Bài giảng Ngữ văn 7 - Sống chết mặc bay

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Sống chết mặc bay

1. CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
2. (Phạm Duy Tốn)
3. SỐNG CHẾT MẶC BAY I. TÌM HIỂU CHUNG: 1. T¸c gi¶:Phạm Duy Tốn (1813 - 1924), - Quª :Th­ường TÝn ; sinh ë §«ng Thä (Hµng DÇu, Hµ Néi). - Lµ mét trong sè Ýt ng­êicã thµnh tùu ®Çu tiªn vÒ truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i. 2. T¸c phÈm: • Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: ®Çu thÕ kØ XX • ThÓ lo¹i: truyÖn ng¾n •B«ng hoa ®Çu mïa cña truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i ViÖt Nam. •ViÕt b»ng v¨n xu«i tiÕng ViÖt hiÖn ®¹i.
4. * §äc – chó thÝch * Bè côc – tãm t¾t *T¸c Bè côc: phÈm 3 phÇn cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Néi dung tõng phÇn? + PhÇn 1: Tõ ®Çu ®Õn “ khóc ®ª háng mÊt” nguy c¬ vì ®ª. + PhÇn 2: TiÕp theo ®Õn “ ®iÕu mµy” c¶nh quan phñ vµ nha l¹i ®¸nh tæ t«m. + PhÇn 3: Cßn l¹i c¶nh ®ª vì, quan th¾ng bµi.
5. I. Phân tích 1. Sức nước, sức người, nguy cơ đê vỡ và nhân dân cứu đê. Söùc nöôùc – Nguy cô ñeâ vôõ Söùc ngöôøi – Nhaân daân cöùu ñeâ - Nöôùc soâng daâng cao, - Thôøi ñieåm hoä ñeâ khoù . möa gioù taàm taõ ñeâ khaên (meät moûi cao ñoä). trong tình traïng nguy hieåm. - Khoâng khí, caûnh töôïng hoä - Nöôùc soâng boác leân ñeâ nhoán nhaùo, loän xoän, cuoàn cuoän. caêng thaúng, sôï haõi. Thieân tai ñang töøng luùc giaùng xuoáng, ñe doaï Baát löïc. cuoäc soáng con ngöôøi
6. II . Phân tích: 2. Cảnh hộ đê – Cảnh trong đình. - C¶nh hé ®ª cña d©n: + Thêi gian: GÇn 1 giê ®ªm. + Kh«ng gian: M­a tÇm t· trót, n­íc s«ng cuån cuén d©ng + §Þa ®iÓm: Khóc ®ª nóng thÕ. ViÖc hé ®ª diÔn ra trong hoµn c¶nh thêi gian, kh«ng gian, ®Þa ®iÓm như­thÕ nµo? Hoµn c¶nh ®ã gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g×? Cuéc ®ä søc v« väng cña søc ng­ười víi søc trêi, søc ®ª víi søc n­ước.
7. • C¶nh t­ượng hé ®ª cña d©n ®­îcmiªu t¶ qua nh÷ng chi tiÕt nµo? (C«ng viÖc, dông cô, ©m thanh, h×nh ¶nh ng­êi d©n). • Nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ®­ược sö dông ? T¸c dông ?
8. a. Cảnh ngoài đêa. Cảnh ngoài đê b. Cảnh trong đìnhb. Cảnh trong đình ­ Thời gian:­ Thời gian: Lúc nửa đêm. Lúc nửa đêm. ­ Địa điểm:­ Địa điểm: Ngoài trời mưa Ngoài trời mưa tầm tã, nước lên cao.tầm tã, nước lên cao. ­ Không khí:­ Không khí: Nhốn nháo Nhốn nháo ­ Hình ảnh người dân:­ Hình ảnh người dân: Đội mưa, Đội mưa, ướt như chuột, đói rét kiệt sức.ướt như chuột, đói rét kiệt sức. ­ Dụng cụ:­ Dụng cụ: Thuổng, cuốc, vác Thuổng, cuốc, vác tre, đội đất, tre, đội đất, ­ Âm thanh:­ Âm thanh: Trống đánh, ốc Trống đánh, ốc thổi, xao xác gọi nhau.thổi, xao xác gọi nhau. Cảnh thảm hại đáng thương.Cảnh thảm hại đáng thương.
9. *NghÖ thuËt: - Tù sù xen miªu t¶, biÓu c¶m. - LiÖt kª, t¨ng cÊp. - Sù ®èi lËp, t­ương ph¶n - C©u v¨n biÒn ngÉu Ng­ưêi d©n trong t×nh thÕ nguy cÊp, c¨ng th¼ng; c«ng viªc vÊt v¶ nguy hiÓm; t×nh c¶nh thËt th¶m, tr¨m lo ngh×n sî. Th¸i ®é c¶m th«ng, th­ương xãt
10. - C¶nh Quan phñ vµ nha l¹i ch¬i tæ t«m trong ®×nh: H·y chØ râ vµ ph©n tÝch tõng mÆt t­ương ph¶n cña c¶nh c¸c quan ch¬i tæ t«m trong ®×nh víi c¶nh d©n hé ®ª ?
