Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 101: Liệt kê

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 101: Liệt kê

1. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1: Khi nào ta dùng cụm chủ vị để mở rộng câu? Câu 2: Xác định cụm chủ vị trong câu sau: Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm. ĐÁP: Câu 1: Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ - vị ( cụm C – V), làm thành phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu. Câu 2: Xác định cụm chủ vị trong câu: Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm. c v C V
2. Tiết 101: LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê: 1. Ví dụ: SGK Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ] 2. Nhận xét: - Cấu tạo: đều là danh từ chỉ đồvật lĩnh kỉnh tương tự và những kết cấu tương tự. - Ý nghĩa: tả những đồ vật được bày biện xung quanh quan lớn. - Tác dụng: Làm nổi bật sự xa hoa, thói hưởng lạc của viên quan phụ mẫu, đối lập với cảnh vất vả, lam lũ gội tắm mưa của dân phu hộ đê. + Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. → Đó là phép tu từ liệt kê. *Kết luận: ghi nhớ SGK Liệt kê là sắp xếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
3. Tiết 101: LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê: 1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xét: II. Các kiểu liệt kê 1. Ví dụ 1: SGK a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập. (Hồ Chí Minh) b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. (Hồ Chí Minh) 2. Nhận xét: - Câu a: Giữa các bộ phận liệt kê không có quan hệ từ “và” mà nó sắp xếp không theo từng cặp. - Câu b: Giữa các bộ phận liệt kê có quan hệ từ “và”, mà nó sắp xếp theo từng cặp. => Như vậy xét về cấu tạo có hai kiểu liệt kê: Liệt kê không theo từng cặp và liệt kê theo từng cặp.
4. Tiết 101: LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê: 1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xét: II. Các kiểu liệt kê 1. Ví dụ 2: SGK a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. (Thép Mới) b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ và gia đình, họ hàng, làng xóm, và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. 2. Nhận xét: ( Phạm Văn Đồng) - Câu a: Có thể thay đổi được các bộ phận liệt kê mà ý nghĩa các phép liệt kê ấy không hề thay đổi. - Câu b: không thể thay đổi trật tự các bộ phận liệt kê vì các bộ phận liệt kê có sự tăng tiến về mặt ý nghĩa => Như vậy xét về mặt ý nghĩa có hai kiểu liệt kê: liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến.
5. - BẢNG PHÂN LOẠI Liệt kê theo cặp Cấu tạo Liệt kê không theo theo cặp LIỆT KÊ Liệt kê tăng tiến Ý nghĩa Liệt kê không tăng tiến * Kết luận: Ghi nhớ: 2 SGK
6. Tiết 101: LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê: 1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xét: II. Các kiểu liệt kê III. Luyện tập: Bài tập 1: Tìm phép liệt kê - Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quí báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ Quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và cướp nước. Liệt kê tăng tiến → Khẳng định sức mạnh của lòng yêu nước. - Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. Liệt kê tăng tiến → Lòng tự hào về truyền thống yêu nước qua các thời kì lịch sử
7. Phép liệt kê Các kiểu liệt kê Xét cấu tạo Xét ý nghĩa Liệt Liệt Liệt Liệt kê kê kê kê theo không tăng không cặp theo tiến tăng cặp tiến
8. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ  Học bài  - Thuộc các ghi nhớ, nắm được khái niệm và các kiểu liệt kê, làm bài tập 2,3 (sgk/106) - Tìm hiểu về dấu chấm lửng và dấu phẩy. Soạn bài: