Đề thi chọn Đội tuyển Học sinh giỏi Quốc gia THPT môn Sinh học năm học 2024-2025 - Ngày thi 18/08 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn Đội tuyển Học sinh giỏi Quốc gia THPT môn Sinh học năm học 2024-2025 - Ngày thi 18/08 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN HỌC SINH GIỎI SÓC TRĂNG QUỐC GIA THPT NĂM HỌC 2024-2025 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: SINH HỌC (Thời gian làm bài 180 phút, không kể phát đề) Ngày thi: 18/8/2024 Đề thi này có 04 trang Bài 1: (1,5 điểm) Các đường cong A, B, C, D, E ở hình bên thể hiện mức bão hòa O2 của sắc tố hô hấp ở người trong một số điều kiện khác nhau. Biết rằng thay đổi mức CO2 máu không làm thay đổi nhiều mức bão hòa tối đa của hemoglobin-O2 tại giá trị phân áp O2 ở phế nang. Hãy cho biết mỗi điều kiện từ (1) đến (6) dưới đây tương ứng với đường cong nào từ A đến E ở hình bên? Giải thích. (1) Hemoglobin (Hb) trong máu của người có thân nhiệt tăng cao hơn bình thường. (2) Hb trong máu của người đang ở trạng thái nghỉ ngơi và hít thở với nhịp tăng dần. (3) Myoglobin trong các tế bào cơ xương của người khoẻ mạnh bình thường. (4) Hb trong máu của người đang bị mất máu nghiêm trọng do tai nạn. (5) Hb trong máu của người đang sử dụng thuốc có tính acid kéo dài làm thay đổi pH máu. (6) Hb trong máu của người khoẻ mạnh bình thường. Bài 2: (1,5 điểm) Một người bị bệnh tim do một bất thường trong cấu trúc của tim được minh hoạ ở bên. So sánh với người khoẻ mạnh (bình thường), thì người bị bệnh có các chỉ số dưới đây thay đổi như thế nào? Giải thích. a) Tần số phát nhịp của tế bào phát nhịp nút xoang nhĩ; b) Phân áp CO2 ở trong máu động mạch phổi; c) Phần trăm (%) bão hoà của hemoglobin với O2 ở trong máu động mạch phổi. Bài 3: (2,0 điểm) a) Hình bên thể hiện các kết nối synape của 3 tận cùng sợi trục (1), (2), (3) với màng sau synape (4). Các chất trung gian hoá học A, B, C có tác động khác nhau. A làm giảm tính thấm với ion K+ của (4), B tăng cường đóng kênh Na+ của (4), C làm giảm hoạt động bơm Na+/K+ của (4). 1
2. Hãy cho biết khi kích thích riêng lẻ (1), (2), (3) thì mức phân cực (âm) của điện thế màng của màng sau synape sẽ lần lượt thay đổi như thế nào (so với khi không có kích thích)? Giải thích. b) Người ta tiến hành nghiên cứu tác dụng của hai loại thuốc A, B. Kết quả thí nghiệm cho thấy, sử dụng thuốc A thì cơ bị kích thích co liên tục, còn thuốc B làm cho cơ mất khả năng co (kể cả khi bị kích thích điện). Cho biết tác động của mỗi loại thuốc lên quá trình truyền tin qua synape như thế nào? Bài 4: (2,0 điểm) a) Ở người, hệ mao mạch thận vừa cần áp lực lớn để lọc, vừa phải tái hấp thu các chất cần thiết cho cơ thể nên đòi hỏi áp lực thấp. Cấu trúc hệ mạch ở thận khắc phục mâu thuẫn trên như thế nào để thực hiện đồng thời 2 chức năng đó? b) Trong quá trình hoạt động sống, cơ thể luôn tạo ra các sản phẩm làm biến đổi pH máu, sự biến đổi này cần thường xuyên được điều chỉnh để duy trì ổn định pH máu. Phản ứng điều chỉnh pH máu có sự tham gia tích cực và hiệu quả của thận. Hãy chứng minh nhận định trên? Bài 5: (1,5 điểm) Số lượng các noãn bào trong buồng trứng người là nhiều nhất ở thai nhi 5 tháng tuổi, với khoảng 7 triệu. Số lượng này giảm nhanh và đến lúc sinh còn khoảng 2 triệu (hình bên). a) Tại sao số lượng noãn bào giảm mạnh ở thời điểm mới sinh? b) Tính số lượng noãn/trứng rụng trong tất cả các chu kì kinh nguyệt của tuổi sinh sản? c) Nguy cơ sinh con mắc hội chứng Down tăng khi tuổi mẹ tăng. Người mẹ ngoài 40 tuổi sinh con có tỉ lệ trẻ mắc hội chứng Down cao hơn gấp 10 đến 100 lần so với người mẹ ở độ tuổi 20. Nêu nguyên nhân của hiện tượng này? Bài 6: (1,5 điểm) a) Dựa vào đâu mà Mendel lại cho rằng các nhân tố di truyền tồn tại theo từng cặp và các giao tử được tạo ra là giao tử thuần khiết? b) Trong các quy luật di truyền thì quy luật nào được xem là quy luật cơ bản của tất cả các quy luật khác? Giải thích. Bài 7: (1,5 điểm) Nuôi cấy tế bào động vật trong môi trường chứa timin được đánh dấu phóng xạ trong 30 phút. Sau đó, tế bào được chuyển sang môi trường chứa timin không đánh dấu phóng xạ để các tế bào tiếp tục phát triển. Tỉ lệ các tế bào có mang DNA đánh dấu phóng xạ bước vào giai đoạn phân chia được xác định liên tục theo thời gian nuôi như hình bên. Thời điểm 0 giờ là khi tế bào bắt đầu được chuyển sang môi trường không đánh dấu phóng xạ. a) Sau khi nuôi trong môi trường đánh dấu phóng xạ, có phải tất cả các tế bào sẽ mang DNA có đánh dấu phóng xạ không? Giải thích. 2
