Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 54: Điệp ngữ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 54: Điệp ngữ

1. PHÒNG GD& ĐT THÀNH PHỐ HƯNG YÊN TRƯỜNG THCS PHÚ CƯỜNG CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ TIẾT NGHIÊN CỨU BÀI HỌC GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: NGUYỄN THỊ HUYỀN MÔN DẠY: NGỮ VĂN NĂM HỌC: 2018 - 2019
2. KHỞI ĐỘNG - Nghe bài hát. - Tìm những từ ngữ lặp lại trong bài hát và nêu tác dụng? Bài hát
3. I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ 1. Xét ví dụ
4. Ví dụ 3 Ví dụ 1 Trên đường hành quân xa Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ Dừng chân bên xóm nhỏ Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. Tiếng gà ai nhảy ổ : (Cảnh khuya- Hồ Chí Minh) “Cục cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ Ví dụ 2 Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Ví dụ 4 Vì xóm làng thân thuộc Khăn thương nhớ ai Bà ơi cũng vì bà Khăn rơi xuống đất Vì tiếng gà cục tác Khăn thương nhớ ai Ổ trứng hồng tuổi thơ. Khăn vắt trên vai Hoạt động cá Câu hỏi: Trong 4 ví dụ trên, những từ ngữ nhân( 2 phút) nào được lặp đi lặp lại?Lặp lại mấy lần? Nhận xét cấu tạo của những từ ngữ đó?
5. Ví dụ 1 Ví dụ 3 Trên đường hành quân xa Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. Dừng chân bên xóm nhỏ (Cảnh khuya- Hồ Chí Minh) Tiếng gà ai nhảy ổ : “Cục cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa “chưa ngủ” Nghe bàn chân đỡ mỏi -> lặp lại 2 lần Nghe gọi về tuổi thơ ( 1cụm từ) “ Nghe” -> Lặp lại 3 lần ( 1 từ ) Ví dụ 4 Ví dụ 2 Khăn thương nhớ ai Cháu chiến đấu hôm nay Khăn rơi xuống đất Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Khăn thương nhớ ai Bà ơi cũng vì bà Khăn vắt trên vai Vì tiếng gà cục tác “Khăn thương nhớ ai Ổ trứng hồng tuổi thơ. ” -> Lặp lại 3 lần ( 1 câu ) “ Vì”-> Lặp lại 4 lần (1 từ )
6. */ Tác dụng : - Từ “nghe” : nhấn mạnh cảm giác của người lính khi nghe tiếng gà trưa. -Từ “vì” : nhấn mạnh nguyên nhân chiến đấu của người chiến sĩ. - Cụm từ “chưa ngủ” : nhấn mạnh tâm trạng lo lắng, thao thức, trằn trọc của Bác. - Câu “khăn thương nhớ ai”: nhấn mạnh nỗi nhớ da diết dành cho người yêu thương của nhân vật trữ tình. Tác dụng chung: để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.
7. GHI NHỚ Khi nói hoặc viết người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ hay câu nhằm làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ, từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ. GV: Lê Thị Xuân Huyền
8. BÀI TẬP NHANH : TÌM ĐIỆP NGỮ VÀ CHỈ RA TÁC DỤNG. Trò chơi: Con số may mắn. Luật chơi: Chọn một số để trả lời câu hỏi. Nếu trả lời đúng sẽ được 10 điểm, nếu trả lời sai sẽ không được điểm và quyền trả lời thuộc về bạn khác. Nếu chọn được số may mắn sẽ được một món quà và được chọn tiếp một số để trả lời câu hỏi.
9. 1 3 2 4 5
10. Tìm điệp ngữ và chỉ ra tác dụng Anh đi anh nhớ quê nhà, Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương. Nhớ ai dãi nắng dầm sương, Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao. Điệp ngữ là một từ. Tác dụng nhấn mạnh nỗi nhớ nhà, nhớ quê của người đi xa. GV: Lê Thị Xuân Huyền
11. Chúc mừng bạn!
12. Tìm điệp ngữ và chỉ ra tác dụng Dưới bóng tre xanh của ngàn xưa thấp thoáng mái đình, chùa cổ kính. Dưới bóng tre xanh ta giữ gìn nền văn hóa lâu đời. Dưới bóng tre xanh, đã từ lâu đời, người dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng, khai hoang Điệp ngữ là một cụm từ . Tác dụng nhấn mạnh nền văn hóa Việt Nam ta có mối quan hệ mật thiết với bóng tre, tre chính là biểu tượng văn hóa của người Việt. GV: Lê Thị Xuân Huyền
13. Tìm điệp ngữ trong mỗi VD sau và chỉ rõ cấu tạo, tác dụng . Hồ Chí Minh muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm! Phút giây thiêng liêng Anh gọi Bác ba lần. Điệp ngữ là một câu thơ . Tác dụng nhấn mạnh sự xúc động của anh Trỗi về Chủ tịch Hồ Chí Minh GV: Lê Thị Xuân Huyền
