Đề thi chọn Học sinh giỏi THCS cấp Tỉnh môn Giáo dục công dân - Năm học 2024-2025 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn Học sinh giỏi THCS cấp Tỉnh môn Giáo dục công dân - Năm học 2024-2025 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI THCS CẤP TỈNH SÓC TRĂNG Năm học 2024-2025 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: GIÁO DỤC CÔNG DÂN (Thời gian làm bài 150 phút, không kể thời gian phát đề) HƯỚNG DẪN CHẤM (Hướng dẫn chấm này có 05 trang) Câu Hướng dẫn chấm Điểm Thông tin: Theo thống kê, hiện cả nước có 226.000 người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy và người đang bị quản lý sau cai nghiện có hồ sơ quản lý. Độ tuổi sử dụng ma túy đang ngày càng trẻ hóa, khoảng 60% người sử dụng ma túy lần đầu trong độ tuổi từ 15 - 25, trong đó có nhiều em ở độ tuổi 13 - 15. Hiểm họa ma túy gây ra đối với người sử dụng và xã hội là rất lớn. Người sử dụng ma túy tổng hợp kéo dài dẫn đến rối loạn tâm thần “ngáo đá”, mất khả năng kiểm soát hành vi gây nguy hiểm cho bản thân và những người xung 3,0 quanh. (Nguồn: “Độ tuổi sử dụng ma túy đang ngày càng trẻ hóa” - Báo điện tử Đảng Cộng Sản Việt Nam, ngày 15/10/2024) Câu hỏi: a. Thông tin trên đề cập đến tệ nạn xã hội nào đang diễn ra ở nước ta? Phân tích nguyên nhân, hậu quả của tệ nạn xã hội đó. b. Trình bày trách nhiệm của học sinh đối với việc phòng chống tệ nạn xã hội. a. Thông tin trên đề cập đến tệ nạn xã hội nào đang diễn ra ở nước ta? Phân tích nguyên nhân, hậu quả của tệ nạn xã hội đó. Câu 1 * Thông tin trên đề cập đến tệ nạn ma túy đang diễn ra ở nước ta. 0,25 * Nguyên nhân: - Nguyên nhân chủ quan: tò mò, lười biếng, ham chơi, đua đòi, thiếu hiểu 0,25 biết và thiếu tự chủ bản thân,... - Nguyên nhân khách quan: tác động của cơ chế thị trường, môi trường 0,5 sống không lành mạnh, do sự nuông chiều quá mức và buông lỏng quản lí con cái của cha mẹ... * Hậu quả: - Đối với bản thân: ảnh hưởng đến sức khỏe, làm tha hóa nhân cách, rối 0,25 loạn về hành vi, rơi vào lối sống buông thả, dễ vi phạm pháp luật. - Đối với gia đình: cạn kiệt tài chính, tan vỡ hạnh phúc gia đình. 0,25 - Đối với xã hội: làm suy thoái giống nòi, rối loạn trật tự; ảnh hưởng xấu 0,5 đến sự phát triển kinh tế, suy giảm sức lao động xã hội. b. Trách nhiệm của học sinh đối với việc phòng chống tệ nạn xã hội: - Chăm chỉ học hành, rèn luyện đạo đức; sống giản dị, lành mạnh, tích cực 0,5 rèn luyện thể dục thể thao; không uống rượu, đánh bạc, biết giữ mình, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. - Tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật, tích cực tham gia các hoạt 0,5 động phòng, chống tệ nạn xã hội trong nhà trường và ở địa phương. Trường hợp: Anh B (17 tuổi) điều khiển xe máy trên 50 phân khối chạy vào đường ngược chiều và xảy ra va chạm với chị A đi đúng phần đường. Do Câu 2 lo sợ phải bồi thường cho chị A nên anh B đã bỏ trốn. Trang 1/5
2. Câu hỏi: a. Phân tích hành vi vi phạm pháp luật và xác định loại vi phạm pháp luật 4,0 tương ứng của chủ thể trong trường hợp trên. b. Nếu là anh B, em sẽ xử sự như thế nào cho phù hợp với quy định của pháp luật? a. Phân tích hành vi vi phạm pháp luật và xác định loại vi phạm pháp luật tương ứng của chủ thể trong trường hợp trên. - Hành vi vi phạm của B là điều khiển xe gắn máy trên 50 phân khối khi 0,5 chưa đủ tuổi và đi ngược chiều. - Đây là hành vi trái pháp luật, làm những việc mà pháp luật cấm. 0,5 - Lỗi cố ý: anh B biết hành vi của mình là sai nhưng vẫn cố ý vi phạm. 0,5 - Anh B có năng lực trách nhiệm pháp lí: 0,5 + Đủ tuổi chịu trách nhiệm về hành vi của mình. + Có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. - Hành vi của anh B gây ra tai nạn, ảnh hưởng đến sức khỏe của chị A. 0,5 - Loại vi phạm pháp luật: vi phạm hành chính. 