Bài giảng môn Sinh học lớp 11 - Bài 26: Cảm ứng ở động vật

Nội dung text: Bài giảng môn Sinh học lớp 11 - Bài 26: Cảm ứng ở động vật

1. www.trungtamtinhoc.edu.vn
2. KHỞI ĐỘNG ❖Xác định kiểu cảm ứng của các hiện tượng sau ở thực vật?
3. 1 2 Hướng trọng lực Ứng động không sinh trưởng 4 3 Hướng nước Ứng động không sinh trưởng
4. 5 6 Hướng tiếp xúc Ứng động không sinh trưởng 7 Ứng động sinh trưởng 8 Hướng sáng
5. THỰC VẬT
6. Động vật cảm ứng bằng cách nào?
7. I. Khái niệm cảm ứng ở động vật Bảo vệ cơ thể, tránh tổn thương
8. I - KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT - Khái niệm: Cảm ứng ở động vật là phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường để tồn tại và phát triển. - Ví dụ:
9. I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT - Khái niệm: Cảm ứng ở động vật là phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường để tồn tại và phát triển. - Ví dụ: Trời trở lạnh Khi trời nóng Chim Sẻ xù lông giúp giữ Chó thè lưỡi để làm mát ấm cơ thể cơ thể
10. Thực vật hướng sáng Tay chạm vào vật nóng Cảm ứng ở động vật có gì khác với cảm ứng ở thực vật? - Phản ứng chậm - Phản ứng nhanh - Khó nhận thấy - Dễ nhận thấy - Hình thức kém đa dạng - Hình thức đa dạng
11. Thực vật hướng sáng Tay chạm vào vật nóng - Khái niệm: Cảm ứng ở động vật là phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường để tồn tại và phát triển. - Ví dụ: - Đặc điểm: Phản ứng nhanh chính xác, dễ nhận biết và phân biệt; hình thức đa dạng.
12. I. Khái niệm cảm ứng ở động vật - Phản xạ là một dạng điển hình của cảm ứng.
13. I. Khái niệm cảm ứng ở động vật Cung phản xạ gồm những thành phần nào?
14. I. Khái niệm cảm ứng ở động vật ❖Cung phản xạ gồm các bộ phận sau đây: – Bộ phận tiếp nhận kích thích. – Đường dẫn truyền vào. – Bộ phận phân tích và tổng hợp. – Đường dẫn truyền ra. – Bộ phận thực hiện phản ứng.
15. SƠ ĐỒ MỘT CUNG PHẢN XẠ (Gai nhọn) Cơ tay Thần kinh trung ương  Một bạn lỡ chạm tay vào gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên?
16. Bộ phận tiếp nhận Tác nhân kích kích thích thích (Gai nhọn) Cơ tay SƠ ĐỒ MỘT CUNG PHẢN XẠ Bộ phận thực hiện Bộ phận phân tích và phản ứng tổng hợp thông tin
17. Kích thích Dung dịch sinh lý Kích thích
18. Phân biệt hiện tượng co cơ trong trường hợp sau: Kích thích vào cơ →Cơ co: Đó là phản xạ đùi ếch Ếch còn sống? Kích thích vào cơ đùi →Cơ co: phản ứng chứ không phải là phản xạ. ếch đã cắt rời khỏi cơ thể? Từ hiện tượng trên có thể kết luận như thế nào về khả năng cảm ứng của tế bào và các cơ quan trong cơ thể?
19. Phân biệt hiện tượng co cơ trong trường hợp sau: Kích thích vào cơ →Cơ co: Đó là phản xạ đùi ếch Ếch còn sống? Kích thích vào cơ đùi →Cơ co: phản ứng chứ không phải là phản xạ. ếch đã cắt rời khỏi cơ thể? Các tế bào và các cơ quan trong cơ thể đều có khả năng cảm ứng nhưng không phản tất cả các phản ứng của chúng đều là phản xạ
20. II. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT HTK DẠNG LƯỚI CHƯA CÓ HỆ THẦN KINH HTK DẠNG CHUỖI HẠCH HTK DẠNG ỐNG Các dạng hệ thần kinh ở động vật
21. II.Cảm ứng ở các nhóm động vật Quan sát H.26.1; 26.2 đọc thông tin SGK mục II;III SGK và hoàn thành bảng sau: Đặc điểm Động vật chưa Động vật có hệ Động vật có hệ có hệ thần kinh thần kinh dạng thần kinh dạng lưới chuỗi hạch Đại diện Cấu tạo hệ thần kinh Hoạt động cảm ứng
22. II.Cảm ứng ở các nhóm động vật Đặc điểm Động vật chưa có hệ thần kinh Đại diện Động vật đơn bào Cấu tạo hệ thần kinh Chưa có Hoạt động phản ứng bằng cách cảm ứng chuyển động cả cơ thể hoặc co rút chất nguyên sinh nhờ không bào co rút.
23. II.Cảm ứng ở các nhóm động vật Đặc điểm Động vật có hệ thần kinh dạng lưới Đại diện Động vật ngành Ruột khoang ( thủy tức, sao biển) Cấu tạo Dạng lưới hệ thần - Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong kinh cơ thể liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới tế bào thần Kích thích kinh. - Các sợi thần kinh liên hệ với tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ. Hoạt -Khi bị kích thích thông tin truyền từ tế động cảm bào cảm giác-> mạng lưới thần kinh-> các ứng tế bào biểu mô cơ-> cả cơ thể co lại. ->Phản ứng toàn thân -Phản ứng kịp thời thiếu chính xác - Tốn nhiều năng lượng.
