Bài giảng Ngữ văn 6 - Sông nước Cà Mau

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Sông nước Cà Mau

1. Tuần 22 . Tiết 83-84 : Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi )
2. Đất nước Việt Nam trải dài từ mũi Cà Mau cho đến địa dầu Móng Cái, hôm nay chúng ta sẽ khám phá vùng đất tận cùng của tổ quốc, đó là Sông nước Cà Mau. Trước khi đi vào bài mới, chúng ta sẽ xem một số hình ảnh về Sông nước Cà Mau. Những hàng dừa nước trải dài . đến những cách rừng tràm bát ngát
3. Chợ nổi trên sông đến những chiến công hiển hách.
4. Chúng ta cùng xem đoạn Video clip nói về Sông nước Cà Mau.
5. a. Tác giả Đoàn Giỏi ( 1925-1989) quê ở Châu Thành - Tiền Giang. Viết về cuộc sống, thiên nhiên và con người Nam Bộ.
6. Những tác phẩm tiêu biểu của ông
7. b. Tác phẩm trích từ chương XVIII truyện “Đất rừng Phương Nam” của Đoàn Giỏi Truyện được sáng tác vào năm 1957
8. Truyện được chuyển thành phim “Đất phương Nam”. Tác giả Đoàn Giỏi
9. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU 2- Chú thích a) Thể loại : Truyện dài b) PTBĐ:Miêu tả kết hợp tự sự c) Ngôi kể: ngôi thứ nhất – nhân vật xưng tôi - Trình tự kể: từ khái quát đến cụ thể Bài văn miêu tả cảnh gì? Theo . trình tự như thế nào? Bài văn miêu tả khá hoàn chỉnh về sông nước Cà Mau – cực Nam của tổ quốc. Trình tự miêu tả là đi từ ấn tượng chung về thiên nhiên sông nước Cà Mau, sau đó miêu tả chi tiết về sông ngòi, kênh rạch và chợ nổi Năm Căn.
10. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU d. Bố cục: - Đoạn 1: Từ đầu đến “lặng lẽ một màu xanh đơn điệu”: những ấn tượng chung ban đầu về thiên nhiên vùng Cà Mau. - Đoạn 2: từ “ Từ khi qua Chà Là” đến “Khói sóng ban mai”: nói về các kênh, rạch ở vùng Cà Mau và tập trung miêu tả con sông Năm Căn rộng lớn, hùng vĩ. Như vậy ta có thể tìm - Đoạn 3: Phần còn lại đặc tả cảnh chợ Năm Căn đông vui, trù phú bố cục của bài văn? và màu sắc độc đáo.
11. Cây đước
12. Rừng đước
13. Đèn măng sông
14. * Từ Hán Việt: trường thành (8 ), (bến) vận hà (14) * Từ phiên âm tiếng từ tiếng Pháp: (đèn) măng – sông (15) *Các từ chuyên môn về ngư nghiệp: - Mái giầm (13) - Cột đáy (10) -Thuyền chài (11) -Thuyền lưới (12) * Danh từ riêng: Chà Là, Cái Keo (2), Miên (6), Chà Châu Giang (18)
15. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU II. Tìm hiểu văn bản: 1. Ấn tượng ban đầu về toàn cảnh sông nước Cà Mau.
16. Em hãy hình dung vị trí của người miêu tả. Vị trí ấy có có thuận lợi gì trong việc quan sát và miêu tả? Ngồi trên thuyền Người kể có thể quan sát theo trình tự tự nhiên làm cho cảnh hợp lý, tả sông hiện lên sinh ngòi, kênh rạch, động. cảnh hai bên bờ, lúc tả kỹ, lúc lướt qua
17. “Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối - thứ âm thanh đơn điệu triền miên ấy ru ngủ thính giác, càng làm mòn mỏi và đuối dần đi tác dụng phân biệt của thị giác con người trước cái quang cảnh chỉ lặng lẽ một màu xanh đơn điệu.” SôngDựa ngòi, vào đoạnkênh vănrạch trên : sông tìm ngòi chi tiết thì nêudày ấnđặc, tượng chằng chung chịt nhưvề ấn mạng tượng nhện.ban đầu bao trùm toàn cảnh sông nước Cà Mau? Màu sắc: Bao trùm bởi một màu xanh bạt ngàn của trời, nước, cây lá. Âm thanh: Rì rào bất tận của lá và tiếng sóng – thứ âm thanh đơn điệu, triền miên, vọng về trong hơi gió muối.
18. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU II. Tìm hiểu văn bản: 2. Phân tích: a. Ấn tượng ban đầu về toàn cảnh sông nước Cà Mau. Ấn tượng ấy được tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để miêu tả và được cảm nhận qua những giác quan nào? Về âm thanh: Rì rào bất VềtậnVề màu củasông sắc:lá ngòi,và Bao tiếng kênhtrùm sóng bởi – Dùng lối so sánh và ĐiệpÂm từ, thanh tính đượctừ chỉ tác màu giả sắc, mộtthứrạch: màuâm bủathanh xanh giăng đơnbạt ngàn điệu,chi cảm nhận về phong đượccảm cảm nhận nhận bằng bằng thính thị giác giác. củatriềnchít trời, nhưmiên, nước, mạng vọng cây vềnhện. lá. trong cảnh sông nước Cà và cảm giác. hơi gió muối. Mau bằng thị giác.
19. => Thiên nhiên, sông nước Cà Mau rộng lớn, bao la phủ một màu xanh bất tận, hoang sơ, đầy sức sống, hấp dẫn và bí ẩn
20. GIẢI CỨU RỪNG XANH
21. Bắt đầu! Văn bản “Sông nước Cà Mau” được trích từ truyện nào? HẾT GIỜ a. Rừng b. Cá c.Phương D. Đất rừng Phương Nam Nam Phương bống mú Nam
22. Bắt đầu! Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? HẾT GIỜ A. thứ hai B. thứ nhất C. thứ ba D.Tác giả
23. Bắt Từ láy nào dùng để miêu đầu! tả Sông ngòi kênh rạch Cà Mau? HẾT GIỜ D. Dày A. San sát B. Gần gũi C. Chi chít đặc
24. Bắt đầu! Màu sắc bao trùm của vùng Cà Mau là: HẾT GIỜ B. A. Xanh C.trắng D. đỏ Vàng
25. Bắt đầu! Em có nhận xét gì về thiên nhiên vùng Cà Mau? HẾT GIỜ C. rộng A. Bao la B. Bạt D. rộng lớn, ngàn lớn đầy sức sống
26. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU 2. Phân tích: a. Ấn tượng ban đầu về toàn cảnh sông nước Cà Mau. b. Cảnh sông ngòi, kênh rạch Cà Mau. * Kênh rạch Cà Mau: Ví dụ: - Đặt tên địa danh theo đặc điểm riêng: - RạchQua đoạnMái 2Giầm trongvì vănhai bảnbên SGK,bờ rạch tác giảmọc chotoàn ta thấycây cáchmái giầmđặt têncọng tròncácxốp dòngnhẹ sông, con kênh ở vùng Cà Mau như thế nào? - Kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng,chúng cứ bay theo thuyền - Kênh Ba Khía=> vì Sônghai bênngòibờ kênhtập rạchtrung đượctoàn đặtcon tên ba khía. - Xã Năm Cănmộtvì ngàycách dânxưa dã,trên mộcbờ mạc,chỉ có dựamột vàocái lán năm căn. - Cà Mau là nóiđặctrại điểmtheo sinhchữ tháikhơ câymâu con,, độngtiếng thựcMiên nghĩa là nước đen. vật ven bờ để đặt tên.
27. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU 2. Phân tích: a. Ấn tượng ban đầu về toàn cảnh sông nước Cà Mau. b. Cảnh sông ngòi, kênh rạch Cà Mau. * Dòng sông Năm Căn: Dòng sông Năm Căn: Rừng đước: - Nước-Tác ầm giảầm đổdùng ra biển lối so sánh, điệp-Dựng từ, cao tính ngất từ như chỉ hai dãy ngàysắc đêm thái như xanh thác. khác nhau làmtrường cho thành.cảnh dòng - Cây đước mọc dài theo bãi - Cásông bơi hàngvàCảnh rừng đàn dòng đen đước sôngtrũi hiện Năm lên Căn thật và rừng rộng lớn, hùng vĩ. ngọn bằng tăm tắp , lớp này nhô lên hụpđước xuống được như miêu tả qua những chi chồng lên lớp kia ôm lấy dòng người bơi ếch giữa nhữngtiết nào? đầu sóng trắng. sông, đắp từng bậc màu xanh lá - Sông rộng hơn ngàn mạ, màu xanh rêu, màu xanh thước. chai lọ loà nhoà ẩn hiện trong sương và khói sóng ban mai.
28. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU Câu hỏi thảo luận: Trong câu: “ Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt , đổ ra con sông Cửa Lớn , xuôi về Năm Căn đến trong sương mù và khói sóng ban mai” : - Có những động từ nào chỉ hoạt động của con thuyền? - Thay đổi trình tự những động từ ấy có ảnh hưởng gì đến nội dung diễn đạt không? - Nhận xét sự chính xác, tinh tế trong cách dùng từ của tác giả ở câu này ? Kết quả thảo luận: Học sinh thảo luận - Các động từ chỉ hoạt động của con thuyền: thoát qua, đổ ra, xuôi về. trong 1 phút - Không thay đổi được vì sẽ sai lạc nội dung. - Tác giả đã miêu tả chính xác hoạt động của con thuyền trong từng khung cảnh.
29. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU 2. Phân tích: a. Ấn tượng ban đầu về toàn cảnh sông nước Cà Mau. b. Cảnh sông ngòi, kênh rạch Cà Mau. - Thiên nhiên còn hoang sơ, mang vẻ đẹp nên thơ, hấp dẫn, đầy bí ẩn Tóm lại, qua cách đặt tên các kênh rạch và miêu tả dòng sông Năm Căn, rừng đước, em thấy thấy cảnh thiên nhiên ở đây như thế nào? Với sông ngòi, kênh rạch và những đến những sân chim đầy vẻ cách rừng tràm dài tít tắp hoang sơ, thơ mộng.
30. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU II. Đọc - Hiểu văn bản: 1. Đọc văn bản: 2. Phân tích: a. Ấn tượng ban đầu về toàn cảnh sông nước Cà Mau. b. Cảnh sông ngòi, kênh rạch Cà Mau. c. Chợ nổi Năm Căn. Những chi tiết nào miêu tả quang cảnh NhữngNhững người bến convận hàgái nhộn Hoa Thuyền chài, thuyềnNhờ đâuchợ màNăm tác Căn giả ?miêu tả, giới thiệu kiềunhịp bán dọc hàngNhững dài xởitheo túp lởi. sông.Chợlều lá Năm Căn hiện lên thật lưới, thuyền buônmột vùng dập sông nước Cà Mau tường tận và NhữngNhữngthô người sơ ngôi kiểu Chà nhà cổsinh nằmChâubè động.Vậyban tác giả đã làm dềnh trên sóng. Những hấp dẫn đến như vậy? Giangđêm, bán cạnhánh vải, đènnhững những măng ngôithế -bà sông nào cụ để miêu tả được như đống gỗ cao như núi ngườichiếu Miênnhà sáng gạch bán như rượu,văn nhữngthế? minh với khu đủ chất dựa bờ cácphố giọng nổi.hai=> nói tầng.Nhờ líu sự lô, hiểu đủ kiểubiết tường tận, gắn bóvới con người và -Tả cụ thể, bao quát, chú ý màu sắc, hình khối,âm thanh ăn vậnvùng sặc đấtsỡ này, nói rộng ra là lòng yêu thiên nhiên, tình yêu =>quê Chợ hương, Năm đấtCăn nước thật sâu đông sắc. vui, tấp nập, trù phú, độc đáo.
31. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU III. Tổng kết. 1. Nghệ thuật. 2. Nội dung. Van bản sông nước Cà Mau, tác giả đã sử dụng những nét nghệ Cảnh sông nướcthuật Cà Mau tiêu có biểu vẻ nào?đẹp hùng vĩ, rộng lớn, đầy sức sống, Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc đáo. - Ngôi kể thứ nhất (tôi), trực tiếp quan sát, miêu tả cảnh từ trên con thuyền. - Sử dụng nhiều phương thức và thủ pháp miêu tả (quan sát, so sánh, tưởng tượng), nhất là việc huy động nhiều giác quan để cảm nhận và tô đậm các ấn tượng.
32. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU Sông nước Cà Mau Ấn tượng ban đầu về Cảnh sông ngòi, Cảnh chợ toàn cảnh kênh rạch Năm Căn Cách đặt Cảnh dòng tên sông sông Năm ngòi, kênh Căn, rừng rạch đước
33. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU IV. Luyện tập. Đọc thuộc lòng bài thơ. Làm phần “ Luyện tập” trang 23 * Hướng dẫn về nhà - Học ghi nhớ;học phần phân tích văn bản. - Đọc lại văn bản; tìm đọc truyện “Đất rừng phương Nam”. - Viết một đoạn văn ( 10 câu) trình bày cảm nhận của em về vùng Cà Mau qua bài Sông nước Cà Mau. - Đọc và soạn văn bản “ Bức tranh của em gái tôi”.