0,5 b. Nếu là anh B, em sẽ: - Không chạy trốn khỏi hiện trường vụ việc. 0,25 - Bình tĩnh xuống xe hỏi thăm tình hình của chị A. Nếu vết thương nghiêm 0,25 trọng cần gọi cấp cứu để cứu chữa kịp thời. - Chịu trách nhiệm về hành vi của mình trước pháp luật, không vì trốn 0,5 tránh trách nhiệm mà bỏ trốn dẫn đến hậu quả nghiêm trọng hơn. Thông tin: Tiêu dùng xanh đang trở thành xu hướng ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt phổ biến tại các nước phát triển và đang lan tỏa mạnh mẽ sang các nước đang phát triển có thu nhập ở mức trung bình trở lên. Ở Việt Nam, tiêu dùng xanh là một trong những nội dung quan trọng trong Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Vì vậy, tiêu dùng xanh ngày càng được quan tâm nhiều hơn, cùng với các hoạt động liên quan đến quá trình sản xuất và tiêu dùng bền vững đối với môi 3,0 trường. (Nguồn: “Tiêu dùng xanh tại Việt Nam hiện nay: Thực trạng và giải pháp”, Tạp chí Công thương điện tử, ngày 06/7/2023) Câu hỏi: a. Trình bày hiểu biết của bản thân về xu hướng “Tiêu dùng xanh”. b. Đề xuất một số giải pháp để thúc đẩy hoạt động “Tiêu dùng xanh” ở Việt Nam. Câu 3 a. Trình bày hiểu biết của bản thân về xu hướng “Tiêu dùng xanh”: - Tiêu dùng xanh được hiểu là một phần của tiêu dùng bền vững, là việc 0,5 mua và sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, không gây hại cho sức khỏe con người và không đe dọa đến hệ sinh thái tự nhiên. - Lợi ích của tiêu dùng xanh + Thân thiện với môi trường: Người tiêu dùng xanh là những người mua 0,5 sản phẩm thân thiện với môi trường, với thiên nhiên. Đồng thời hạn chế sử dụng các sản phẩm có nhiều bao bì, hoặc quá trình sản xuất gây ô nhiễm môi trường. + An toàn, tiết kiệm: Những thứ làm từ thiên nhiên, thân thiện môi trường 0,5 luôn an toàn cho người sử dụng. Việc tái chế, tái sử dụng các sản phẩm như túi đựng bằng giấy, tre, nứa thay cho các sản phẩm sử dụng một lần sẽ giúp tiết kiệm tối đa chi phí. Đồng thời, hạn chế mua các sản phẩm không cần thiết hay không thân thiện, góp phần giảm chi tiêu của gia đình. Trang 2/5
3. + Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên: Các sản phẩm tái chế giúp tiết kiệm và 0,5 bảo vệ tài nguyên thiên nhiên một cách tốt nhất. Đáp ứng phát triển bền vững ở hiện tại mà không ảnh hưởng tương lai. b. Một số giải pháp để thúc đẩy hoạt động “Tiêu dùng xanh” ở Việt Nam: - Nhà nước cần ban hành các quy định khuyến khích việc sản xuất cũng 0,25 như sử dụng các sản phẩm tái chế, thân thiện với môi trường. - Tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về ý nghĩa, tầm quan 0,25 trọng của tiêu dùng xanh đối với môi trường sống và sức khỏe của con người. - Xây dựng thói quen mua sắm đúng cách, nói không với các sản phẩm gây 0,25 hại cho môi trường, tái sử dụng các vật dụng khi có thể. - Ủng hộ các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi 0,25 trường. Trường hợp: Trên đường đi học về, A và B nhìn thấy hai người đàn ông có hành vi đáng ngờ, lén trèo tường, đột nhập vào nhà của bác H. A định báo công an thì B ngăn lại vì cho rằng đây không phải việc của mình, có thể sẽ bị trả thù. Tức giận, A nói với B: “Mình phải báo công an để ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật này”. Câu hỏi: a. Nhận xét về suy nghĩ và hành vi của bạn A và B. Khi gặp trường hợp 3,0 như trên, em sẽ làm gì để bảo vệ lẽ phải? b. Có ý kiến cho rằng: “Bảo vệ lẽ phải là điều không cần thiết vì sẽ đem lại phiền phức cho bản thân mình”. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao? a. Nhận xét về suy nghĩ và hành vi của bạn A và B. Khi gặp trường hợp như trên, em sẽ làm gì để bảo vệ lẽ phải? * Nhận xét: - Việc bạn A kiên quyết báo công an khi phát hiện hành vi của hai người 0,5 đàn ông đột nhập vào nhà của bác H cho thấy A là người: + Tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật. + Biết tôn trọng và bảo vệ lẽ phải. - Việc bạn B ngăn cản bạn A báo công an vì sợ bị trả thù cho thấy bạn B 0,5 là người: Câu 4 + Không thực hiện đúng quy định của pháp luật. + Đây là hành vi không tôn trọng và bảo vệ lẽ phải, cần lên án và loại bỏ. - Khi gặp trường hợp như trên, em sẽ: + Báo ngay cho cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để có biện pháp xử lí 0,5 kịp thời. + Nhờ người dân xung quanh can thiệp để bảo vệ tài sản cho bác H. 0,5 b. Có ý kiến cho rằng: “Bảo vệ lẽ phải là điều không cần thiết vì sẽ đem lại phiền phức cho bản thân mình”. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao? - Không đồng ý với ý kiến trên. Vì: 0,25 + Bảo vệ lẽ phải là tôn trọng, giữ gìn, tuân thủ những điều đúng đắn, các 0,25 chuẩn mực đạo đức, pháp luật, nội quy, quy định của các cơ quan, tổ chức và dũng cảm đấu tranh chống lại cái sai, cái xấu, cái ác. + Việc bảo vệ lẽ phải giúp mỗi người có cách ứng xử phù hợp; góp phần 0,25 đẩy lùi cái sai, cái xấu, để làm lành mạnh mối quan hệ xã hội, thúc đẩy xã hội ổn định, phát triển. + Mặt khác, việc bảo vệ lẽ phải cũng củng cố niềm tin của con người vào 0,25 cộng đồng, pháp luật và lương tri. Từ đó, bảo vệ lẽ phải là việc làm cần thiết, điều đó không đem lại phiền phức cho bản thân mà giúp bản thân hướng tới các giá trị cao đẹp hơn trong cuộc sống. Trang 3/5
4. “Bầu ơi thương lấy bí cùng Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn” (Tục ngữ Việt Nam) Câu hỏi: a. Câu tục ngữ trên đề cập đến truyền thống đạo đức nào của dân tộc Việt Nam? Trình bày hiểu biết của bản thân về truyền thống đó. b. Bệnh “vô cảm” của giới trẻ hiện nay có trái với các biểu hiện của truyền 3,0 thống đạo đức được đề cập đến trong câu tục ngữ trên không? Vì sao? c. Liệt kê một số hoạt động ở trường, lớp hoặc địa phương nơi em sinh sống nhằm phát huy truyền thống đạo đức trên. a. Câu tục ngữ trên đề cập đến truyền thống đạo đức nào của dân tộc Việt Nam? Trình bày hiểu biết của bản thân về truyền thống đó. * Câu tục ngữ trên đề cập đến truyền thống yêu thương con người của dân 0,25 tộc Việt Nam. * Truyền thống yêu thương con người của dân tộc Việt Nam: - Yêu thương con người là quan tâm, giúp đỡ và làm những điều tốt đẹp 0,25 cho người khác, nhất là những lúc gặp khó khăn, hoạn nạn. - Biểu hiện của yêu thương con người: quan tâm, chia sẻ, cảm thông, hỗ 0,25 trợ, giúp đỡ, tha thứ, hy sinh vì người khác... Câu 5 - Biểu hiện trái với yêu thương con người: nhỏ nhen, ích kỉ, thờ ơ trước 0,25 những khó khăn và đau khổ của người khác, bao che cho điều xấu, ngược đãi người khác... b. Bệnh “vô cảm” của giới trẻ hiện nay có trái với các biểu hiện của truyền thống đạo đức được đề cập đến trong câu tục ngữ trên