3. b) Tại sao ở thời gian từ 0 đến 2 giờ không có tế bào nào chứa DNA đánh dấu phóng xạ được quan sát thấy? c) Giải thích tại sao lại có sự tăng và giảm và lại tăng lên của đường cong. Bài 8: (1,5 điểm) Trong chuyển gene ở động vật, một vấn đề là gene được chuyển (gene ngoại lai) có thể ngẫu nhiên gắn vào giữa vùng mã hoá hoặc giữa vùng khởi động (promoter) của một gene biểu hiện chức năng sẵn có trong tế bào chủ (tế bào nhận gene). Biết rằng, động vật chuyển gene vẫn có thể sống sót và phát triển. a) Những vị trí gắn kết như trên của gene ngoại lai có khuynh hướng gây hậu quả gì về kiểu hình (quan sát thấy) ở động vật chuyển gene? Giải thích. b) Có thể phân biệt được hai kiểu gắn kết nêu trên khi chỉ dựa vào kiểu hình hoặc chỉ dựa vào phân tích sản phẩm của gene (RNA hoặc protein) hay không? Tại sao? Bài 9: (1,5 điểm) Ung thư có phải là một bệnh di truyền hay không? Giải thích. Trong trường hợp nào đột biến sẽ dẫn tới làm phát sinh ung thư? Bài 10: (1,5 điểm) Ở một loài thực vật, gene A qui định tính trạng mầm xanh, a qui định mầm vàng; gene B qui định tính trạng mầm mờ, b qui định mầm bóng; gene D qui định tính trạng lá bình thường, d qui định lá bị cứa, 3 gene này cùng nằm trên 1 cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Cho cây dị hợp về 3 gene lai phân tích thì thu được kết quả như sau: aBD abd Abd ABD ABd aBd AbD abD Kiểu gene của FB abd abd abd abd abd abd abd abd Số cá thể tương ứng ở FB 64 280 64 280 48 8 8 48 Hãy lập bản đồ di truyền về 3 gene trên. Bài 11: (2,0 điểm) Năm 1919, Calvin Bridges nghiên cứu một đột biến lặn liên kết nhiễm sắc thể X quy định màu mắt hồng eosin ở ruồi giấm (Drosophila). Khi nuôi các ruồi mắt màu hồng eosin thuần chủng, ông phát hiện một tỉ lệ hiếm các cá thể con biến dị có mắt màu hồng nhạt hơn, gọi là mắt màu kem. Cho lai giữa các cá thể mắt màu kem, ông thu được dòng thuần chủng mắt màu kem. Cho lai các con đực mắt màu kem từ dòng thuần chủng này với con cái thuần chủng mắt màu đỏ kiểu dại, tất cả các cá thể F1 thu được đều có mắt màu đỏ. Khi cho F1 lai với nhau, ở F2 Calvin Bridges thu được 104 ruồi cái mắt đỏ, 52 ruồi đực mắt đỏ, 44 ruồi đực mắt hồng eosin và 14 ruồi đực mắt màu kem, tương đương tỉ lệ phân li 8:4:3:1. Hãy giải thích cơ chế di truyền chi phối tính trạng màu mắt ở ruồi giấm và viết sơ đồ lai từ P đến F2. Bài 12: (2,0 điểm) Ở một quần thể thực vật có kích thước lớn, alen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với alen a quy định thân thấp; alen B quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen b quy định hoa trắng, các gene này phân li độc lập. Sau một thế hệ ngẫu phối, thu được F1 có 27% cây thân cao, hoa đỏ; 9% cây thân cao, hoa trắng; 48% cây thân thấp, hoa đỏ; 16% cây thân thấp, hoa trắng. Biết rằng quần thể không chịu tác động của các nhân tố tiến hoá. a) Xác định tần số của A và B? 3
4. b) Trong các cây thân cao, hoa đỏ ở F1, cây đồng hợp tử về cả 2 cặp gene chiếm tỉ lệ bao nhiêu? c) Cho tất cả các cây thân cao, hoa trắng giao phấn ngẫu nhiên. Xác định tỉ lệ kiểu hình ở đời con? --- HẾT --- Họ tên thí sinh: .................................................... Số báo danh: ................................................. Chữ ký của Giám thị 1: ........................ Chữ ký của Giám thị 2: ............................................. 4