Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 100: Tiếng Việt: Liệt kê

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 100: Tiếng Việt: Liệt kê

1. Tiết 100 Tiếng Việt LIỆT KÊ
2. I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ? Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong 1. Khảo sát ngữ liệu.sgk/104 khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch,nghiêm trang lắm [ ]. (Phạm Duy Tốn)
3. I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ? 1. Khảo sát ngữ liệu.sgk/104 Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, - Cấu tạo: Đều là các từ, cụm danh từ để trong khay khảm, khói có kết cấu tương tự nhau. bay nghi ngút; tráp đồi - Ý nghĩa: Đều nói về những đồ vật đắt mồi chữ nhật để mở, trong tiền, xa xỉ. ngăn bạc đầy những trầu - Tác dụng: Tô đậm cuộc sống xa hoa, vàng, cau đậu, rễ tía, hai hưởng lạc của tên quan phủ. bên nào ống thuốc bạc, → Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ nào đồng hồ vàng, nào dao cùng loại Liệt kê. chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, * Ghi nhớ 1: (SGK/105). quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.
4. I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ? 1. Khảo sát ngữ liệu.sgk/104 Ghi nhớ: Liệt kê là sắp - Cấu tạo: Đều là các từ, cụm danh từ có kết cấu tương tự nhau. xếp nối tiếp hàng loạt - Ý nghĩa: Đều nói về những đồ vật đắt từ hay cụm từ cùng loại tiền, xa xỉ. để diễn tả được đầy đủ - Tác dụng: Tô đậm cuộc sống xa hoa, hơn, sâu sắc hơn hưởng lạc của tên quan phủ. những khía cạnh khác nhau của thực tế hay → Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ cùng loại Liệt kê. của tư tưởng tình cảm. * Ghi nhớ 1: (SGK/105).
5. BÀI TẬP NHANH Tìm phép liệt kê trong câu sau: Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại. (Khẩu hiệu)
6. Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại
7. II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ 1. Khảo sát ngữ liệu 1.1 Xét về cấu tạo: a.Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực a.“tinh thần, lực lượng, tính lượng, tính mạng, của cải để giữ mạng, của cải” vững quyền tự do, độc lập ấy.  Liệt kê không từng theo cặp. b.“tinh thần và lực lượng, tính b.Toàn thể dândân tộctộc ViệtViệt NamNam mạng và của cải” quyết đem tất cảcả tinhtinh thầnthần vàvà lựclực lượng, tính mạngmạng vàvà củacủa cảicải đểđể  Liệt kê theo từng cặp. giữ vữngvữngquyềnquyềntựtựdo,do,độcđộclậplậpấy. ấy. (Hồ Chí Minh) (Hồ Chí Minh)
8. II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ 1. Khảo sát ngữ liệu 1.1 Xét về cấu tạo: a. Tre, nứa,nứa, trúc,trúc, mai,mai, vầuvầu 1.2. Xét về ý nghĩa: mấy chục loạiloại kháckhác nhau,nhau, nhưng cùng mộtmột mầmmầm nonnon a.“Tre, nứa, trúc, mai, vầu ” măng mọc thẳng.  Liệt kê không tăng tiến. (ThThééppMMớới)i) b. -“hình thành và trưởng thành ” b. TiếngTiếng ViệtViệt củacủa chúngchúng tata -“gia đình, họ hàng, làng xóm ” phản ánhánh sựsự hìnhhình thànhthành vàvà trưởng thànhthành củacủa xãxã hộihội ViệtViệt  Liệt kê tăng tiến. Nam vàvà củacủa dândân tộctộcViệtViệtNam,Nam, của tậptập thểthể nhỏnhỏ làlà giagiađình,đình,họhọ * Ghi nhớ 2: (SGK/105). hàng, lànglàng xómxóm vàvà củacủa tậptậpthểthể lớn là dân tộc, quốc gia. (HồChíChíMinh)Minh)
9. Các kiểu liệt kê Xét về cấu tạo Xét về ý nghĩa Liệt kê Liệt kê Liệt kê Liệt kê theo không theo không tăng tiến. từng cặp. từng cặp. tăng tiến.
10. III. LUYỆN TẬP Chỉ ra các phép liệt kê trong bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” Bài tập1 : ( SGK/106) để chứng minh cho luận điểm “Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”.
11. III. LUYỆN TẬP Bài tập 1: Tìm phép liệt kê Đoạn 1: Dân ta có một lòng trong bài Tinh thần yêu nước nồng nànnàn yêu nước. Đó làlà của nhân dân ta của Hồ Chí một truyền thống quíquí báubáu Minh. của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thìthì - Đoạn 1: “nó kết thành một tinh thần ấy lại sôi nổi, nó làn sóng cướp nước.” kết thànhthành một lànlàn sóng vô → Sức mạnh tinh thần yêu cùngcùng mạnh mẽ, to lớn, nó nước của nhân dân ta. lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìmchìm tất cả lũ bánbán nước vàvà cướp nước.
12. III. LUYỆN TẬP Bài tập 1: Tìm phép liệt kê Đoạn 2: Lịch sử ta đã có trong bài Tinh thần yêu nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại nước của nhân dân ta. chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền - Đoạn 1: “nó kết thành một tự hào vì những trang lịch sử làn sóng cướp nước.” vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà → Sức mạnh tinh thần yêu Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, nước của nhân dân ta. Quang Trung, Chúng ta - Đoạn 2: “thời đại Bà Trưng phải ghi nhớ công lao của các Quang Trung ” vị anh hùng dân tộc, vì các vị → Lòng tự hào về trang sử ấy là tiêu biểu của một dân tộc vẻ vang của dân tộc. anh hùng.
13. Đoạn 3: Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng bị tạm chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ, Những cử chỉ cao qúy đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước. → Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên chống Pháp.
14. III. LUYỆN TẬP Bài tập 1: Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. - Đoạn 1: “nó kết thành một làn sóng cướp nước.” → Sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân dân ta. - Đoạn 2: “thời đại Bà Trưng Quang Trung ” → Lòng tự hào về những tấm gương của các vị anh hùng dân tộc. - Đoạn 3: “ Từ các cụ già tóc bạc cho Chính phủ” → Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên chống Pháp. Suy nghĩ trả lời 2phút Qua văn bản Tinh thần yêu nước của nhân dân ta hãy đặt câu có phép liệt kê nói về các việc làm, hành động để phát huy tinh thần yêu nước của bản thân?
15. III. LUYỆN TẬP a. Và đó cũng là lần đầu tiên Bài tập 2 Tìm phép liệt kê: trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy thể hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong của tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
16. III. LUYỆN TẬP a. Và đó cũng là lần đầu tiên Bài tập 2 Tìm phép liệt kê: trong đời mình, hai con mắt của ông a.- “dưới lòng đường, trên Va-ren được thấy thể hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, vỉa hè, trong cửa tiệm ” dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong - “ Những cu li xe kéo của tiệm. Những cu li xe kéo xe tay hình chữ thập.” phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
17. III. LUYỆN TẬP Bài tập 2 Tìm phép liệt kê: a.- “dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm ” - “ Những cu li xe kéo hình chữ thập.” b. “Điện giật, dùi dâm, dao cắt, lửa nung” b. Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu)
18. III. LUYỆN TẬP Bài tập 3 Đặt câu có sử dụng phép liệt kê: a. Tả một số hoạt động trên sân trường trong giờ ra chơi.
19. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học thuộc ghi nhớ SGK/105. - Hoàn thành các bài tập vào vở. - Soạn bài tiếp theo Dấu chấm lửng, dấu chấm phẩy.