11. Nhóm 1: Cảnh quan phụ mẫu được miêu tả như thế nào ? ( Địa điểm, quan phụ mẫu, đồ dùng sinh hoạt, cử chỉ thái độ, không khí ) Từ đó em có nhận xét gì về cuộc sống của quan phụ mẫu? Nhóm 2: Cảnh quan lại chơi tổ tôm được tái hiện như thế nào ? (Thành phần tham dự, không khí, thái độ của quan phụ mẫu) Em có nhận xét gì về cảnh tượng này? Nhóm 3: Thông qua việc tái hiện lại cảnh quan lại nha phủ đánh tổ tôm khi đi hộ đê đã thể hiện thái độ gì của tác giả?
12. Tay tráiTay trái Chân Chân dựa vào dựa vào phảiphải duỗi duỗi gối xếp.gối xếp. thẳng ra, thẳng ra, để cho tên để cho tên người nhà người nhà quỳ ở quỳ ở dưới đất dưới đất mà gãi.mà gãi. Ngồi Ngồi uy nghi chễm chện.uy nghi chễm chện.
13. ­ Địa điểm: Trong đình, trên mặt đê, cao, vững chắc. ­ Chân dung quan phụ mẫu : uy nghi, chễm chện ngồi, dựa gối xếp, chân duỗi thẳng, để cho người nhà quỳ ở dưới đất mà gãi. ­ Đồ dùng sinh hoạt : Bát yến hấp đường phèn, trầu vàng, cau đậu, đồng hồ vàng, dao chuôi ngà, ­ Cử chỉ : Ngài xơi bát yến vừa xong, ngồi khểnh vuốt râu, rung đùi. ­ Không khí, quang cảnh: đèn thắp sáng trưng, kẻ hầu, người hạ đi lại rộn ràng ­> Không khí tĩnh mịch, trang nghiêm => Cuộc sống xa hoa, sung sướng, thích hưởng lạc
14. ­ Thành phần tham dự : Thầy đề, thầy đội nhất, thầy thông nhì, chánh tổng sở tại. ­ Không khí : Lúc mau, lúc khoan, ung dung êm ái, khi cười, khi nói vui vẻ. ­ Thái độ của quan phụ mẫu : "Ngài đang dở ván bài ngài cũng thây kệ", "Mặc ! dân chẳng dân thời chớ", "Một nước bài cao thời thật là phàm ». => Quan lại ai nấy đều ăn chơi, đam mê cờ bạc.
15. a. Cảnh ngoài đêa. Cảnh ngoài đê b. Cảnh trong đìnhb. Cảnh trong đình ­ Địa điểm:­ Địa điểm: Ngoài trời mưa Ngoài trời mưa ­ Địa điểm:­ Địa điểm: Trong đìnhTrong đình tầm tã, nước lên cao.tầm tã, nước lên cao. ­ Không khí:­ Không khí: Nghiêm trang. Nghiêm trang. ­ Không khí: Nhốn nháo ­ Không khí: Nhốn nháo Quan phụ mẫu: Quan phụ mẫu: ­ Người dân: ­ Người dân: Đội mưa, ướt Đội mưa, ướt như chuột, đói rét kiệt sức.như chuột, đói rét kiệt sức. + Tư thế : + Tư thế : Ung dung, chễm Ung dung, chễm ­ Dụng cụ:­ Dụng cụ: Thuổng, cuốc, vác Thuổng, cuốc, vác chện ngồi chện ngồi tre, đội đất, tre, đội đất, + Đồ dùng:+ Đồ dùng: Bát yến, tráp Bát yến, tráp ­ Âm thanh: ­ Âm thanh: Trống đánh, ốc Trống đánh, ốc đồi mồi, cau đậu, rễ tía đồi mồi, cau đậu, rễ tía thổi, xao xác gọi nhau.thổi, xao xác gọi nhau. + Việc làm:+ Việc làm: Đánh tổ tôm.Đánh tổ tôm. XaXa hoa,hoa, vươngvương giả,vôgiả,vô tráchtrách CảnhCảnh thảmthảm hạihại đángđáng thươngthương nhiệm.nhiệm. Qua nội dung của bảng so sánh, hãy cho biết tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ? Tác dụng của biện pháp đó ?
