Đề thi chọn Học sinh giỏi THCS cấp Tỉnh môn Lịch sử - Năm học 2024-2025 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn Học sinh giỏi THCS cấp Tỉnh môn Lịch sử - Năm học 2024-2025 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI THCS CẤP TỈNH SÓC TRĂNG Năm học 2024-2025 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: Lịch sử và Địa lí (Phân môn Lịch sử) (Thời gian làm bài 150 phút, không kể thời gian phát đề) HƯỚNG DẪN CHẤM (Hướng dẫn chấm này có 04 trang) Câu Nội dung chính và hướng dẫn chấm Điểm Câu Bằng những kiến thức đã học về phong trào nông dân ở Đàng Ngoài thế 4,0 1 kỉ XVIII, em hãy: a) Trình bày một số nét chính về bối cảnh lịch sử, diễn biến và bài học kinh nghiệm. b) Liên hệ tác động của phong trào đối với xã hội Đại Việt. a) Một số nét chính: 2,5 - Bối cảnh lịch sử: đến giữa thế kỉ XVIII, chính quyền phong kiến ở Đàng Ngoài rơi vào khủng hoảng trầm trọng, vua Lê bạc nhược, chúa Trịnh chỉ lo hưởng thụ, tận thu thuế, bóc lột nhân dân; kinh tế khủng hoảng, nông nghiệp đình đốn, thủ công nghiệp sa sút, các đô thị suy tàn; đời sống nông dân cùng cực. Vì vậy, nông dân ở Đàng Ngoài vùng lên khởi nghĩa chống lại chính quyền. - Diễn biến: các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu do Hoàng Công Chất, Nguyễn Danh Phương, Nguyễn Hữu Cầu lãnh đạo Kết quả: đều bị thất bại. - Bài học kinh nghiệm: về sự đoàn kết và ủng hộ của nhân dân; về tương quan lực lượng, nghệ thuật quân sự, về tập hợp lực lượng và liên kết đấu tranh b) Liên hệ tác động: 1,5 - Phong trào nông dân Đàng Ngoài phát triển rộng khắp và kéo dài hàng chục năm, buộc chính quyền phải nhượng bộ như khuyến khích khai hoang, cho nông dân lưu tán trở về quê. - Mặc dù các cuộc khởi nghĩa đều thất bại nhưng ý chí đấu tranh của nông dân đã làm lung lay chính quyền “vua Lê - chúa Trịnh”. Lưu ý: Thí sinh có cách trình bày khác nhưng phù hợp thì vẫn cho điểm (điểm tối đa của ý b là 1,5 điểm). Câu Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 4,0 2 1945 ở Việt Nam. Những bài học kinh nghiệm nào của cuộc cách mạng có thể vận dụng và phát huy trong công cuộc xây dựng đất nước hiện nay? a. Phân tích nguyên nhân thắng lợi: 2,5 Nguyên nhân khách quan: chiến thắng của Đồng minh trong cuộc chiến tranh chống phát xít, đặc biệt là chiến thắng phát xít Đức và quân phiệt Nhật của Hồng quân Liên Xô đã cổ vũ tinh thần, củng cố thêm niềm tin cho nhân dân Trang 1/4
2. ta trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, tạo thời cơ để nhân dân ta đứng lên Tổng khởi nghĩa. Nguyên nhân chủ quan: - Dân tộc ta vốn có truyền thống yêu nước nồng nàn, từng trải qua những cuộc đấu tranh kiên cường, bất khuất cho độc lập, tự do. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, truyền thống yêu nước được phát huy cao độ. - Cách mạng tháng Tám do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo, đứng đầu là lãnh tụ Hồ Chí Minh, đã đề ra đường lối lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo... - Đảng đã có quá trình chuẩn bị trong suốt 15 năm và chớp đúng thời cơ phát động quần chúng nổi dậy giành chính quyền, linh hoạt, sáng tạo chỉ đạo khởi nghĩa. - Trong những ngày khởi nghĩa, toàn Đảng, toàn dân nhất trí đồng lòng, không sợ hi sinh, gian khổ, quyết tâm giành độc lập, tự do b. Liên hệ những bài học kinh nghiệm có thể vận dụng: 1,5 - Đảng vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào điều kiện thực tiễn Việt Nam - Đảng tập hợp, tổ chức đoàn kết lực lượng cách mạng tạo nên sức mạnh toàn dân - Kết hợp giữa đấu tranh và xây dựng để ngày càng vững mạnh về tổ chức, tư tưởng và chính trị, đủ năng lực và uy tín lãnh đạo đất nước - Bài học về phát huy cao độ lòng yêu nước của dân tộc Lưu ý: Thí sinh có cách trình bày khác nhưng phù hợp thì vẫn cho điểm, mỗi bài học được 0,75 điểm (điểm tối đa của ý b là 1,5 điểm). Câu Khái quát những thắng lợi quân sự tiêu biểu của quân dân miền Nam 3 Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ giai đoạn 1965 - 1975. Vì sao nói: Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thắng lợi đã mở ra kỉ nguyên mới 4,0 trong lịch sử dân tộc? a. Những thắng lợi quân sự tiêu biểu: 3,0 - Chiến thắng Vạn Tường năm 1965: chứng tỏ bộ đội chủ lực của