Bài giảng môn Lịch sử lớp 7 - Tiết 48, Bài 22: Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền (Thế kỷ XVI- XVIII)

Nội dung text: Bài giảng môn Lịch sử lớp 7 - Tiết 48, Bài 22: Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền (Thế kỷ XVI- XVIII)

1. Chương V ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỈ XVI- XVIII Tiết 48 - Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN ( thế kỷ XVI- XVIII)
2. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội: 1. Triều đình nhà Lê: ? Đầu thế kỉ XVI tình hình nhà Lê ra sao? - Từ đầu TK XVI, nhà Lê bắt đầu suy thoái
3. Lê Cung Hoàng (1522- 1527): 5 năm
4. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội: ? Nguyên nhân nào dẫn đến việc nhà Lê 1. Triều đình nhà Lê: suy thoái ? - Từ đầu TK XVI, nhà Lê bắt đầu suy thoái - Vua, quan ăn chơi xa xỉ, xây dựng cung điện, lâu đài tốn kém
5. XÂY DỰNG LÂU ĐÀI Đại điện - do vua Tương Dực cho xây dựng vào năm 1512.
6. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội: 1. Triều đình nhà Lê: ? Nội bộ triều đình phân hoá ntn? - Từ đầu TK XVI, nhà Lê bắt đầu suy thoái - Vua, quan ăn chơi xa xỉ, xây dựng cung điện, lâu đài tốn kém - Nội bộ triều Lê “chia bè kéo cánh”, tranh giành quyền lực.
7. Vua Lê Uy Mục ở ngôi từ năm 1505 đến năm 1509, đêm nào cũng cùng cung phi vui đùa uống rượu quá độ, khi rượu say thì giết cung phi Sách Đại Việt sử kí toàn thư cũng đã thẳng thắn viết về sự thất đức của Lê Uy Mục như VUA LÊ UY MỤC (Ảnh phác họa) sau: “Vua nghiện rượu, rất hiếu sát, lại thích ra oai và tàn hại tông thất, để mặc cho họ ngoại hoành hành, làm cho trăm họ oán giận, người bấy giờ gọi là Vua quỷ”
8. Dưới triều Lê Tương Dực, mọi quyền hành nằm trong tay Trịnh Duy Sản, các phe phái đánh giết nhau liên miên suốt hơn 10 năm. Lê Tương Dực cũng tỏ ra hung ác không kém Lê Uy Mục. Bấy giờ, nạn đói trầm trọng đang lan tràn nhiều nơi, Tương Dực vẫn huy động dân phu xây dựng nhiều cung điện tốn kém, phá đi phá lại nhiều lần. Quân lính, dân phu khổ sở vì lao dịch và bệnh tật, chết rất nhiều.
9. Nguồn tranh ảnh minh họa lấy từ “Lịch sử Việt Nam bằng tranh” của Trần Bạch Đằng - Nhà xuất bản trẻ. MinhMinh họa họacảnhcảnhvuavuaquanquanăn ănchơichơisa đọasa đọa MinhMinh Minhhọa họa: giếthọacảnh:hại nộicácxâybộcôngtriềudựngthầnđìnhđền đài(“dướichia, cungtriềubè kéođiệnvuacánhtốnLê” kémUy Mục )
10. Ảnh phác họa chân dung Lê Thái Tổ Ảnh phác họa chân dung Lê Uy Mục Thế kỷ XVI: - Vua quan ăn chơi xa xỉ, lãng phí tiền của, nộiEmbộcógiainhậncấp thốngxét gìtrịvềtranhtriềugiànhđìnhquyềnnhàlựcLê, ở đầu - Vua, quanthếkémkỉ XVIvề năng ? lực và thiếu nhân cách, đẩy chính quyền và đất nước vào thế tự suy vong
11. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội: 1. Triều đình nhà Lê: Nhân khi triều đình rối loạn, quan lại ở 2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế địa phương đã làm gì? kỉ XVI a. Nguyên nhân: “ Cậy quyền ức hiếp dân, vật dụng trong dân gian cướp lấy đến hết” - Đời sống nhân dân, nhất là nông dân, lâm “Dùng của như bùn đất, coi dân như cỏ vào cảnh khốn cùng. rác” Sự suy yếu của triều đình nhà Lê làm đời sống của nhân dân ta như thế nào?
12. Hạn hán, mất mùa Nhân dân lâm vào cảnh đói khổ
13. Năm 1512, đại hạn, trong nước đói to. Năm 1517, dân chết đói, thây nằm chồng chất lên nhau. Nhiều huyện thuộc hai trấn Hải Dương và Kinh Bắc (Bắc Ninh, Bắc Giang), nạn đói càng dữ dội hơn. Qua đoạn trích trên em có nhận xét gì về đời sống của nhân dân ta TK XVI?
14. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội: 1. Triều đình nhà Lê: 2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVI ? Thái độ của nhân dân đối với giai cấp a. Nguyên nhân: thống trị như thế nào? - Đời sống nhân dân, nhất là nông dân, lâm vào cảnh khốn cùng. - Mâu thuẫn giai cấp gay gắt. b. Diễn biến
15. Em hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa nông dân đầu thế kỉ XVI? Lược đồ phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỉ XVI
16. Trần Tuân Phùng Chương 1511 Trần Cảo 1515 1516 Lê Hy, Trịnh Hưng 1512 Lược đồ phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỉ XVI
17. Hãy chọn tên nhân vật và địa điểm của các cuộc khởi nghĩa tương ứng với các mốc thời gian: Trần Tuân Tam Đảo Phùng Chương Sơn Tây ( Hà Nội) Lê Hy, Trịnh Hưng Đông Triều (Quảng Ninh) Trần Cảo Nghệ An, Thanh Hóa Năm khởi nghĩa Người lãnh đạo Địa điểm 1511 1512 1515 1516
18. Tháng 11 năm 1511, cuộc khởi nghĩa do Trần Tuân lãnh đạo đã bùng nổ ở Hưng Hóa và lan rộng đến một số địa phương như Sơn Tây, Vĩnh Phúc, Phú Thọ. Trần Tuân có ông và cha đều đậu Tiến sĩ, làm quan cho triều Lê. Nay thấy vua chỉ biết ăn chơi không lo chính sự nên mới nổi dậy. Cuộc khởi nghĩa này đã làm cho cả triều đình náo loạn. Nghĩa quân đã từng tiến về vùng Từ Liêm (Hà Nội), uy hiếp kinh thành Thăng Long. Sau đó bị quân đội của triều đàn áp và tan rã.
19. Khởi nghĩa Trần Cảo là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất. Nghĩa quân cạo trọc đầu, chỉ để ba chỏm tóc, gọi là “quân ba chỏm”. Nghĩa quân ba lần tấn công vào Thăng Long, có lần chiếm được kinh thành, vua quan nhà Lê phải chạy vào Thanh Hóa.
20. Lược đồ phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỉ XVI
21. Em có nhận xét gì về phạm vi hoạt động, thời gian, lực lượng tham gia các cuộc khởi nghĩa nông dân đầu TK ? Quy mô rộng lớn nhưng nổ ra lẻ tẻ, chưa đồng loạt.
22. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội: 1. Triều đình nhà Lê: 2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVI ? Kết quả của các cuộc khởi nghĩa nông dân a. Nguyên nhân: TK XVI? ? Các cuộc khởi nghĩa có ý nghĩa lịch sử - Đời sống nhân dân, nhất là nông dân, lâm như thế nào? vào cảnh khốn cùng. - Mâu thuẫn giai cấp gay gắt. b. Diễn biến: Lập bảng c.Kết quả - Ý nghĩa: - Các cuộc khởi nghĩa lần lượt bị đàn áp và thất bại. - Góp phần làm cho triều đình nhà Lê mau chóng sụp đổ.
23. - Học bài và làm đầy đủ BT (Bao gồm cả BT ôn tập chương IV – VBT T61,62,63) - Hoàn thành phiếu BT số 2, nộp đúng thời gian (thứ 5) - Xem trước mục II. (Các cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn) * Tiết sau học: Mục II.
24. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn 1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều a. Nguyên nhân:
25. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn 1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều a. Nguyên nhân: - Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi vua Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều). Nhà Mạc (Bắc triều) được hình thành như thế nào?
26. Di tích thành nhà Mạc ( Lạng Sơn)
27. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn 1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều a. Nguyên nhân: - Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi vua Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều). - Năm 1553, Nguyễn Kim – một võ quan triều Lê đã chạy vào Thanh Hóa, lập một người dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lấy danh nghĩa “ phù Lê diệt Mạc” ( Nam Triều). Nam triều được hình thành như thế nào?
28. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn 1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều a. Nguyên nhân: - Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi vua Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều). - Năm 1553, Nguyễn Kim – một võ quan triều Lê đã chạy vào Thanh Hóa, lập một người dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lấy danh nghĩa “ phù Lê diệt Mạc” ( Nam Triều). b. Hậu quả NhânChiếndântranhđói khổNam, đất – Bắcnướctriềubị chiađã gây cắttai. họa gì cho nhân dân ta?
29. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn 1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều 2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia Đàng Trong – Đằng Ngoài a. Nguyên nhân:
30. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn 1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều 2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia Đàng Trong – Đằng Ngoài a. Nguyên nhân: - Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rễ là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền, hình thành thế lực họ Trịnh. Trong lúc cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều đang diễn ra, tình hình Nam triều có gì thay đổi?
31. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn 1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều 2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia Đàng Trong – Đằng Ngoài a. Nguyên nhân: - Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rễ là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền => hình thành thế lực họ Trịnh. - Người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng được đưa vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam => hình thành thế lực họ Nguyễn. Sự hình thành thế lực phong kiến họ Nguyễn ở phía Nam như thế nào?