16. Không khí trong đìnhKhông khí trong đình Quang cảnh ngoài đêQuang cảnh ngoài đê > <
17. a. Cảnh ngoài đê a. Cảnh ngoài đê b. Cảnh trong đìnhb. Cảnh trong đình ­ Địa điểm:­ Địa điểm: Ngoài trời mưa Ngoài trời mưa Địa điểm: Trong đìnhTrong đình tầm tã, nước dân cao.tầm tã, nước dân cao. ­ Không khí:­ Không khí: Nghiêm trangNghiêm trang ­ Không khí:­ Không khí: Nhốn nháo Nhốn nháo Quan phụ mẫu:Quan phụ mẫu: ­ Người dân:­ Người dân: Đội mưa, ướt Đội mưa, ướt như chuột, đói rét kiệt sức.như chuột, đói rét kiệt sức. +Tư thế+Tư thế:: Ung dung, chễm chện Ung dung, chễm chện ­ Dụng cụ:­ Dụng cụ: Thuổng, cuốc, vác Thuổng, cuốc, vác ngồi ngồi tre, đội đất,tre, đội đất, + Đồ dùng+ Đồ dùng:: Bát yến, tráp Bát yến, tráp ­ Âm thanh: ­ Âm thanh: Trống đánh, ốc Trống đánh, ốc đồi mồi, cau đậu, rễ tía đồi mồi, cau đậu, rễ tía thổi, xao xác gọi nhau.thổi, xao xác gọi nhau. + Việc làm+ Việc làm:: Đánh tổ tôm Đánh tổ tôm XaXa hoa,vươnghoa,vương giả,giả, vôvô tráchtrách Cảnh thảm hại đáng thương. Cảnh thảm hại đáng thương. nhiệm.nhiệm. =>=> TươngTương phảnphản ++ miêumiêu tả,tả, biểubiểu cảm.cảm. =>=> PhảnPhản ánhánh sựsự đốiđối lậplập giữagiữa thảmthảm cảnhcảnh củacủa ngườingười dândân vớivới cảnhcảnh đánhđánh bạcbạc trongtrong đình.đình.
18. Thái độ của tác giả - Mỉa mai châm biếm thái độ quan lại. - Lên án gay gắt thái độ thờ ơ đến tàn nhẫn, vô lương tâm của quan lại phong kiến. - Đồng cảm xót thương trước cảnh nhân dân gặp hoạn nạn bởi thiên tai.
19. C. Kết thúc truyện a.a. ThiênThiên nhiênnhiên b.b. TháiThái độđộ củacủa quanquan lạilại ­ Nước tràn xoáy nhà ­ Nước tràn xoáy nhà ­ Nha lại, thầy đề:­ Nha lại, thầy đề: run sợ. run sợ. trôi, lúa ngập không trôi, lúa ngập không chỗ ở, không nơi chôn !chỗ ở, không nơi chôn ! ­ Quan phụ mẫu:­ Quan phụ mẫu: điềm điềm nhiênnhiên Vỗ tayVỗ tay ­ Hành động:­ Hành động: Xòe bàiXòe bài Cười nói Cười nói ThêThê thảm,thảm, thươngthương tâm.tâm. SungSung sướngsướng Thắng lớnThắng lớn Qua bảng phân tích, hãy cho biết tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ?=> Tăng cấp, tương phản + đối thoại và biểu cảm. => Hấp dẫn, khắc họa rõ nét tính cách nhân vật.
20. PhóBộ Thủ Trưởng tướng Cao Chính Đức phủ Phát Hoàng kiểm Trung tra công Hải tác kiểm đê điềutra công chống tác bão chống lũ bão
21. Câu 1: Hãy dùng hai từ hiện thực, nhân đạo để điền vào chỗ trống cho thích hợp: Giá trị .hiện thực của tác phẩm “Sống chết mặc bay” là: Phản ánh sự đối lập giữa cuộc sống và sinh mạng của nhân dân với cuộc sống của bạn quan lại mà kẻ đứng đầu ở đây là tên quan phủ “ lòng lang dạ thú”. Giá trị .nhân đạo của tác phẩm “Sống chết mặc bay” là: Thể hiện niềm cảm thương của tác giả trước cuộc sống lầm than cơ cực của người dân do thiên tai và thái độ vô trách nhiệm của bọn cầm quyền đưa đến.
22. Những hình thức ngôn ngữ đã được vận dụng trong truyện “Sống chết mặc bay” là gì ? Hãy trả lời câu hỏi trên bằng cách đánh dấu theo bảng thống kê sau đây: Hình thức ngôn ngữ Có Không Ngôn ngữ tự sự x Ngôn ngữ miêu tả x Ngôn ngữ biểu cảm x Ngôn ngữ người kể chuyện x Ngôn ngữ nhân vật x Ngôn ngữ độc thoại nội tâm x Ngôn ngữ đối thoại x
23. Hướng dẫn về nhà: ­ Đọc truyện, kể tóm tắt, học thuộc ghi nhớ. - Làm bài tập 2 phần luyện tập. - Vẽ bản đố tư duy kiến thức bài - Tìm những câu thành ngữ, tục ngữ ca dao đồng nghĩa với “Sống chết mặc bay” - Chuẩn bị bài “Cách làm bài văn lập luận giải thích”