Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết số 93: Đêm nay Bác không ngủ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết số 93: Đêm nay Bác không ngủ

1. Giáo viên thực hiện : Nguyễn Thị Ngọc Đơn vị : Trờng THCS Đông Quang
2. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi 1 : Nêu ý nghĩa văn bản " Buổi học cuối cùng " của An- phông-xơ Đô-đê Câu hỏi 2 : Em hiểu thế nào về nhan đề buổi học cuối cùng " ? A. Buổi học cuối cùng của một học kì. B. Buổi học cuối cùng của một năm học C. Buổi học tiếng Pháp cuối cùng của cậu bé Phrăng trớc khi chuyển sang ngôi trờng mới
3. Đáp án * Nôi dung : Qua câu chuyện buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở vùng An-dát bị quân phổ chiếm đóng và hình ảnh cảm động của thầy Ha- men, truyện đã thể hiện lòng yêu nớc trong một biểu hiện cụ thể là tình yêu tiếng nói dân tộcvà nêu lên chân lí:" Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ,chừng nào họ vẫn giữ đợc tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm đợc chìa khoá chốn lao tù" * Nghệ thuật :Truyện đã xây dựng thành công nhân vật thầy giáo ha-men và chú bé Phrăng qua miêu tả ngoại hình, cử chỉ, lời nói và tâm trạng của họ
4. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung 1. Tác giả - Tác phẩm a.Tác giả - Minh Huệ tên khai sinh là Nguyễn Đức Thái (1927-2003 ), quê ở thành phố Vinh- Nghệ An - Là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam đã nhận nhiều giải thởng với hai tập thơ: “Dòng máu Việt Hoa ” và “Đêm nay Bác không ngủ ”. - Sự nghiệp sáng tác : Thơ: Tiếng hát quê h- ơng (1959), Đất chiến hào (1970), Mùa xanh đến (1972); Truyện kí: Ngọn cờ Bến Thuỷ (1974 – 1979), Ngời mẹ và mùa xuân (1981) b. Tác phẩm - Bài thơ " Đêm nay Bác không ngủ" ra đời năm 1951, trong thời kì kháng chiến chống Pháp, là một trong những bài thơ nổi tiếng viết về Chủ Tịch Hồ Chí Minh. Bác hồ trong chiến dịch biên giới (1950)
5. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung - Đội viên : là chiến sĩ quân đội( Phân biệt với cán 1. Tác giả - Tác phẩm bộ chỉ huy)cách gọi thơng dùng trong thời kì kháng chiến chống Pháp 2. Đọc và tìm hiểu từ khó -Trầm ngâm : Dáng vẻ lặng lẽ suy nghĩ về một - Đọc với giọng tha thiết ,trìu mến,xúc điều gì đó động cần phân biệt giọng của ngời kể - Đinh ninh :Trớc sau vẫn nh thế không thay đổi chuyện, giọng của anh đội viên : lo lắng băn khoăn, giọng của Bác Hồ trầm ấm - Dân công : Ngời dân đợc huy động đi làm nghĩa chậm rãi vụ lao động công ích ở đây là đi phục vụ mặt trận - Từ khó :Các chú thích 1,2,12,14
6. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung 1. Tác giả - Tác phẩm 2. Đọc và tìm hiểu từ khó 3. Tìm hiểu chung * Thể thơ :Ngũ ngôn ( 5 tiếng ) Hãy cho biết PTBĐ của bài thơ ? * PTBĐ: Tự sự - Miêu tả - Biểu cảm A. Tự sự B . Miêu tả * Bài thơ kể chuyện một đêm không ngủ trên đờg đi chiến dịch của Bác C. Biểu cảm D. Cả 3 phơng thức trên * Nhân vật : Bác Hồ - Anh đội viên Khổ 1 : Mở truyện ( Thắc mắc của anh Đêm - Nhân vật Bác Hồ hiện lên qua sự miêu đội viên vì sao Bác không ngủ đợc) tả của ngời kể chuyện nay - Nhân vật anh đội viên trực Khổ 2 -15 : Thân truyện ( Câu chuyện tiếp bộc lộ cảm xúc suy nghĩ giữa anh đội viên và Bác Hồ trong Bác của mình đêm rừng Việt Bắc) không * Bố cục : 3 phần Khổ 16 : Kết luận (Lí do không ngủ của Bác ) ngủ
7. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung + Hoàn cảnh :Trên đờng đi chiến dịch , trời II. Đọc và tìm hiểu chi tiết ma lâm thâm , giá rét -Thời gian : Một đêm khuya 1. Hình tợng Bác Hồ - Địa điểm : Trong một túp lều tạm trú + Hình dáng t thế giữa rừng Việt bắc + Cử chỉ hành động + Lời nói + Tâm t
8. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung Tiểu kết II. Đọc và tìm hiểu chi tiết 1. Hình tợng Bác Hồ Nghệ thuật + Hình dáng t thế ➢ Hình ảnh Bác thân thơng gần gũi với nét ngoại hình thể hiện tâm trạng suy t, - Trình tự : hình dáng - cử chỉ - lời nói - tâm trạng thao thức băn khoăn lo lắng việc quân -Thể thơ năm chữ có nhiều vần liền thích hợp với việc nớc lối k+ể Cửchuy chỉện hành động - Lời thơ giản dị, chân thành nhiều từ láy gợi hình, gợi cảm. ➢Thể hiện tình yêu thơng sâu sắc sự chăm sóc ân cần tỉ mỉ của Bác nh ngời Nội dung cha nâng niu giấc ngủ cho những đứa con + Lời nói, Tâm t Hình ảnh Bác hiện lên thật giản dị , gần gũi, chân thựcmà hết sức lớn lao vĩ đại ➢Tình yêu thơng thiết tha, nồng ấm đến độ quên mình của Bác dành cho đoàn Tình cảm Bác dành cho bộ đội dân công là dân công nói riêng, nhân dân Việt Nam tình yêu thơng mênh mông sâu nặng của nói chung. một vị cha già
9. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung B. Miêu tả cuộc sống chiến đấu của II. Đọc và tìm hiểu chi tiết những anh bộ đội III. Củng cố - luyện tập C.Kể lại câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác Bài tập trắc nghiệm D.Bày tỏ lòng kính yêu lãnh tụ 1. Bài thơ "Đêm nay Bác không ngủ "ra 3.Hình ảnh Bác Hồ đợc miêu tả từ những đời trong hoàn cảnh nào ? phơng diện nào ? A. Trớc cách mạng tháng tám A.Vẻ mặt hình dáng B.Trong thời kì chống Pháp B.dáng vẻ, hành động,lời nói, tâm t C.Trong thời kì chống Mĩ C.Cử chỉ, hành đôngj D.Khi đất nớc hoà bình D. Lời nói,vẻ mặt, hình dáng 2. Bài thơ " Đêm nay Bác không ngủ " là bài thơ có yếu tố tự sự vì sao ? A. Thể hiện cảm nghĩ của anh đội viên về Bác
10. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung B. Miêu tả cuộc sống chiến đấu của II. Đọc và tìm hiểu chi tiết những anh bộ đội III. Củng cố - luyện tập C.Kể lại câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác Bài tập trắc nghiệm D.Bày tỏ lòng kính yêu lãnh tụ 1. Bài thơ "Đêm nay Bác không ngủ "ra 4.Tại sao trong đêm ấy Bác Hồ không ngủ ? đời trong hoàn cảnh nào ? A. bác lo lắng cho những ngời chiến sĩ ở A. Trớc cách mạng tháng tám chiến trờng B.Trong thời kì chống Pháp B.Bác thơng đoàn dân công đêm phải ngủ lại trong rừng C.Trong thời kì chống Mĩ C.bác lo lắng cho chiến dịch D.Khi đất nớc hoà bình D. Cả ba ý trên đều đúng 2. Bài thơ " Đêm nay Bác không ngủ " là bài thơ có yếu tố tự sự vì sao ? A. Thể hiện cảm nghĩ của anh đội viên về Bác
11. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung Anh đội viên thức dậy II. Đọc và tìm hiểu chi tiết Thấy trời khuya lắm rồi Mà sao Bác vẫn ngồi 1. Hình tợng Bác Hồ Đêm nay Bác không ngủ + Hình dáng Lặng yên bên bếp lửa * Lần đầu : Ngồi lặngHình yên dáng ,vẻ mặtt thế trầm của ngâm Báctrong đêm Vẻ mặt Bác trầm ngâm * Lần 3 : Ngồi đinhkhông ninh, chòmngủ đ râuợc immiêu phă tảng qua phắc, nh máiững tóc Ngoài trời ma lâm thâm bạc hình ảnh và chi tiết nào? Mái lều tranh xơ xác • Các từ láy : Trầm ngâm, đinh ninh, phăng phắc Lần thứ ba thức dậy • Hình ảnh ẩn dụ : Ngời cha mái tóc bạc  chỉ Bác Hồ Anh hốt hoảng giật mình Bác vẫn ngồi đinh ninh ➢ Hình ảnh Bác thân thơng gần gũi với nét ngoại Chòm râu im phăng phắc hình thể hiện tâm trạng suy t, thao thức băn khoăn lo lắng việc quân việc nớc Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thơng Ngời cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm.
12. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung Anh đội viên nhìn Bác II. Đọc và tìm hiểu chi tiết Càng nhìn lại càng thơng 1. Hình tợng Bác Hồ Ngời cha mái tóc bạc + Hình dáng Đốt lửa cho anh nằm. + Cử chỉ hành độngTrong đêm không ngủ Bác đã làm Rồi Bác đi dém chăn • Đốt lửa,g sì,hãyởi ấm tìm chi tiết miêu tả hành động Từng ngời từngtừng ng ngờiời một cử chỉ của Bác Sợ cháu mình giật thột • Dém chăn cho từng ngời Bác nhón chân nhẹ nhàng. • Nhón chân nhẹ nhàng ➢ Các cụm động từ + điệp ngữ " Từng ngời" ➢Thể hiện tình yêu thơng sâu sắc sự chăm sóc ân cần tỉ mỉ của Bác nh ngời cha nâng niu giấc ngủ cho những đứa con
13. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung - Chú cứ việc ngủ ngon II. Đọc và tìm hiểu chi tiết Ngày mai đi đánh giặc Vâng lời anh nhắm mắt 1. Hình tợng Bác Hồ Nhng bụng vẫn bồn chồn + Hình dáng : - Chú cứ việc ngủ ngon + Cử chỉ hành động Ngày mai đi đánh giặc + Lời nói Bác thức thì mặc Bác • Lần đầu Bác nói vắn tắt : Chú cứ việc ngủ ngon Bác ngủ không an lòng .Ngày mai đi đánh giặc Bác thơng đoàn dân công • Lần sau Bác bộc lộ nỗi lòng : Bác ngủ không Đêm nay ngủ ngoài rừng an lòng .Bác thơng đoàn dân công Rải lá cây làm chiếu Manh áo phủ làm chăn ➢ Điệp từ " càng " + các động từ : thơng, mong Trời thì ma lâm thâm + Tâm t : Tình yêu thơng thiết tha, nồng ấm đến độ Làm sao cho khỏi ớt ! quên mình của Bác dành cho đoàn dân công nói Càng thơng càng nóng ruột riêng, nhân dân Việt Nam nói chung. Mong trời sáng mau mau
14. I.Đọc và tìm hiểu chung II. Đọc và tìm hiểu chi tiết Tiểu kết Nội dung Nghệ thuật . H. tợng Bác Hồ - Trình tự : hình dáng - cử chỉ - lời nói - tâm trạng Hình ảnh Bác hiện lên thật -Thể thơ năm chữ có nhiều vần giản dị , gần gũi, chân liền thích hợp với lối kể chuyện thựcmà hết sức lớn lao vĩ - Lời thơ giản dị, chân thành nhiều đại từ láy gợi hình, gợi cảm. Tình cảm Bác dành cho bộ đội dân công là tình yêu th- ơng mênh mông sâu nặng của một vị cha già Đờm nay Bỏc khụng ngủ (Phự điờu nhụm của Hà Trớ Dũng)
15. Tiểu kết Nội dung Nghệ thuật . H. tợng Bác Hồ - Trình tự : hình dáng - cử chỉ - lời nói - tâm trạng Hình ảnh Bác hiện lên thật -Thể thơ năm chữ có nhiều vần giản dị , gần gũi, chân liền thích hợp với lối kể chuyện thựcmà hết sức lớn lao vĩ - Lời thơ giản dị, chân thành nhiều đại từ láy gợi hình, gợi cảm. Tình cảm Bác dành cho bộ đội dân công là tình yêu th- ơng mênh mông sâu nặng của một vị cha già Đờm nay Bỏc khụng ngủ (Phự điờu nhụm của Hà Trớ Dũng)
16. Hớng dẫn về nhà - Học thuộc bài thơ và phần ghi nhớ - Dựa theo bài thơ, em hãy viết một bài văn ngắn bằng lời của ngời chiến sĩ về kỉ niệm một đêm đợc ở bên Bác khi đi chiến dịch. - Chuẩn bị : Đêm nay Bác không ngủ tiết 2
17. Minh Huệ I.Đọc và tìm hiểu chung II. Đọc và tìm hiểu chi tiết 1. Hình tợng Bác Hồ Hớng dẫn về nhà - Trình tự tả : Hình dáng,t thế - Cử chỉ, hành động - Lời nói - Tâm t - Cấu tạo lời văn :Thể thơ 5 tiếng có vần , điệu - Sử dụng ngôn từ: Các từ láy gợi hình : trầm ngâm, đinh ninh, phăng phắc - Hình ảnh Bác hiện lên thật giản dị gần gũichân thực mà hết sức lớn lao vĩ đại -Tấm lòng yêu thơng mênh mông ,sâu nặng, sự chăm lo ân cần chu đáo của Bác với chiến sĩ, đồng bào
18. Rồi Bác đi dém chăn Từng ngời từng ngời một Sợ cháu mình giật thột Bác nhón chân nhẹ nhàng.