Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết học 46: Từ đồng âm

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết học 46: Từ đồng âm

1. Câu đố vui. Hai cây cùng có một tên Cây xoè mặt nước cây lên chiến trường Cây này bảo vệ quê hương Cây kia hoa nở ngát thơm mặt hồ? Cây gì ? Đáp án: - Cây súng ( vũ khí) - Cây súng ( hoa súng) 2
2. THẢO LUẬN NHÓM BÀN (2 phút) - Giải thích nghĩa của từ in đậm trong ví dụ phần I.1/SGK trang 135 - Xác định từ loại của mỗi từ in đậm? - Nghĩa các từ in đậm có mối quan hệ với nhau như thế nào? Ví dụ: a.Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên. b.Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay vào lồng. 4
3. -Lồng (a): Hoạt động của con ngựa đang đứng im bỗng nhảy dựng lên rất khó kìm giữ (Động từ) -Lồng (b): Chỉ đồ vật làm bằng tre, nứa, kim loại dùng để nhốt chim, gà (Danh từ ) Giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau. 5
4. PHIẾU HỌC TẬP - Giải thích nghĩa của từ “chân” trong các ví dụ sau và cho biết nghĩa của chúng có liên quan gì đến nhau không?Vì sao? a. C¸i ghÕ nµy ch©n bÞ g·y råi. (1) b. C¸c vËn ®éng viªn ®ang tËp trung dưíi ch©n nói. (2) c. Nam ®¸ bãng nªn bÞ ®au ch©n. (3) 6
5. Giải thích nghĩa của từ “chân” trong các ví dụ sau: a. C¸i ghÕ nµy ch©n bÞ g·y råi. (1) b. C¸c vËn ®éng viªn ®ang tËp trung dưíi ch©n nói. (2) c. Nam ®¸ bãng nªn bÞ ®au ch©n. (3) Chân ghế Chân núi Chân người Ch©n1: bé phËn dưíi cïng cña ghÕ, dïng ®Ó ®ì c¸c vËt kh¸c (ch©n bµn, ch©n ghÕ ) Ch©n2: bé phËn dưíi cïng cña mét sè vËt, tiÕp gi¸p vµ b¸m chÆt víi mÆt nÒn (ch©n nói, ch©n tưêng ) Ch©n3: bé phËn dưíi cïng cña c¬ thÓ ngưêi dïng ®Ó ®i,®øng 7 => ĐÒu chØ bé phËn dưíi cïng -> Từ nhiều nghĩa
6. Phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa. Từ nhiều nghĩa Từ đồng âm Giống Cùng chung một hình thức âm thanh Khác Có một nét nghĩa Nghĩa khác xa nhau, chung giống nhau không liên quan đến làm cơ sở. nhau. 8
7. * Ghi nhí 1: (SGK trang 135) Tõ ®ång ©m lµ nh÷ng tõ gièng nhau vÒ ©m thanh nhng nghÜa kh¸c xa nhau, kh«ng liªn quan g× víi nhau . 9
8. Kho 1 (ĐT): Cách chế biến món ăn (Kho cá, kho thịt) Kho 2 (DT): Nơi để chứa hàng 10
9. Thêm vào câu “Đem cá về kho” một vài từ để trở thành câu đơn nghĩa: Đem cá về mà kho để ăn bữa tối Đem cá về nhập kho =>chỉ có thể hiểu là => chỉ có thể hiểu là cách chế biến thức ăn nơi chứa hàng 11
10. Tìm từ đồng âm và giải nghĩa những từ đồng âm trong bài ca dao sau,nêu tác dụng: Bà già đi chợ Cầu Đông, Bói xem một quẻ lấy chồng lợi 1 chăng? Thầy bói gieo quẻ nói rằng: Lợi thì có lợi nhưng răng không còn. 2 3 -> Bµi- caLợi dao1: ®·lợi lîi lộc, dông lợi hiÖn ích tưîng ®ång ©m ®Ó ch¬i ch÷ t¹o c¸ch hiÓu bÊt ngê,tạo sự hóm hỉnh,châm- Lợi biếm.2,3: phần thịt bao quanh chân răng. 12
11. *Ghi nhí 2: (SGK trang 136) Trong giao tiÕp ph¶i chó ý ®Çy ®ñ ®Õn ng÷ c¶nh ®Ó tr¸nh hiÓu sai nghÜa cña tõ hoÆc dïng tõ víi nghÜa nưíc ®«i do hiÖn tưîng ®ång ©m. 13
12. Bài tập 1: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (Đỗ Phủ) Tháng tám thu cao , gió thét già, Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta. Tranh bay sang sông rải khắp bờ, Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa, Mảnh thấp quay lộn vào mương sa. Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức, Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật, Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre Môi khô miệng cháy gào chẳng được, Quay về, chống gậy lòng ấm ức! H:Tìm từ đồng âm với mỗi từ sau đây: thu, cao, ba, tranh, sang, nam, sức, nhè, tuốt ,môi? Mẫu: Thu 1: mùa thu Thu 2: thu tiền 14
13. Bài tập 1(SGK/136) Đôi môi - Môi: Môi giới Cao lớn - Cao: Cao ngựa Số ba - Ba: “Th¸ng t¸m, thu cao, giã thÐt già, ba mẹ Cuén mÊt ba líp tranh nhà ta. Nhà tranh Tranh bay sang s«ng r¶i kh¾p bê, - Tranh: Tranh giành M¶nh cao treo tãt ngän rõng xa, Sang sông - Sang: M¶nh thÊp quay lén vào mư¬ng sa. Sang trọng TrÎ con th«n nam khinh ta già kh«ng søc, Phương nam - Nam: Nì nhÌ trưíc mÆt x« cưíp giËt, Nam giới Cắp tranh ®i tuèt vào lòy tre Sức lực - Sức: M«i kh« miÖng ch¸y g o ch¼ng ®ưîc, Trang sức à Nhè trước mặt Quay vÒ, chèng gËy lßng Êm øc !” - Nhè: Khóc nhè (TrÝch “Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸”) Đi tuốt - Tuốt: 15 Tuốt lúa
14. Trß ch¬i: LuËt ch¬i: Có 12 hình ảnh trên màn hình, các nhóm phải nhanh chóng nhận biết các từ đồng âm ứng với các hình ảnh đó. Sau 5 phút, đội nào tìm được nhiều từ đồng âm hơn đội đó sẽ thắng.
15. Đồng tiền - Tượng đồng Hòn đá - Đá bóng Lá cờ – Cờ vua Khẩu súng - Hoa súng Em bé bò – Con bò Con đường - Cân đường
16. Bài tập 2:Về nhà làm. 19
17. Bài tập 2 (sgk/136) a. Tìm các nghĩa khác nhau của danh từ cổ và giải thích mối liên quan giữa các nghĩa đó? * Nghĩa gốc: - Cổ: phần cơ thể nối đầu với thân mình: Cổ họng, hươu cao cổ * Nghĩa chuyển: - Cổ tay: phần giữa bàn tay với cánh tay. - Cổ áo: phần trên nhất của chiếc áo - Cổ chai: phần giữa miệng chai và thân chai. Mối liên quan giữa nghĩa gốc và nghĩa chuyển. Đều có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở: Dựa trên cơ sở vị trí ở giữa của hai phần nào đó.
