Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết thứ 113: Câu trần thuật đơn

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết thứ 113: Câu trần thuật đơn

1. CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ HỘI GIẢNG Giáo viên: Nguyễn Thị Hương.
2. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi: Nêu đặc điểm thành phần chủ ngữ, vị ngữ? Đặt một câu và xác định thành phần chủ ngữ, vị ngữ. Đáp án: - Chủ ngữ: là thành phần chính của câu nêu tên sự vật, hiện tượng có hoạt động, đặc điểm, trạng thái, được miêu tả ở vị ngữ. Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi Ai?, Con gì? hoặc Cái gì? - Vị ngữ: là thành phần chính của câu có khả năng kết hợp với các phó từ chỉ quan hệ thời gian và trả lời cho các câu hỏi Làm gì?, Làm sao?, Như thế nào? hoặc Là gì?
3. Câu trần thuật Câu trần (Kể, tả, giới thiệu, nêu ý kiến) thuật đơn Câu theo mục Câu cầu khiến đích nói gồm ( Yêu cầu, đề nghị, mong muốn) Câu cảm thán (Bộc lộ cảm xúc) Câu nghi vấn (Hỏi)
4. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. Câu trần thuật đơn là gì? Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì 1. Ví dụ:̣( Sgk /101). một hơi rõ dài.( 1) 2. Nhận xét: Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng: (2) - Hức! ( 3 ) Thông ngách sang nhà ta? (4) Dễ nghe nhỉ! (5) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.(6) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. ( 7 ) Đào tổ nông thì cho chết! (8) Tôi về, không một chút bận tâm. (9) (Tô Hoài) - Đoạn trích có 9 câu.
5. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN Các câu trong đoạn văn Mục đích nói Kiểu câu Câu 1: Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng Kể, tả Câu trần thuật lên, xì một hơi rõ dài. Câu 2: Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng: Kể Câu trần thuật Câu 3: - Hức! Bộc lộ cảm xúc Câu cảm thán Câu 4: Thông ngách sang nhà ta? Hỏi Câu nghi vấn Câu 5: Dễ nghe nhỉ! Bộc lộ cảm xúc Câu cảm thán Câu 6: Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Nêu ý kiến Câu trần thuật Câu 7: Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Yêu cầu, ra lệnh Câu cầu khiến Câu 8: Đào tổ nông thì cho chết! Bộc lộ cảm xúc Câu cảm thán Câu 9: Tôi về, không một chút bận tâm. Kể Câu trần thuật Ví dụ 2: Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. => dùng để giới thiệu => Câu trần thuật * Mục đích:Câu trần thuật dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến .
6. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I.Câu trần thuật đơn là gì? 1. Ví dụ:̣( Sgk /101). 2. Nhận xét: (1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. CN VN => Câu trần thuật có 1 cụm -C V (2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng: CN VN => Câu trần thuật có 1 cụm -C V (6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. CN1 VN1 CN2 VN2 => Câu trần thuật có 2 cụm -C V (9) Tôi về, không một chút bận tâm. CN VN => Câu trần thuật có 1 cụm -C V Cấu tạo: một cụm C-V Là câu đơn Câu trần thuật đơn Câu 1,2,9 Mục đích nói:kể, tả, nêu ý kiến
7. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. Câu trần thuật đơn là gì? Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm 1. Ví dụ (Sgk/101). C- V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả, 2. Nhận xét: hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến. 3. Ghi nhớ: (Sgk/101).
