Bài giảng Ngữ văn 6 - Bài số 13: Chỉ từ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Bài số 13: Chỉ từ

1. Đọc câu văn sau: Những bông hoa ấy rất đẹp! a) Xác định cụm danh từ có trong câu trên. b) Trong cụm danh từ đó, có những từ loại nào đã học? TRẢ LỜI: Cụm danh từ: Những bông hoa ấy  Lượng từ Danh từ
2. I. Chỉ từ là gì? 1. Ví dụ 1: Sgk/137.
3. - ông vua nọ nọ, ấy, kia - viên quan ấy Xác định vị trí của - làng kia sự vật trong không - nhà nọ gian.
4. 1. VD1: - ông vua nọ; viên quan ấy làng kia -> Các từ “ nọ, ấy, kia”: bổ sung ý nghĩa cho DT. =>Xác định vị trí của sự vật trong không gian.
5. * So sánh các từ và cụm từ sau, từ đó rút ra ý nghĩa của những từ được in đậm? TỪ CỤM TỪ ông vua ông vua nọ viên quan viên quan ấy làng làng kia nhà nhà nọ Sự vật chưa được Sự vật được xác xác định vị trí cụ định vị trí cụ thể thể. trong không gian.
6. 2. Ví dụ 2/137. Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. Nghĩa của các từ “ấy”, “nọ” ở những câu trên có gì giống và khác với các trường hợp đã phân tích?
7. CỤM TỪ CỤM TỪ Hồi ấy làng ấy viên quan ấy Đêm nọ ông vua nọ nhà nọ -Xác định vị trí - Xác định vị trí của sự vật trong của sự vật trong thời gian. không gian. - Làm trạng ngữ -Làm phụ ngữ trong câu. trong cụm DT.
8. I. Chỉ từ là gì? 2.Ví dụ 2: Sgk/137. - Hồi ấy, - đêm nọ, -> Xác định vị trí sự vật trong thời gian. => Chỉ từ
9. II. Hoạt động của chỉ từ trong câu 1.Ví dụ 1:(phần I).
10. II. Hoạt động của chỉ từ trong câu 1.VD 1:(phần I). -Viên quan ấy; làng kia, -> Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm DT.
11. II. Hoạt động của chỉ từ trong câu *VD2/137: Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ , song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó / là một điều chắc chắn. VN
12. II. Hoạt động của chỉ từ trong câu 1.VD 1:(phần I). -Viên quan ấy; làng kia, -> Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm DT. *VD 2/137. Đó/là một điều chắc chắn. -> Chỉ từ làm chủ ngữ
13. II. Hoạt động của chỉ từ trong câu *VD 3/137: - Từ đấy, nước ta / chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giày.
14. II. Hoạt động của chỉ từ trong câu 1.VD 1:(phần I). -Viên quan ấy; làng kia, -> Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm DT. *VD 2/137. Đó/là một điều chắc chắn. -> Chỉ từ làm chủ ngữ *VD 3/137: Từ đấy, nước ta -> Chỉ từ làm trạng ngữ.
15. Cho các ví dụ sau: a) Hai học sinh ấy rất chăm chỉ. b) Bạn Lan học giỏi và hiếu thảo. Đó là người bạn thân của tôi. c) Từ đấy, gia đình tôi chuyển vào Nam sinh sống. - Xác định CN và VN trong các câu trên. - Tìm chỉ từ có trong các ví dụ trên và cho biết chúng giữ chức vụ gì trong câu?
16. a) Hai học sinh ấy/ rất chăm chỉ. CN VN Chỉ từ làm phụ ngữ sau trong cụm danh từ. b) Bạn Lan / học giỏi và hiếu thảo. Đó / là CN VN CN người bạn thân của tôi. VN Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu. c) Từ đấy, gia đình tôi /chuyển vào Nam sinh sống. CN VN Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu.
17. Chức vụ của chỉ từ trong câu: - Làm phụ ngữ trong cụm danh từ. - Làm chủ ngữ trong câu. - Làm trạng ngữ trong câu. * Ghi nhớ 2: SGK Tr.138
18. III. Luyện tập
19. Bài tập 1: Câu Chỉ Ý nghĩa (xác định Chức vụ sự vật trong ) từ Phụ ngữ sau a Ấy Không gian trong CDT đấy, b Không gian đây Chủ ngữ c nay Thời gian Trạng ngữ d đó Thời gian Trạng ngữ
20. Bài tập 2: a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm a) Đến chân núi đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ Sóc Đó đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). hoặc đấy. Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. b) Làng bị lửa thiêu (Theo Thánh Gióng) cháy Làng ấy b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra hoặc làng này. lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về Viết như vậy sau gọi là làng Cháy. để tránh lỗi lặp từ. (Theo Thánh Gióng)
21. Bài tập 2: a) Đến chân núi Sóc Đó hoặc đấy. b) Làng bị lửa thiêu cháy Làng ấy hoặc làng này. Viết như vậy để tránh lỗi lặp từ.
22. Bài tập 3: Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ. Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo: - Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về. (Thạch Sanh)
23. BT 3: - Không thể thay từ “ấy”, “nay” trong đoạn = từ, cụm từ khác vì: + Chúng chỉ ra sự vật, thời điểm khó gọi thành tên + Giúp người đọc, người nghe định vị các sự vật, thời điểm trong chuỗi sự vật, dòng thời gian vô tận.
24. Bài tập 4: Xác định chỉ từ có trong bài ca dao sau: Trâu ơi ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta Cấy cày vốn nghiệp nông gia Ta đâyđây trâu đấyđấy ai mà quản công.
25. Ñieàn caùc chæ töø: naøy, kia, ñaáy, ñaây vaøo choã troáng thích hôïp trong caùc caâu sau: A. Tình thaâm mong traû nghóa daøy Caønh kia. coù chaéc coäi này cho chaêng. B. Coâ .kia caét coû beân soâng Coù muoán aên nhaõn thì loàng sang đây
26. • Dặn dò: - Về nhà học bài. - Hoàn thành các bài tập trong SGK. - Tập đặt câu có chỉ từ và cho biết ý nghĩa của nó.
27. Dùa vµo h×nh ¶nh, t×m nh÷ng chØ tõ thÝch hîp điền vào chỗ trống? a. Tõ ,®ã o¸n nÆng thï s©u, hµng n¨m Thuû Tinh lµm mưa giã, b·o lôt ®¸nh S¬n Tinh.
28. b. Ngưêi nµy vo g¹o, gãi b¸nh, ngưêi kia nhãm bÕp.
29. c. Sau khi ®¸nh ®uæi giÆc Minh, Lª Lîi ®· tr¶ thanh gư¬m Êy cho Rùa Vàng.
30. d. ở lµng nä cã hai vî chång «ng l·o ®¸nh c¸ ë víi nhau trong mét tóp lÒu n¸t trªn bê biÓn.