34. Câu 1: Ở vùng Cà Mau, người ta gọi tên đất, tên sông theo cách nào? A. Bằng những danh từ mĩ lệ B. Theo thói quen đời sống C. Theo cách cha ông để lại D. Theo đặc điểm riêng biệt của đất, sông
35. Câu 2: Sông nước Cà Mau là văn bản miêu tả? A. Miêu tả cảnh quan vùng cực nam Nam Bộ B. Miêu tả cảnh quan cực bắc đồng bằng Bắc Bộ C. Miêu tả cảnh quan ở vùng đồng bằng Nam Bộ D. Miêu tả cảnh quan ở vùng rừng miền Tây Nam Bộ
36. Câu 4: Màu sắc nào không được sử dụng để miêu tả màu xanh của rừng đước Cà Mau A. Màu xanh lá mạ B. Màu xanh biêng biếc C. Màu xanh rêu D. Màu xanh chai lọ
37. Câu 5: Dòng không có trong Sông nước Cà Mau là gì? A. Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện B. Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. Vẫn là cái quang cảnh quen thuộc của một xóm chợ vùng rừng cận biển thuộc tỉnh Bạc Liêu. C. Chỉ một chốc sau, chúng tôi đã đến ngã ba sông, chung quanh là những bãi dâu trải bạt ngàn đến tận những làng xa tít. D. Thuyền chúng tôi thoát chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn
38. Câu 6:Câu thể hiện sự miêu tả độc đáo của tác giả về chợ Năm Căn? A. Chợ sầm uất, có nhiều hàng hóa, người mua bán đông vui nhộn nhịp B. Ánh đèn chợ rực rỡ chiếu sáng trên mặt nước như những khu phố nổi C. Đi lại mua bán bằng thuyền, có thể mua bán trao đổi mọi hàng hóa ngay trên thuyền D. Chợ họp trên sông, thuyền bán hàng len lỏi mọi nơi, người mua bán thuộc nhiều dân tộc, có thể mua mọi thứ không cần bước ra khỏi thuyền
39. Câu 7: Đoạn trích sông nước Cà Mau được trích từ tác phẩm nào? A. Rừng U Minh B. Quê nội C. Đất rừng phương Nam D. Mảnh đất phương Nam
40. Câu 9:Sông nước Cà Mau là tác phẩm của ai? A. Đoàn Giỏi B. Nguyễn Minh Châu C. Võ Quảng D. Nguyễn Duy
41. Câu 10: Gọi là rạch Mái Giầm vì? A. Trên sông có chiếc mái giầm B. Hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm C. Hai bên bờ có những cây có thể dùng làm mái giầm D. Có cái án mang tên Mái Giầm
42. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU II. Tìm hiểu văn bản: 2. Phân tích: a. Ấn tượng ban đầu về toàn cảnh sông nước Cà Mau.  - VớiẤncảm tượngnhận ấy đượcbằng cảm nhậnnhiều qua nhữnggiác quan =>Tác giả miêugiáctả quankhông nào? gian mênh mông, rộng lớn với nhiều sông ngòi, kênh rạch, cây Về sôngcối ngòi,, tất kênhcả được phủ kín một màu xanh, sóng rạch:Về âm Miêu thanh: tả Rìmột rào cách bất Dùng lối so sánh và Vềkháitận màu củaquátbiển sắc: lá về vàBaorì hệtiếng ràotrùm thống sóng. bởi – Âm thanh được tác giả Điệp từ,cảm tính nhận từ chỉvề phongmàu sắc, mộtsôngthứ màu âm ngòi xanh thanh thì bạt dàyđơn ngàn điệu,đặc, cảm nhận bằng thính giác được cảmcảnh nhận sông bằng nước thị Cà giác . củachằngtriền trời, miên, chịtnước, như vọng cây mạng lá.về trong và cảm giác. nhện.hơi gió muối. Mau bằng thị giác.
43. 2 Chú thích : a. Tác giả : b. Tác phẩm: - Đoàn Giỏi (1925-1989), bút danh Nguyễn Hoài – Nguyễn Phú Lễ. - Quê ở Châu Thành, Tiền Giang. - Đề tài sáng tác: Viết về thiên nhiên, cuộc sống và con người Nam Bộ. - Những tác phẩm chính:Người Nam thà chết không hàng (1947) Kí (1948), ChiếnVăn sỹ bản Tháp Sông Mười nước (1949), Cà Mau Cá bốngđược mútrích (1956), từ chương Đất rừng XVIII Phương trong truyệnNam Đất (1957).rừng Phương Nam. Truyện này được chuyển thành phim “Đất phương Nam”. Tác giả Đoàn Giỏi