không? Vì sao? Bệnh “vô cảm” của giới trẻ hiện nay trái với các biểu hiện của yêu thương 0,25 con người. Vì: - Bệnh “vô cảm” là thái độ thờ ơ, lạnh nhạt, không cảm xúc trước những 0,25 sự việc, hiện tượng đang diễn ra xung quanh, trước nỗi đau khổ, bất hạnh của người khác. - Trong cuộc sống sự yêu thương thể hiện ở việc quan tâm, chia sẻ, cảm 0,25 thông, hỗ trợ, giúp đỡ, tha thứ, hy sinh vì người khác nhưng bệnh “vô cảm” lại đi ngược lại với các biểu hiện đó. - Đây là thái độ sống tiêu cực, đáng lên án, làm mờ nhạt đi lòng yêu thương 0,25 giữa con người với con người. c. Liệt kê một số hoạt động ở trường, lớp hoặc địa phương nơi em sinh sống nhằm phát huy truyền thống đạo đức trên. Các hoạt động như: ủng hộ đồng bào lũ lụt; phụng dưỡng mẹ Việt Nam anh 1,0 hùng; giúp đỡ bạn khi gặp khó khăn; xây dựng nhà tình thương... Trường hợp: Thực hiện phong trào xây dựng “Nông thôn mới”, Ủy ban nhân dân xã X đã trang bị thùng rác ở một số tuyến đường. Trong khi các hộ dân đều thực hiện bỏ rác đúng nơi quy định thì gia đình anh C không bỏ rác vào thùng mà lại đổ rác bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường xung quanh. Câu hỏi: 4,0 a. Hành vi của gia đình anh C có phù hợp với quy định của pháp luật Câu 6 không? Vì sao? b. Vì sao chúng ta cần phải bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? c. Trình bày các quy định cơ bản của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. a. Hành vi của gia đình anh C có phù hợp với quy định của pháp luật không? Vì sao? Trang 4/5
5. - Hành vi của gia đình anh C đã xả rác không đúng nơi quy định, gây ô nhiễm 0,5 môi trường xung quanh. Đây là hành vi không phù hợp với quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. - Pháp luật về bảo vệ môi trường nghiêm cấm các hành vi xả rác bữa bãi, 0,5 không đúng nơi quy định. Các hành vi vi phạm sẽ bị xử lí theo quy định. b. Vì sao chúng ta cần phải bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? - Môi trường và tài nguyên thiên nhiên có tầm quan trọng đặc biệt đối với 0,25 đời sống của con người, sinh vật và sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của đất nước. - Việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên giúp cho môi trường 0,5 trong lành, đảm bảo cung cấp nguồn tài nguyên thiên nhiên cho sự phát triển của đất nước trong hiện tại và tương lai. - Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên là bảo vệ cuộc sống của 0,25 chính chúng ta. c. Trình bày các quy định cơ bản của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. - Bảo vệ môi trường là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi cơ quan, 0,25 tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân. - Bảo vệ môi trường phải gắn kết với phát triển kinh tế, quản lí tài nguyên 0,5 và được xem xét, đánh giá trong quá trình thực hiện các hoạt động phát triển. - Bảo vệ môi trường gắn kết hài hòa với an sinh xã hội, quyền trẻ em, bình 0,5 đẳng giới, bảo đảm quyền mọi người được sống trong môi trường trong lành. - Bảo vệ môi trường phải được tiến hành thường xuyên, công khai, minh 0,25 bạch. - Cơ quan, tổ chức cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân được hưởng 0,5 lợi từ môi trường có nghĩa vụ đóng góp tài chính cho hoạt động bảo vệ môi trường; gây ô nhiễm, sự cố và suy thoái môi trường phải chi trả, bồi thường thiệt hại, khắc phục, xử lí và chịu trách nhiệm khác theo quy định của pháp luật. --- HẾT --- Trang 5/5