng íc thiªn nhiªn réng lín. - NT: ®èi, ®¶o ng÷, ch¬i ch÷ =>T©m tr¹ng nhí níc,th¬ng nhµ III. Tæng kÕt d. Hai c©u kÕt
15. Tiết: 29. Văn bản. QUA ĐÈO NGANG I. Đọc, chú thích Bà Huyện Thanh Quan II. Tìm hiểu văn bản a. Hai c©u ®Ò: “Bíc tíi ®Ìo Ngang, bãng xÕ tµ, - Thêi gian: ChiÒu tµ bãng xÕ => dÔ Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa.” gîi t©m tr¹ng. “Lom khom dưới núi, tiều vài chú, - Nh©n ho¸ vµ ®iÖp tõ “chen” =>NhÊn B B T T B B T §èi m¹nh c¶nh vËt ë ®©y rËm r¹p, hoang s¬, Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.” buån, v¾ng lÆng. T T B B T T B b. Hai c©u thùc: “Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc, - Sö dông phÐp ®èi, ®¶o ng÷ T T B B B T T §èi - Tõ l¸y: Lom khom, l¸c ®¸c. Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia” - Lîng tõ: vµi, mÊy. B B T T T B B =>nhÊn m¹nh hinh ¶nh con ngêi Ýt ái, tha “Dõng ch©n ®øng l¹i, trêi, non, níc, thít => Cµng t« ®Ëm thªm nÐt buån hoang Khái quát giá v¾ng, tiªu ®iÒu cña c¶nh vËt. Mét m¶nh tình riªng, ta víi ta” c. Hai c©u luËn: trị nội dung III. Tæng kÕt và nghệ thuật - ¢m thanh cña tiÕng chim quèc 1. NghÖ thuËt: của bài thơ ? chim ®a ®a-> gîi t©m tr¹ng - Nghệ thuất tả cảnh ngụ tình. - NT: ®èi, ®¶o ng÷, ch¬i ch÷ - Sử dụng phép đối, đảo ngữ =>T©m tr¹ng nhí níc,th¬ng nhµ d. Hai c©u kÕt - Từ láy, từ đồng âm khác nghĩa gợi hình, gợi cảm. NghÖ thuËt ®èi lËp, t¬ng ph¶n => 2. Néi dung: Ghi nhí SGK. t«n thªm sù nhá bÐ, c« ®¬n cña T/g.
16. IV. Cuûng coá MOÂ HÌNH MAÏCH CAÛM XUÙC Caûnh saéc Hoang vu, raäm raïp Böôùc tôùi Cuoäc soáng Buoàn teû, môø nhaït Taâm söï Nhôù nöôùc, Döøng chaân thöông nhaø Caûnh saéc Taâm traïng Bao la, roäng lôùn buoàn, coâ ñôn
17. ? Qua qu¸ trinh võa ph©n tÝch, em hinh dung vÒ c¶nh tîng ®Ìo Ngang nh thÕ nµo qua sù miªu t¶ cña bµ HuyÖn Thanh Quan? Qua ®ã ta thÊy t©m tr¹ng gi cña t¸c gi¶? - C¶nh ®Ìo Ngang lµ mét bøc tranh thiªn nhiªn lóc chiÒu tµ, Hïng vÜ, b¸t ng¸t, thÊp tho¸ng cã sù sèng cña con ngêi nhng cßn hoang s¬, gîi c¶m gi¸c buån v¾ng lÆng. ®ång thêi thÊy ®îc t©m tr¹ng nhí níc th¬ng nhµ cña Bµ HuyÖn.
18. C¶nh §Ìo Ngang ngµy nay:
19. V.Daën doø 1.Hoïc thuoäc baøi thô 2. Naém kieán thöùc cô baûn 3. Vieát thaønh vaên caûm nhaän saâu saéc cuûa em veà baøi thô 4. Soaïn baøi “ Baïn ñeán chôi nhaø” cuûa Nguyeãn Khuyeán
20. Tiết học hôm nay đến đây là kết thúc. Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo cùng các em học sinh đã chú ý lắng nghe!