14. Chúc mừng bạn!
15. ? Tìm những từ ngữ được lặp lại trong hai đoạn văn sau. THẢO ? Cách lặp lại từ ngữ trong hai đoạn văn có gì khác nhau. LUẬN ? Từ đó em rút ra lưu ý gì. NHÓM ( 5PHÚT) Đoạn văn 1 Đoạn văn 2 Lòng yêu nước ban đầu là yêu Em rất yêu khu phố nơi em sinh những vật tầm thường nhất: yêu sống. Khu phố có nhiều thứ em cái cây trồng ở trước nhà, yêu yêu. Em yêu con đường dẫn vào cái phố nhỏ đổ ra bờ sông, yêu khu phố. Em cũng yêu những vị thơm chua mát của trái lê cây to trong khu phố. Em yêu cả mùa thu hay mùa cỏ thảo những con người trong khu phố. nguyên có hơi rượu mạnh. (Nguyễn Kiều Nhi) (Ilia Erenbua)
16. Đoạn văn 1 Đoạn văn 2 Từ ngữ Yêu, em, khu phố Yêu lặp lại Khác - Từ “yêu” là điệp ngữ. -Từ “yêu”, “em”, “khu nhau phố” là lỗi lặp từ. -Lặp lại có chủ ý. - Lặp lại một cách vô thức - Có tác dụng làm nổi - Làm câu văn lủng bật ý, gây cảm xúc củng không rõ ý. mạnh. => Không có giá trị => Có giá trị biểu cảm. biểu cảm. Cần phân biệt phép Lưu ý điệp ngữ với lỗi lặp từ
17. CHÚ Ý Cần phân biệt phép điệp ngữ với hiện tượng lặp từ – một loại lỗi mà các em thường mắc phải do vốn từ nghèo nàn.
18. II. Các dạng điệp ngữ. 1. Tìm hiểu VD. VD 1 : VD 2: “Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ 2a/ Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu Tiếng gà ai nhảy ổ : Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn “Cục cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm Nghe bàn chân đỡ mỏi Sách trắng mở tung trắng cả rừng chiều Nghe gọi về tuổi thơ ” ( Xuân Quỳnh ) Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu sa Thảo luận nhóm 5p Thương em, thương em, thương em biết mấy ? Nhận xét về vị trí xuất ( Phạm Tiến Duật ) hiện và lặp lại của các 2b/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy điệp ngữ trong các ví dụ. Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu ? Từ đó rút ra đặc điểm Ngàn dâu xanh ngắt một màu và các dạng điệp ngữ Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai ? tương ứng. ( Đoàn Thị Điểm )
19. Thảo luận nhóm trong 5 phút và hoàn thành bảng sau Ví dụ Ví dụ 1 Ví dụ 2a sgk/152 Ví dụ 2b sgk/152 Vị trí Đặc điểm Các dạng điệp ngữ
20. Thảo luận nhóm: hoàn thành bảng sau Ví dụ Ví dụ 1 Ví dụ 2a sgk/152 Ví dụ 2b sgk/152 Từ “thấy”, Từ “ rất lâu”, “ngàn Vị trí Từ “nghe” lặp lại “ khăn xanh”, dâu” ở cuối câu ở các vị trí cách “thương em” lặp lại Đặc điểm trước xa nhau, giữa các từở vịlặp trí lại liên tiếp lặp lại ở đầu ( kề sát nhau) câu sau Các dạng Điệp ngữ điệp ngữ Điệp ngữ Điệp ngữ chuyển tiếp cách quãng nối tiếp ( ĐN vòng)
21. GHI NHỚ Điệp ngữ có nhiều dạng : điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng ). GV: Lê Thị Xuân Huyền
22. GAMESHOW - Có 7 ngữ liệu, mỗi ngữ liệu xuất hiện trong 10 giây. - Xác định dạng điệp ngữ trong ngữ liệu và ghi vào bảng nhóm. - Trả lời đúng: cộng 1 điểm. -Trả lời sai: trừ 1 điểm.