ta đủ sức đương đầu với quân viễn chinh Mỹ, cách mạng miền Nam đủ khả năng đánh bại chiến lược Chiến tranh cục bộ của Mỹ - Đập tan hai cuộc phản công chiến lược của Mỹ trong hai mùa khô 1965 - 1966 và 1966 - 1967: buộc Mỹ phải lui về thế phòng ngự - Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968: làm lung lay ý chí xâm lược của Mỹ, buộc Mỹ phải tuyên bố “phi Mỹ hoá”, chấp nhận đến Pa-ri đàm phán - Cuộc tiến công chiến lược năm 1972: chọc thủng 3 phòng tuyến mạnh nhất của quân đội Sài Gòn là Quảng Trị, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, giáng đòn nặng nề vào chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” - Chiến thắng Phước Long (đầu năm 1975): so sánh thế và lực có lợi cho cách mạng Trang 2/4
3. - Từ tháng 3 đến tháng 4 năm 1975, quân dân ta mở nhiều trận đánh lớn. Ngày 30 - 4 - 1975: xe tăng của quân Giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập, Tổng thống Dương Văn Minh của chính quyền Sài Gòn tuyên bố đầu hàng, chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử toàn thắng. Lưu ý: Thí sinh có cách trình bày khác nhưng phù hợp thì vẫn cho điểm, mỗi thắng lợi được 0,5 điểm, trong đó phải có chiến dịch Hồ Chí Minh (điểm tối đa của ý a là 3,0 điểm). b. Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thắng lợi đã mở ra kỉ nguyên mới: 1,0 Vì đã kết thúc 21 năm kháng chiến chống Mỹ, chấm dứt ách thống trị của chủ nghĩa đế quốc, hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Việt Nam, thống nhất đất nước, cả nước độc lập, thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội, tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam xây dựng và phát triển đất nước, nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Câu Từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX, quá trình hình thành chủ nghĩa 4,0 4 đế quốc ở các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ diễn ra như thế nào? Rút ra điểm chung trong chính sách đối ngoại của các nước đế quốc ở thời kì này. a) Quá trình hình thành: 3,0 - Việc sử dụng nguồn năng lượng mới và những tiến bộ kĩ thuật dẫn đến hình thành các ngành công nghiệp quy mô lớn. Trong khoảng 30 năm cuối thế kỉ XIX, bắt đầu xuất hiện các công ty độc quyền, - Do tập trung sản xuất, tập trung nguồn vốn lớn dẫn đến hình thành những ngân hàng lớn trực tiếp tham gia kinh doanh công nghiệp. Sự kết hợp giữa tư bản ngân hàng và tư bản công nghiệp tạo nên tư bản tài chính. - Tư bản tài chính chú trọng hoạt động xuất khẩu tư bản ở các nước thuộc địa và phụ thuộc. Do thu được nguồn lợi quá lớn từ xuất khẩu tư bản nên các nước tư bản tăng cường cạnh tranh xâm lược thuộc địa. - Đến cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX, sự xuất hiện của các tổ chức độc quyền, sự ra đời của tư bản tài chính, hoạt động xuất khẩu tư bản và tranh giành thuộc địa là những dấu hiệu cơ bản đánh dấu sự ra đời của chủ nghĩa đế quốc. b) Điểm chung: 1,0 - Tăng cường xâm lược, mở rộng hệ thống thuộc địa - Anh có hệ thống thuộc địa rộng lớn nhất thế giới, Pháp đứng thứ hai, Mỹ tranh giành ảnh hưởng ở châu Á, Đức đòi chia lại thế giới Câu Trình bày những biểu hiện của xu thế toàn cầu hoá. Làm rõ nhận định: 4,0 5 Xu thế toàn cầu hoá mang đến những cơ hội và thách thức cho sự phát triển của Việt Nam. a) Biểu hiện: 2,0 - Về kinh tế: thương mại quốc tế quyết định tăng trưởng của mỗi quốc gia; sự phát triển của các tổ chức, công ty xuyên quốc gia - Văn hoá: kết nối văn hoá toàn cầu, tôn trọng tính đa dạng, khác biệt Trang 3/4
4. - Khoa học - công nghệ: tăng cường hợp tác, chuyển giao công nghệ trong nhiều lĩnh vực - Các vấn đề toàn cầu: các nước cùng hợp tác để giải quyết như đại dịch, nghèo đói, khủng bố, xung đột b) Làm rõ nhận định: 2,0 Cơ hội: - Thu hút đầu tư nước ngoài, công nghệ hiện đại - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế - Tạo việc làm, nâng cao đời sống người dân Thách thức: - Nguy cơ mất bản sắc văn hoá dân tộc, truyền thống dân tộc - Cạnh tranh thị trường hàng hoá, lao động - Chịu tác động của những vấn đề toàn cầu như dịch bệnh, ô nhiễm môi trường Lưu ý: Thí sinh có cách trình bày khác nhưng phù hợp thì vẫn cho điểm (điểm tối đa của ý b là 2,0 điểm). -- HẾT --- Trang 4/4