32. Cuộc chiến tranh Trịnh- Nguyễn đã dẫn đến hậu quả như thế nào? 34
33. Chương V: I. Tình hình chính trị - xã hội II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn 1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều 2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia Đàng Trong – Đằng Ngoài a. Nguyên nhân: - Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rễ là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền => hình thành thế lực họ Trịnh. - Người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng được đưa vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam => hình thành thế lực họ Nguyễn. b. Hậu quả: - Nhân dân bị đói khổ, li tán. - Đất nước bị chia cắt : + Đàng Ngoài + Đàng Trong
34. H: Cuộc chiến tranh Trịnh- Nguyễn đã dẫn đến hậu quả như thế nào? Sông Gianh (Quảng Bình) PHỦ CHÚA TRỊNH Lược đồ chiến tranh Trịnh - Nguyễn
35. Qua tiết học, em có nhận xét gì về tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam trong các thế kỉ XVI - XVIII? Không ổn định do chính quyền thay đổi liên miên và chiến tranh liên tiếp xảy ra => Đời sống nhân dân đói khổ. Qua tình hình chính trị, xã hội Việt Nam trong các thế kỉ XVI – XVIII, điều em mong muốn là gì và điều em không muốn là gì ?
36. TRÒ CHƠI Ô CHỮ DướiChếKhithờiđộNgoàinhàcóAicủaĐịavua Lêlàviệcvua điểmngườilàsuy nôngngườiLêthoái bùng lãnhTương dânđứng, ainổđạo mâulà cuộcDực đầucuộcngười thuẫn, khởicóai khởiphải làquyềnvới nghĩangười nghĩa quangánhlực gâylạichịutối nhiềucao Tổ chức cao nhất của nhà nước phong kiến: triềuphe đìnhpháiPhùngnônghậu, họ, đánhquả dânChươngcònNhấtcuối nămmâunhau? cùng (1515)?1511thuẫnliên?? miênvới ai?? T R Ị N H D U Y S Ả N Câu 1 + 1 T R I Ề U Đ Ì N H Câu 2 + 2 T R Ầ N T U Â N Câu 3 + 3 N N H Â N D Â N Câu 4 + 4 Đ Ị A C H Ủ Câu 5 + 5 T A M Đ Ả O Câu 6 + 6 O I Ế N P H O N G K Câu 7 + 7
37. CÁC EM HÃY NHỚ - Học bài - bài 22 - Đọc trước và soạn phần I (Kinh tế) bài 23
38. 2. Vì sao nhà nước thời Lê đầu thế kỉ XV rất thịnh trị mà sang thế kỉ XVI lại bị suy thoái nhanh chóng ? A. Vua quan ăn chơi xa xỉ. B. Nội bộ “chia bè kéo cánh”, tranh giành quyền lực. C. Quan lại địa phương “cậy quyền thế ức hiếp dân”, “dùng của như bùn đất”, “coi dân như cỏ rác”. D.Các câu trên đều đúng.
39. Tháng 11 năm 1511, cuộc khởi nghĩa do Trần Tuân lãnh đạo đã bùng nổ ở Hưng Hóa và lan rộng đến một số địa phương như Sơn Tây, Vĩnh Phúc, Phú Thọ. Trần Tuân có ông và cha đều đậu Tiến sĩ, làm quan cho triều Lê. Nay thấy vua chỉ biết ăn chơi không lo chính sự nên mới nổi dậy. Cuộc khởi nghĩa này đã làm cho cả triều đình náo loạn. Nghĩa quân đã từng tiến về vùng Từ Liêm (Hà Nội), uy hiếp kinh thành Thăng Long. Sau đó bị quân đội của triều đàn áp và tan rã.
40. Khởi nghĩa Trần Cảo là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất. Nghĩa quân cạo trọc đầu, chỉ để ba chỏm tóc, gọi là “quân ba chỏm”. Nghĩa quân ba lần tấn công vào Thăng Long, có Trong các cuộc khởi nghĩalần chiếmtrênđược, kinh thành, khởi nghĩa nào là tiêu biểuvua nhấtquan ?nhà Lê phải chạy vào Thanh Hóa.
41. 3. Sự hình thành Nam - Bắc triều. H: Trong lúc cuộc a. Nguyên nhân: chiến tranh Nam - b. Hậu quả: Nhân dân bị đối khổ, đất nước bị Bắc triều đang diễn chia cắt. ra, tình hình Nam 4. Cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn. triều có gì thay a. Nguyên nhân: đổi? - Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rễ là Trịnh H: Sự hình thành Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền, hình thế lực phong kiến thành thế lực họ Trịnh. họ Nguyễn ở phía - Người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Nam như thế nào? Hoàng được đưa vào trấn thủ Thuận Hóa, H:.Vậy cuộc chiến Quảng Nam, hình thành thế lực họ Nguyễn. tranh Nam - Bắc triều thực chất là cuộc chiến giữa nhà Mạc với họ nào?