18. Bài tập 2( SGK/136): b)Tìm từ đồng âm với danh từ cổ và cho biết nghĩa của từ đó. Từ đồng âm với danh từ “cổ” - Cổ(tính từ) :xưa, cũ VD:nhà cổ, đồ cổ, cổ kính - Cổ(động từ): tác động đến tinh thần làm cho hăng hái hoạt động. VD:cổ vũ, cổ động viên - Cổ (động từ):góp vốn vào để trở thành công ty. VD:cổ phần hóa, cổ đông 21
19. Bài tập 3( SGK/136): Thảo luận theo 3 nhóm (Thời gian: 2’ – 3’) Đặt câu với mỗi cặp từ đồng âm sau ( ở mỗi câu phải có cả hai từ đồng âm): bàn ( danh từ) - bàn (động từ) sâu (danh từ ) - sâu (tính từ) năm (danh từ) - năm ( số từ) 22
20. Bài tập 3: có thể làm như sau: Đặt câu với mỗi từ đồng âm( mỗi câu có 2 từ đồng âm) -Các bạn ngồi vào dãy bàn này để bàn chiến thuật cho trận đấu ngày mai. ( DT) (ĐT) -Con sâu đục sâu vào thân cây. - ( DT) ( TT) -Năm nay em cháu năm tuổi ạ. (DT) (ST)
21. Bài tập 4 Ngµy xưa cã anh chµng mưîn cña hµng xãm mét c¸i v¹c ®ång. Ýt l©u sau, anh ta tr¶ cho ngưêi hµng xãm hai con cß, nãi lµ v¹c ®· bÞ mÊt nªn ®Òn hai con cß nµy. Ngưêi hµng xãm ®i kiÖn. Quan gäi hai ngưêi ®Õn xö. Ngưêi hµng xãm tha: “BÈm quan, con cho h¾n mưîn v¹c, h¾n kh«ng tr¶.” Anh chµng nãi: “BÈm quan, con ®· ®Òn cho anh ta cß.” - Nhưng v¹c cña con lµ v¹c thËt. - DÔ cß cña t«i lµ cß gi¶ ®Êy pháng? - Anh chµng tr¶ lêi. - BÈm quan, v¹c cña con lµ v¹c ®ång. - DÔ cß cña t«i lµ cß nhµ ®Êy pháng? 24
22. Bài tập 4: SGK/136 THẢO LUẬN NHÓM BÀN (2 phút) - Anh chàng trong câu chuyện đã sử dụng biện pháp gì để không trả lại cái vạc cho người hàng xóm? - Nếu em là viên quan xử kiện, em sẽ làm thế nào để phân rõ phải trái? 25
23.  Đáp án: - Anh chàng trong truyện đã sử dụng từ đồng âm để lấy cái vạc của nhà anh hàng xóm (cái vạc và con vạc), vạc đồng (vạc làm bằng đồng) và con vạc đồng (con vạc sống ở ngoài đồng). - Nếu xử kiện, cần đặt từ vạc vào ngữ cảnh cụ thể để chỉ cái vạc là một dụng cụ chứ không phải là con vạc ở ngoài đồng thì anh chàng kia chắc chắn sẽ chịu thua. 26
24. Bài tập vận dụng Viết một đoạn văn ngắn(từ 5->7 câu) về việc chuẩn bị tập văn nghệ của lớp em để chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11. 27
25. Là những từ giống nhau về âm ngựa lồng thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, lồng chim không liên quan gì với nhau. Một số ví dụ về từ Thế nào là đồng âm từ đồng âm? TỪ ĐỒNG ÂM mùa thu Phân biệt từ đồng thu tiền âm với Sử dụng từ đồng âm từ nhiều nghĩa. Trong giao tiếp phải chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh để tránhhiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng từ đồng âm.
26. TIẾT 43: TỪ ĐỒNG ÂM I-Thế nào là từ đồng âm? Hướng dẫn về nhà: Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm - Nắm khái niệm,cách sử dụng thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không từ đồng âm, liên quan gì với nhau. - Tìm từ đồng âm trong thơ văn. II- Sử dụng từ đồng âm: - Soạn bài: Cảnh khuya + Tìm hiểu tác giả,tác phẩm Ghi nhớ SGK tr 136 +Đọc và trả lời các câu hỏi phần III- Luyện tập: đọc hiểu văn bản.