Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Lịch sử - Năm học 2020-2021 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Lịch sử - Năm học 2020-2021 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI THPT CẤP TỈNH SÓC TRĂNG Năm học 2020-2021 ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: LỊCH SỬ (Thời gian làm bài 180 phút, không kể phát đề) HƯỚNG DẪN CHẤM (Hướng dẫn chấm có 04 trang) Câu Hướng dẫn chấm Điểm Câu 1 Khái quát nguyên nhân, điều kiện và hệ quả của những cuộc phát kiến địa lí (3,0 thế kỉ XV. Những cuộc phát kiến địa lí này có ảnh hưởng gì đối với Việt điểm) Nam? - Nguyên nhân: + Do sự phát triển của sản xuất làm cho nhu cầu về hương liệu, vàng bạc, 0,25 thị trường ngày một tăng. + Con đường buôn bán qua Tây Á và Địa Trung Hải bị người Thổ Nhĩ Kì 0,25 độc chiếm. - Điều kiện: + Khoa học kĩ thuật có những bước tiến quan trọng: có những hiểu biết địa lí của các đại dương; sử dụng la bàn cùng với máy đo góc thiên văn giúp định hướng giữa đại dương bao la; kĩ thuật đóng tàu có bước tiến 0,25 mới, tàu Ca-ra-ven trở thành loại tàu vượt đại dương đầu tiên trong lịch sử thế giới. + Những hành trình của người châu Âu sang phương Đông và tài liệu ghi chép của một số người đi trước giúp các cuộc phát kiến địa lí có điều kiện 0,25 dễ dàng hơn. - Hệ quả: + Phát kiến địa lí được coi như một cuộc cách mạng thật sự trong lĩnh vực giao thông vận tải và tri thức: đem lại hiểu biết cho nhân loại về 0,25 những con đường mới, vùng đất mới, dân tộc mới. + Tăng cường giao lưu giữa các châu lục, bắt đầu hình thành nền văn hóa 0,25 thế giới. + Đem về cho thương nhân châu Âu nhiều hàng hóa, vàng bạc, thị trường 0,25 mới, Thúc đẩy nền kinh tế hàng hóa phát triển. + Thúc đẩy nhanh quá trình khủng hoảng, tan rã của quan hệ phong kiến và sự ra đời của quan hệ tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu. Đồng thời, làm nảy 0,25 sinh chế độ thực dân và nạn buôn bán nô lệ. - Những cuộc phát kiến địa lí này có ảnh hưởng như thế nào đối với Việt Nam: + Sau những cuộc phát kiến địa lí, trong các thế kỉ XVI – XVIII, thuyền buôn châu Âu tìm đến nước ta ngày một nhiều, bước đầu đưa nước ta tiếp 0,25 xúc với luồng thương mại quốc tế đang phát triển. + Góp phần mở rộng thị trường trong nước, thúc đẩy sự hưng thịnh của 0,25 một số đô thị Đại Việt như Phố Hiến, Hội An, Thanh Hà, + Các giáo sĩ Thiên Chúa giáo đến truyền đạo ở nước ta thúc đẩy giao lưu 0,25 văn hóa Đông – Tây, hình thành chữ Quốc ngữ. + Đồng thời, các nước tư bản phương Tây (chủ yếu là Pháp) bắt đầu dòm ngó và âm mưu xâm lược nước ta. 0,25 Trang 1/4
2. Câu 2 Phân tích bối cảnh lịch sử diễn ra cuộc Cách mạng tháng Mười Nga năm (4,0 1917. Cuộc Cách mạng tháng Mười Nga tác động như thế nào đối với phong điểm) trào giải phóng dân tộc trên thế giới? * Bối cảnh lịch sử - Tình hình thế giới: + Chiến tranh thế giới thứ nhất đi vào giai đoạn cuối, các nước đế quốc gặp nhiều khó khăn, khủng hoảng, tạo những tiền đề cho cách mạng bùng 0,50 nổ ở các nước, trong đó có nước Nga. + Các nước đế quốc bận tham chiến, không kịp can thiệp vào nội bộ nước 0,50 Nga. - Tình hình nước Nga: + Đầu thế kỉ XX, Nga vẫn là một nước quân chủ chuyên chế lạc hậu đã 0,25 kìm hãm sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Nga. + Việc Nga tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất làm trầm trọng thêm sự 0,25 khủng hoảng về mọi mặt, mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt, + Đầu năm 1917, Nga trở thành khâu yếu nhất trong hệ thống đế quốc 0,25 chủ nghĩa mà cách mạng có thể nổ ra và chọc thủng. + Lúc này giai cấp vô sản Nga đã trưởng thành, đủ sức lãnh đạo cách 0,25 mạng (thành công cuộc Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai năm 1917). + Sau cuộc Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai năm 1917, nước Nga có 02 chính quyền song song cùng tồn tại (Chính phủ tư sản lâm thời và Xô viết đại biểu công nhân, nông