23. Ngữ liệu 1 Mai về Miền Nam thương trào nước mắt, Muốn làm conchim hót quanh lăng Bác, Muốn làm đóahoa tỏa hương đâu đây, Muốn làm câytre trung hiếu chốn này. (Viễn Phương) 108013925647
24. Ngữ liệu 2 Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh đường xe chạy Lại đi, lại đi trời xanh thêm. (Phạm Tiến Duật) 108013925647
25. Ngữ liệu 3 Người ta đi cấy lấy công, Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề Trông trời trông đất, trông mây, Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm. Trông cho chân cứng đá mềm, Trời êm bể lặng mới yên tấm lòng. (Ca dao) 108013925647
26. Ngữ liệu 4 Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập! (Hồ Chí Minh) 108013925647
27. Ngữ liệu 5 Những lúc say sưa cũng muốn chừa Muốn chừa nhưng tính lại hay ưa Hay ưa nên nỗi không chừa được Chừa được nhưng mà cũng chẳng chừa (Nguyễn Khuyến) 108013925647
28. Ngữ liệu 6 Thương thay thân phận con tằm, Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ. Thương thay lũ kiến li ti, 10 Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi. 8013925647 Thương thay hạc lánh đường mây, Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi. Thương thay con cuốc giữa trời, Dầu kêu ra máu có người nào nghe. (Ca dao)
29. Ngữ liệu 7 Trong đầm gì đẹp bằng sen Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng Nhị vàng bông trắng lá xanh Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. (Ca dao) 108013925647
30. “THU HOẠCH” ĐIỆP NGỮ - Chuyển bảng của nhóm mình cho nhóm liền sau. - Chấm điểm cho nhóm bạn.
31. ĐiệpNg ngữữlicệáuch 1 quãng Mai về Miền Nam thương trào nước mắt, Muốn làm conchim hót quanh lăng Bác, Muốn làm đóahoa tỏa hương đâu đây, Muốn làm câytre trung hiếu chốn này. (Viễn Phương)
32. ĐiệNgp ữngliữệun ố2i tiếp Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh đường xe chạy Lại đi, lại đi trời xanh thêm. (Phạm Tiến Duật)
33. ĐiệpNg ngữữlicệáuch 3 quãng Người ta đi cấy lấy công, Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề Trông trời trông đất, trông mây, Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm. Trông cho chân cứng đá mềm, Trời êm bể lặng mới yên tấm lòng. (Ca dao)
34. Điệp ngNgữữcálichệu qu4 ãng Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập! (Hồ Chí Minh)
35. Điệp Ngngữữ chuyliệu 5ển tiếp Những lúc say sưa cũng muốn chừa Muốn chừa nhưng tính lại hay ưa Hay ưa nên nỗi không chừa được Chừa được nhưng mà cũng chẳng chừa (Nguyễn Khuyến)
36. ĐiệpNg ngữữlicệáuch 6 quãng Thương thay thân phận con tằm, Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ. Thương thay lũ kiến li ti, Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi. Thương thay hạc lánh đường mây, Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi. Thương thay con cuốc giữa trời, Dầu kêu ra máu có người nào nghe. (Ca dao)
37. NgĐiệữpli ngệuữ 7chuyển tiếp Trong đầm gì đẹp bằng sen Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng Nhị vàng bông trắng lá xanh Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. (Ca dao)
38. III. Luyện tập. Bài tập 1 a/ MộtMột dândân tộctộc đãđã gangan gócgóc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dândân tộctộc đóđó phảiphải đượcđược tự do ! DânDân tộctộc đóđó phải được độc lập ! (Hồ Chí Minh) ➔ Nhấn mạnh bản chất kiên cường, gan dạ, ý chí, sức mạnh đấu tranh và sự xứng đáng được hưởng quyền tự do độc lập của dân tộc Việt Nam.
39. Bài tập 1 b. Người ta đi cấy lấy công, Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề Trông trời trông đất, trông mây, Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm. Trông cho chân cứng đá mềm, Trời êm bể lặng mới yên tấm lòng. (Ca dao) => Nhấn mạnh công việc và nỗi lo lắng, trông mong cho mưa thuận gió hòa để được vụ mùa bội thu của người nông dân.
40. 2/ Tìm điệp ngữ và cho biết dạng điệp ngữ trong các ví dụ sau. GV: Lê Thị Xuân Huyền
41. Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xaxa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là mộtmột giấc mơ. Một giấc mơ thôi. ( Khánh Hoài ) - xa nhau → điệp ngữ cách quãng - một giấc mơ → điệp ngữ chuyển tiếp
42. 3/ a/ Đoạn văn trong SGK lặp đi lặp lại một số từ ngữ không có tác dụng biểu cảm. Đó là lỗi lặp. GV: Lê Thị Xuân Huyền
43. 3b. Chữa lại đoạn văn trên : Phía sau nhà em có một mảnh vườn trồng rất nhiều hoa. Em trồng hoa cúc, thược dược, đồng tiền, hồng, lay ơn. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa tặng mẹ và chị em. GV: Lê Thị Xuân Huyền
44. XIN CHÀO TẠM BIỆT