8. Dùng câu trần thuật đơn để giới thiệu, tả, hoặc kể hay để nêu một ý kiếnvề những bức tranh sau ? Cô Tô Chợ Năm Căn Lượm Dế Mèn
9. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. Câu trần thuật đơn là gì? 1. Bài tập 1 (SGK 101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu 1. Ví dụ (Sgk/101). trần thuật đơn ấy được dùng làm gì? 2. Nhận xét: 3. Ghi nhớ: (Sgk/101). (1)Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày II. Luyện tập: trong trẻo, sáng sủa. (2) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.(3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.(4) Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. (Nguyễn Tuân)
10. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I.Câu trần thuật đơn là gì? II. Luyện tập: 1. Bài tập 1 (SGK 101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì? (1)Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. → Giới thiệu và miêu tả vẻ đẹp của Cô Tô → Câu trần thuật đơn (2) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. →Nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão. →Câu trần thuật đơn (3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. (4)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
11. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. Câu trần thuật đơn là gì? 1. Ví dụ (Sgk/101). 2. Nhận xét: 3. Ghi nhớ: 2. Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện II. Luyện tập: em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì? b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ. ( Ếch ngồi đáy giếng ) Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chính : con ếch c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh) Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chính : Bà đỡ Trần
12. Bài 3/102: Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2? a ) Tục truyền , đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô. ( Thánh Gióng ) b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương , người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng. Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn . ( Sơn Tinh , Thủy Tinh ) c ) Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc. Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con người nọ đang làm ruộng. ( Em bé thông minh )
13. Bài 3/102: Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2? BT Câu /đoạn văn Cách giới thiệu nhân vật b, Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ. Giới thiệu ngay nhân 2 c, Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. vật chính a, Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn Giới thiệu nhân vật và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có phụ trước rồi từ một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một những việc làm của vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm nhân vật phụ mới giới 3 thử để xem thua kén bao nhiêu. Không ngờ về thiệu nhân vật chính nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô. (Thánh Gióng) b) Hùng Vương thứ 18 có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. (Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
14. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN Bài 4/103: Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì? a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày. ( Đẽo cày giữa đường) b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi,thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy có một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống,thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra. (Vũ Trinh) Câu mở đầu ngoài giới thiệu nhân vật còn miêu tả hoạt động của các nhân vật: - Người thợ mộc: dốc vốn mua gỗ để đẽo cày. - Người kiếm củi: đang bổ củi, thấy con hổ, vác búa đến xem.
15. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN Bài tập 5/103: Chính tả( Nhớ - viết) “ Lượm” (Từ “Ngày Huế đổ máu” đến “Nhảy trên đường vàng” Lượm Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về Tình cờ chú cháu Gặp nhau hàng Bè Chú bé loắt choắt Cái xắc xinh xinh Cái chân thoăn thoắt Cái đầu nghênh nghênh Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng
16. 1 C  Uu Cc ¶Ả Mm Tt Hh Á¸ Nn 2 © Uu Cc Ơ¬ Cc © Uu Nn Gg Hh Ii Vv ẤÊ Nn 3 4 Tt ÍÝ Nn Hh Tt Ừõ 5 CC Oo Nn Rr Ồå Nn Gg CC Hh Á¸ Uu Tt Ii ʪ Nn C © Yy Bb Úó Tt Tt Hh ẦÇ Nn 6 Tt Hh ¹Ạ C hH s aA nN hH 7 C Ô« tT «Ô 8 9 Tt Hh Á¸ Nn Hh Gg I Óã Nn Gg 10 Tt Ạ¹ Dd u Yy Aa Nn Hh 11 Ô« Nn Tt ẬË Pp 12 Tt Ừõ Mm Ư Ợî Nn 13 Đ® Ộé Nn Gg Tt õỪ 14 sS ¬Ơ nN tT II nN hH 15 Nn Hh © Nn Hh Oo Á¸
17. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. Câu trần thuật đơn là gì? 1.Ví dụ (Sgk/101). 2. Nhận xét: 3. Ghi nhớ: Cấu tạo: 1 cụm C - V Giới thiệu Câu trần thuật đơn Kể Tác dụng (mục đích nói) Tả Nêu ý kiến
18. Hướng dẫn học tập - Học thuộc ghi nhớ, nhớ được khái niệm câu trần thuật đơn. - Xem lại bài tập SGK. Nhận diện được câu trần thuật đơn và biết tác dụng của câu trần thuật đơn. - Viết một đoạn văn miêu tả̉ khung cảnh Cô Tô sau cơn bão trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn. - Chuẩn bị : Câu trần thuật đơn có từ là