dân và binh lính) nên Lê-nin đưa ra Luận 0,25 cương tháng Tư năm 1917 chỉ ra mục tiêu và đường lối chuyển biến từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa. Như vậy, Chiến tranh thế giới thứ nhất có sự tham chiến của nước Nga là bối cảnh tạo nên những tiền đề khách quan và chủ quan thuận lợi cho sự 0.25 bùng nổ và thắng lợi nhanh chóng của Cách mạng tháng Mười Nga 1917. * Tác động của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đối với phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới: - Là tấm gương sáng, thức tỉnh, cổ vũ ý chí đấu tranh và mở ra con đường 0,50 giải phóng cho các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới. - Tạo nên một sự chuyển biến to lớn về nội dung – tư tưởng, đường lối; hình thức tổ chức và phương pháp đấu tranh cách mạng cho phong trào 0,50 giải phóng dân tộc trên thế giới: + Sau Cách mạng tháng Mười Nga, phong trào giải phóng dân tộc xuất 0,25 hiện thêm một khuynh hướng mới là dân chủ vô sản. + Sau Cách mạng tháng Mười Nga, phong trào giải phóng dân tộc gắn liền với cách mạng vô sản ở chính quốc, là bộ phận của cách mạng thế 0,25 giới. Câu 3 Nêu những chiến thắng lớn trong công cuộc chống ngoại xâm của quân dân (3,0 Đại Việt qua các thế kỉ X – XV. Các tướng lĩnh nước ta đã dùng kế sách chủ điểm) yếu gì trong từng cuộc đấu tranh này để đánh bại giặc ngoại xâm? * Những chiến thắng lớn trong công cuộc chống ngoại xâm của quân dân Đại Việt qua các thế kỉ X – XV: - Kháng chiến chống Tống thắng lợi thời Tiền Lê (981). 0,25 - Kháng chiến chống Tống thắng lợi thời Lý thế kỉ XI. 0,25 - Kháng chiến chống Mông – Nguyên thắng lợi thời Trần thế kỉ XIII. 0,25 - Khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi vào thế kỉ XV. 0,25 * Kế sách của các tướng lĩnh nước ta đã dùng trong từng cuộc đấu tranh này để đánh bại giặc ngoại xâm: Trang 2/4
3. - Lê Hoàn dùng kế đóng cọc ở sông Bạch Đằng đánh bại quân Tống. 0,50 - Lý Thường Kiệt dùng kế phòng ngự, phản công đánh bại quân Tống. 0,50 - Vua tôi nhà Trần và Trần Hưng Đạo dùng kế vườn không nhà trống 3 0,50 lần đánh bại quân Mông – Nguyên. - Lê Lợi dùng kế vây thành diệt viện đánh bại quân Minh. 0,50 Câu 4 Những đề nghị cải cách, duy tân cuối thế kỉ XIX xuất hiện trong bối cảnh (2,0 Việt Nam như thế nào? Rút ra bài học cho công cuộc cải cách về sau từ kết điểm) cục của trào lưu cải cách, duy tân này. * Bối cảnh xuất hiện trào lưu cải cách, duy tân: Cuối thế kỉ XIX, trào lưu cải cách, duy tân đất nước ở Việt Nam xuất hiện trong bối cảnh: chế độ phong kiến Việt Nam càng lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng, phong trào đấu tranh diễn ra mạnh mẽ, thực dân 0,50 Pháp ráo riết mở rộng xâm lược nước ta, Vận mệnh đất nước ngày một nguy nan. * Kết cục của trào lưu cải cách, duy tân: Hầu hết các đề nghị cải cách, duy tân đất nước cuối thế kỉ XIX đều không 0,50 được thực hiện. * Bài học rút ra cho công cuộc cải cách sau này: Để công cuộc cải cách đất nước sau này đạt kết quả như mong muốn cần chú ý các vấn đề sau: - Phù hợp với tình hình thực tế của đất nước và bối cảnh thế giới. 0,25 - Có sự đồng thuận từ trên xuống dưới, tạo được sức mạnh tổng hợp phát 0,25 huy tối đa tiềm lực của đất nước. - Có sự quyết tâm và tầm nhìn của những nhà lãnh đạo, sự đoàn kết và ủng hộ của quần chúng nhân dân để thực hiện hiệu quả những định 0,25 hướng mới. - Có đủ những điều kiện thuận lợi bảo đảm cho công cuộc cải cách thành 0,25 công. Câu 5 Phong trào Cần Vương là gì? Cuộc khởi nghĩa Hương Khê trong Phong trào (2,0 Cần Vương đã để lại những bài học kinh nghiệm gì cho cuộc kháng chiến bảo điểm) vệ Tổ quốc sau này? * Phong trào Cần Vương là phong trào đấu tranh hưởng ứng chiếu Cần Vương của nhân dân chống lại thực dân Pháp nhằm giúp vua khôi phục 0,50 ngôi vua. * Khởi nghĩa Hương Khê trong Phong trào Cần Vương để lại những bài học kinh nghiệm cho cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc sau này: - Về đoàn kết và tập hợp lực lượng đấu tranh tiến tới thực hiện chiến 0,50 tranh nhân dân. - Về nghệ thuật tác chiến và hệ tư tưởng phù hợp. 0,50 - Tinh thần quyết chiến, sáng tạo trong chiến đấu và yếu tố bất ngờ. 0,50 Câu 6 Phân tích những nhân tố trong và ngoài nước tác động đến sự ra đời của (3,0 phong trào giải phóng dân tộc theo khuynh hướng dân chủ tư sản ở Việt Nam điểm) đầu thế kỉ XX. * Những nhân tố trong nước: - Sau khi bình định xong phong trào đấu tranh của nhân dân ta, thực dân Pháp tiến hành khai thác thuộc địa lần thứ nhất ở Việt Nam từ 1897 – 0,50 1914. - Chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp làm cho tình hình Việt Nam có nhiều chuyển biến: cơ cấu kinh tế bước đầu có sự biến 0,50 đổi – xuất hiện kinh tế tư bản chủ nghĩa; cơ cấu xã hội cũng thay đổi, Trang 3/4
4. xuất hiện giai cấp tầng lớp mới (công nhân, tư sản dân tộc và tiểu tư sản); các sĩ phu Nho học bắt đầu có sự chuyển biến về tư tưởng và tư duy. - Sau thất bại của Phong trào Cần Vương với hình thức đấu tranh vũ trang thuần túy theo tư tưởng phong kiến, vấn đề độc lập dân tộc vẫn được đặt 0,50 ra một cách cấp thiết nên đòi hỏi các sĩ phu yêu nước cần có những con đường mới, tư tưởng mới, hình thức đấu tranh mới, * Những nhân tố ngoài nước: - Phong trào Duy tân của Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu ở Trung Quốc, tư tưởng của Cách mạng Pháp với những tác phẩm của Ru-xô, Mông-te-xki-ơ, được du nhập vào nước ta; cùng với Cách mạng Tân 0,50 Hợi năm 1911 ở Trung Quốc đã ảnh hưởng lớn đến tư tưởng các sĩ phu Việt Nam, họ nhận thấy chế độ phong kiến không còn phù hợp. - Cuộc Duy tân Minh Trị từ 1886 đã đưa Nhật Bản trở thành một cường 0,50 quốc tư bản tác động lớn đến các sĩ phu Việt Nam. -> Như vậy, trước những tác động của các nhân tố trong và ngoài nước, các tầng lớp sĩ phu yêu nước đầu thế kỉ XX nhận thấy cần có những biện pháp, con đường cứu nước mới. Từ đó, xuất hiện trào lưu đấu tranh theo 0,50 tư tưởng dân chủ tư sản với hai xu hướng tiêu biểu: bạo động của Phan Bội Châu và duy tân cải cách của Phan Châu Trinh. Câu 7 Trình bày những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1911 đến năm 1918. (3,0 Hướng đi tìm đường cứu nước của Người có gì mới so với những nhà yêu điểm) nước chống Pháp trước đó? * Những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1911 đến năm 1918: - Ngày 5/6/1911, Văn Ba từ cảng Nhà Rồng – Sài Gòn đã ra đi tìm đường cứu nước với quyết tâm “tôi sẽ làm việc, tôi sẽ làm tất cả việc gì để sống 0,50 và để đi”. - Từ năm 1911 -> 1917, Người đi qua nhiều nước ở châu Phi, Âu, Mỹ, làm nhiều nghề để sinh sống và hoạt động. Người nhận ra được đâu là 0,50 bạn, đâu là kẻ thù. - Năm 1917, Người từ Anh trở lại Pháp và tham gia hoạt động trong phong trào công nhân Pháp. Thắng lợi của cách mạng tháng 10 Nga có 0,50 ảnh hưởng quyết định đến tư tưởng cứu nước của Người. -> Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1911 – 1918 vừa nhằm tố cáo tội ác của thực dân Pháp ở Việt Nam, vừa tìm tòi để xác định con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc. Những hoạt động đó của Người mới chỉ 0,50 là bước đầu nhưng là dấu hiệu quan trọng để Người xác định con đường cứu nước đúng cho dân tộc Việt Nam. * Hướng đi tìm đường cứu nước của Người có điểm mới so với những nhà yêu nước chống Pháp trước đó: - Người chọn cho mình con đường sang phương Tây, đầu tiên là nước Pháp – nơi có tư tưởng “Tự do - Bình đẳng - Bác ái”, còn những nhà yêu 0,50 nước chống Pháp trước đó hướng sang các nước phương Đông. - Đó là một con đường đúng đắn, sáng suốt. Ở đây, Người đã bắt gặp chủ nghĩa Mác - Lê nin và cuộc cách mạng tháng Mười Nga, từ đó tìm ra con 0,50 đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc - con đường cách mạng vô sản. * Lưu ý: Thí sinh có thể có cách diễn đạt khác, nếu đảm bảo đúng ý và đúng nội dung kiến thức thì vẫn được tính điểm. ------ Hết ------ Trang 4/4