24. II.Cảm ứng ở các nhóm động vật Đặc điểm Động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch Đại diện Giun dẹp, giun tròn, chân khớp, côn trùng. Cấu tạo Dạng chuỗi hạch: hệ thần kinh - Các tế bào thần kinh tập trung lại tạo thành các hạch thần kinh - các hạch nối với nhau bởi các dây thần kinh => chuỗi hạch thần kinh - Mỗi hạch điều khiển một vùng cơ thể Hoạt -Phản ứng định khu động cảm -Phản ứng chính xác hơn ,tiêu tốn ít ứng năng lượng -Theo nguyên tắc phản xạ ( chủ yếu là phản xạ không có điều kiện) H26.2.Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
25. Bài tập vận dụng: Câu 1: Động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có thể trả lời kích thích cục bộ vì: A. số lượng tế bào thần kinh tăng. B. mỗi hạch là một trung tâm điều kiển một vùng xác định của cơ thể. C. các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau. D. các hạch thần kinh liên hệ với nhau.
26. Bài tập vận dụng: Câu 2: Trong các phát biểu sau: (1) Phản xạ chỉ có ở những sinh vật có hệ thần kinh (2) Phản xạ được thực hiện nhờ cung phản xạ (3) Phản xạ được coi là một dạng điển hình của cảm ứng (4) Phản xạ là khái niệm rộng hơn cảm ứng Các phát biểu đúng về phản xạ là: A. (1), (2) và (4) B. (1), (2), (3) và (4) C. (2), (3) và (4) D. (1), (2) và (3)
27. Bài tập vận dụng: Câu 3: Động vật có hệ thần kinh dạng lưới khi bị kích thích thì: A. duỗi thẳng cơ thể. B. co toàn cơ thể. C. di chuyển đi chỗ khác. D. co ở phần cơ thể bị kích thích.
28. Bài tập vận dụng: Chọn đáp án đúng nhất: Câu 1. Ở động vật, cảm ứng là: Các phản xạ có điều kiện, giúp cơ thể thích nghi A với môi trường. B Các phản xạ không điều kiện, giúp bảo vệ cơ thể. Khả năng tiếp nhận và trả lời các kích thích giúp C cơ thể tồn tại và phát triển. Là sự thích nghi của cơ thể, do các hoocmon điều D Khiển.
29. Bài tập vận dụng: Chọn câu đúng nhất: Câu 2. Cơ thể động vật đã xuất hiện tổ chức thần kinh, nhưng đáp ứng không hoàn toàn chính xác bằng cách co rút toàn thân, xảy ra ở: A Ruột khoang B Thân mềm C Giáp xác D Cá
30. Bài tập vận dụng:  Đánh dấu x vào ô cho ý không đúng về ưu điểm cho hệ thần kinh dạng chuỗi hạch: A – Nhờ có hạch TK nên số lượng của TBTK của động vật tăng lên. B – Do các TBTK trong hạch nằm gần nhau và hình thành nhiều mối liên hệ với nhau nên khả năng phối hợp hoạt động giữa chúng được tăng cường. X C – Nhờ các hạch TK liên hệ với nhau nên kích thích nhẹ tại một điểm thì gây ra phản ứng toàn thân và tốn nhiều năng lượng. D – Do mỗi hạch TK điều khiển một vùng xác định trên cơ thể nên động vật phản ứng chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với HTK dạng lưới.
31. Câu 3: Kể tên bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích tổng hợp thông tin và bộ phận thực hiện của cung phản xạ ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch? 1)Bộ phận tiếp nhận kích thích: → Các giác quan: mắt, da 2)Bộ phận phân tích và tổng hợp: → chuỗi hạch thần kinh H26.2.Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch 3) Bộ phận thực hiện: → cơ, các nội quan, A.Giun dẹp B. Đỉa C.Côntrùng
32. TRÒ CHƠI Ô CHỮ C H U Ô I H A C H H E T H A N K I N H A M I P L Ư Ơ I C A M Ư N G P H A N X A Câu 3: 4 chữ cái CâuCâu 6:4:5: 646 chữchữ cáicái CâuTên của1:2: 1910 loàichữ chữđộngcáicáivật đơn bào chưa có tổ chức thần kinh HệCảmPhảnPhảnHệthầnthầnứngxạứngkinhthựckinhởcủa độngcủahiệnsinhcủavậtđĩaSaovậtđượccó, châu trướcbiểnhệlàthần,nhờchấu kíchthuỷkinhvào thíchtức thuộcgọitổ gọi chứcthuộclàdạng?là?nàydạngnày. này
33. TRÒ CHƠI Ô CHỮ C H U Ô I H A C H H E T H A N K I N H A M I P L Ư Ơ I C A M Ư N G P H A N X A Câu 3: 4 chữ cái CâuCâu 1:2:4: 9104 chữchữ chữcáicáicái TênCâucủa5:6: 16 loàichữđộngcái vật đơn bào chưa có tổ chức thần kinh HệPhảnCảmHệthầnthầnứngứngxạ kinhthựckinhởcủa độngcủahiệnsinhcủavậtđĩaSaovậtđượccó, châutrướcbiểnhệlàthần,nhờchấu kíchthuỷkinhvàothích tức thuộcgọitổ gọi chứcthuộclàdạng?là?nàydạngnày. này
34.  VỀ NHÀ 1. HỌC BÀI, CHÚ Ý KHUNG GHI NHỚ CUỐI BÀI 2. CHUẨN BỊ BÀI 27 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (tt)
35. Cảm ơn cô và các em đã chú ý lắng nghe!