Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 103: Liệt kê

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 103: Liệt kê

1. Qua bài hát Em yêu trường em mà các em vừa được nghe, hãy kể tên các sự vật liên quan đến mái trường?
2. Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ]. Phạm Duy Tốn)
3. 1. Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu in đậm có gì giống nhau? 2. Việc tác giả đưa ra hàng loạt các sự vật tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên có tác dụng gì?
4. Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ]. Phạm Duy Tốn)
5. Ghi nhớ Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
6. Bài tập nhanh: 1. Tìm và nêu tác dụng của phép liệt kê trong khổ thơ sau: Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu)
7. Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! Phép liệt kê: (Tố Hữu) Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung + Cấu tạo: Gồm các cụm động từ sắp xếp nối tiếp nhau diễn tả hành động tra tấn dã man của bọn giặc đối với chị Lí. + Ý nghĩa: Thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường của chị Lí.
8. 2. Tìm và nêu tác dụng của phép liệt kê trong câu văn sau: “Sách của Quang để khắp mọi nơi trong nhà: trên giường, trên bàn, trên giá sách, trên bàn ăn cơm, trên ghế dựa ” → Tác dụng: Nói lên tính chất bề bộn của sự vật, hiện tượng.
9. ? Xét về cấu tạo các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau? a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. (Hồ Chí Minh)
10. ? Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau? a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng. (Thép Mới) b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng)
11. Các kiểu liệt kê Liệt kê theo cặp Cấu tạo Liệt kê không theo theo cặp Liệt kê tăng tiến Ý nghĩa Liệt kê không tăng tiến
12. Bài tập viết đoạn văn: Viết một đoạn văn ngắn (7 – 9 câu), chủ đề tự chọn, trong đó có sử dụng phép liệt kê.
13. Tổ 1, 2 Đoạn 1 của văn bản Tổ 3, 4 Đoạn 2 của văn bản
14. Nhân dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước. → Sức mạnh của tinh thần yêu nước
15. Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền từ hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. → Lòng tự hào về những trang lịch sử vẻ vang qua tấm gương những vị anh hùng dân tộc
16. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích? Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố sông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn của một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực áo đeo tấm Bắc đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc) → Phép liệt kê không theo cặp (Xét về cấu tạo)
17. ? Quan sát hình ảnh và đặt câu, trong đó có sử dụng phép liệt kê?
18. 1. Các bạn học sinh chơi rất nhiều trò chơi như cầu lông, nhảy dây, đá bóng → liệt kê không theo cặp, tăng tiến từ trò chơi đơn lẻ, đến tập thể nhỏ, đến tập thể lớn 2. Trên sân trường, có đủ các màu sắc của quần áo: xanh, đỏ, trắng, vàng → liệt kê không theo cặp, không tăng tiến
19. Trên mâm bày rất nhiều loại hoa quả khác nhau như dưa hấu, bòng, na, chuối, dứa, đu đủ, thanh long, → liệt kê không theo cặp, không tăng tiến
20. Câu 1. Liệt kê là gì? a. Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng. b. Là việc sắp xếp từ, cụm từ nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống tư tưởng, tình cảm. c.c. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. d. Là sự xen kẽ các từ hay cụm từ nhằm thể hiện ý đồ của người viết.
21. Câu 2. Phép liệt kê có tác dụng gì? a. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng. b. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng. c. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng. dd. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng.
22. Câu 3. Trong câu văn sau tác giả đã sử dụng phép liệt kê là gì? “Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương, ai oán ” a. Liệt kê không tăng tiến b. Liệt kê không theo từng cặp cc. Liệt kê tăng tiến d. Liệt kê theo từng cặp
23. 4. Câu văn: “Cô gái Huế nội tâm thật phong phú và âm thầm, kín đáo, sâu thẳm.” được diễn đạt bằng phép liệt kê? a. Đúng b. Sai
24. Hướng dẫn về nhà - Học bài, hoàn thành bài tập trong SGK, bài tập viết đoạn văn. - Vẽ sơ đồ tư duy khái quát kiến thức bài Liệt kê. - Chuẩn bị giờ sau: Trả bài Tập làm văn số 6 – văn giải thích: Xem lại đề bài, các bước làm bài văn nghị luận, thực hiện bước 1, 2 cho đề.