Bài giảng môn Ngữ văn 6 - Sông nước Cà Mau

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn 6 - Sông nước Cà Mau

1. ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN 12 TRƯỜNG THCS NGUYỄN AN NINH CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI LỚP HỌC GV: Phạm Thị Phượng
2. KIỂM TRA BÀI CŨ Văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” trích trong tác phẩm nào? Tác giả là ai? Tô Hoài 2
3. - Em hãy cho biết bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì ? - Bài học về thói kiêu căng, về lòng nhân ái. Thói kiêu căng có thể làm hại người khác. Ở đời phải biết yêu thương giúp đỡ những người xung quanh, người yếu, người kém may mắn hơn mình.
4. TP HOÀ CHÍ MINH
5. Văn bản SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi )
6. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 1) Tác giả: - Đoàn Giỏi (1925-1989), bút danh: Nguyễn Phú Lễ, Huyền Thư. - Quê quán: Tiền Giang - Đề tài chính: Viết về thiên nhiên và con người Nam Bộ 6
7. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 2) Tác phẩm: a. Xuất xứ: Trích chương XVIII của truyện “Đất rừng phương Nam” b. Đại ý: Tả cảnhNộisông dungnước chínhvà củacuộc văn bảnsống con người vùng Càlà gì?Mau . c. Bố cục: 7
8. - Xuất xứ: Trích chương XVIII truyện “ Đất rừng phương Nam” - Bố cục: 3 phaàn Phần 1 - “Càng đổ dần đến một màu xanh đơn điệu” => AÁn töôïng chung veà thieân nhieân vuøng Caø Mau. Phần 2 - “Từ khi qua Chà Là đến khói sóng ban mai” => Keânh raïch vuøng Caø Mau vaø caûnh soâng Naêm Caên. Phần 3 - “Chợ Năm Căn đến .vùng rừng Cà Mau” => Caûnh chôï Naêm Caên. Em hãy chia và nêu nội dung chính của từng phần.
9. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN: 1) Quang cảnh chung vùng Cà Mau: Em hãy hình dung vị trí quan sát của người miêu tả? Vị trí ấy có thuận lợi gì trong việc quan sát và miêu tả cảnh sông nước Cà Mau? Người tả tự xưng “tôi”, với vị trí ngồi trên thuyền xuôi theo các kênh rạch vùng Cà Mau đổ ra sông Năm Căn rộng lớn, rồi dừng lại ở chợ Năm Căn. 8 Người kể có thể quan sát theo trình tự tự nhiên
10. “Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì I. GiíinướcthiÖuxanh,t¸cxunggi¶, vquanh¨n b¶nmình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng II. §sóngäc vµ trì×mràohiÓutừchungbiểnv¨Đôngn b¶n và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt III. Tvọng×M HIÓUvềCHItrongTIÕT V¡Nhơi B¶Ngió muối – thứ âm thanh đơn điệu triền miên ấy ru ngủ thính giác, càng làm mòn mỏi và đuối dần đi tác dụng phân biệt của thị giác con người trước cái quang cảnh chỉ lặng lẽ một màu xanh đơn điệu.” _(SGK/18) - S«ng ngßi, kªnh r¹ch : Dµy ®Æc Tưởng tượng, so sánh, gợi hình, - Mµu s¾c : bao trïm bëi mµu xanh §iÖp tõ, tÝnh tõ chØ mµu cña trêi, nước, c©y l¸ s¾c, c¶m nhËn b»ng thÞ gi¸c - ¢m thanh: r× rµo bÊt tËn cña l¸ vµ Thính giác, xúc giác, từ tiÕng sãng- thø ©m thanh ®¬n ®iÖu triÒn miªn gợi tả, TheoẤn tượng em, tácban giả đầu đã bao sử trùmdụng vùngnghệ sôngthuật nướcgì và Cànhững Mau giác là những quan nàocảnh để gì? 9 quan sát? Nhận xét về từ ngữ mà tác giả sử dụng khi miêu tả?
11. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN 1) Quang cảnh chung vùng Cà Mau 2) Cảnh sông ngòi, kênh rạch Cà Mau - Sông ngòi, kênh rạch: bủa giăng chi chít như mạng nhện. a. Kênh rạch Cà Mau - Màu sắc: bao trùm bởi màu xanh của nước, của trời và cây lá. - Âm thanh: tiếng rì rào của sóng và gió. → So sánh, điệp từ, từ ngữ gợi tả, ➔ Quang cảnh rộng lớn,Cảmlặng nhậnlẽ chungmột màu về vùngxanh sôngvà thứ âm thanh đơn điệu. nước Cà Mau ở đây như thế nào? 10
12. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) 2) Cảnh sông ngòi, kênh rạch Cà Mau - Sông ngòi, kênh rạch: bủa giăng chi chít như mạng nhện. a. Kênh rạch Cà Mau - Màu sắc: bao trùm bởi màu xanh của nước, của trời và cây lá. - Âm thanh: tiếng rì rào của sóng và gió. → So sánh, điệp từ, từ ngữ gợi tả, ➔ Quang cảnh rộng lớn,Cảmlặng nhậnlẽ chungmột màu về vùngxanh sôngvà thứ âm thanh đơn điệu. nước Cà Mau ở đây như thế nào? 10
13. Từ khi qua Chà Là, Cái Keo rồi bỏ con sông Bảy Háp xuôi thuyền trôi theo dòng, thì tôi bắt đầu có cái cảm giác trên đây ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạchrạch MáiMái GiầmGiầm,vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênhkênh BọBọ MắtMắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênhkênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon. Còn như xãxã NămNăm CănCăn thì nghe nói ngày xưa trên bờ sông chỉ độc có một cái lán năm gian của những người tới đốn củi hầm than dựng nên, cũng như Cà Mau là nói trại theo chữ tức khơ mâu, tiếng Miên nghĩa là “ nước đen”. SGK/19 Tác giả choĐặt ta tên thấy địa cách danh đặt theo tên đặccác điểmđịa danh riêng như thế nào?11
14. CON BỌCÂY MẮT MÁI- CÔN GIẦM TRÙNG 12
15. CON BA KHÍA 13
16. Cây tràm – Cà Mau
17. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) 2) Cảnh kênh rạch và dòng sông Năm Căn: a. Kênh rạch Cà Mau b-. DòngRạch sôngMáiNămGiầmCăn: Cách đặt tên , dựa vào đặc - Kênh Bọ Mắt điểm sinh thái => mộc mạc, - Kênh Ba Khía ➔ - Xã Năm Căn giản dị, mang tính địa - Cà Mau phương.
18. Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên, hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ, lòa nhòa ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai. Cảnh dòng sông Năm Căn và rừng đước được miêu tả qua những chi tiết nào?
19. Con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, Dòngngọn bằng sông tăm Nămtắp, lớp Căn này chồng mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên, hụp xuống như người bơi ếch Sông Năm Căn RỪNG ĐƯỚC
20. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) b. Dòng sông Năm Căn: - MênhMênhmôngmông, rộng hơn ngàn thước. - Nước ầmầmầmầm đổ ra biển ngày đêm như thác. - Cá nước bơi hàng đàn, đen trũi, nhô lên hụp xuống như người bơi ếch - Rừng đước dựng lên cao ngất nhưnhư hai dãy trường thành. → So sánh, từ láy tượng hình, tượng thanh ➔ Dòng sông hiện lên thật hùng vĩ, đậm chất nguyên sơ nhưng đầy sức sống. 16
21. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) 3) Cảnh chợ Năm Căn 10
22. Chợ Năm Căn nằm sát bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. Vẫn là cái quang cảnh quen thuộc của một xóm chợ vùng rừng cận biển thuộc tỉnh Bạc Liêu, với những túp lều lá thô sơ kiểu cổ xưa nằm bên cạnh những ngôi nhà gạch văn minh hai tầng, những đống gỗ cao như núi chất dựa bờ, những cột đáy, thuyền chài, thuyền lưới, thuyền buôn dập dềnh trên sóng Nhưng Năm Căn còn có cái bề thế của một trấn “anh chị rừng xanh” đứng kiêu hãnh phô phang sự trù phú của nó trên vùng đất cuối cùng của Tổ quốc. Những bến vận hà nhộn nhịp dọc dài theo sông ; những lò than hầm gỗ đước sản xuất loại than củi nổi tiếng nhất của miền Nam ; những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi, và nơi đây người ta có thể cập thuyền lại, bước sang gọi một món xào, món nấu Trung Quốc hoặc một một đĩa thịt rừng ướp nướng kiểu địa phương kèm theo vài cút rượu, ngoài ra còn có thể mua từ cây kim, cuộn chỉ, những vật dụng cần thiết, một bộ quần áo may sẵn hay một món nữ trang đắt giá chẳng hạn, mà không cần phải bước ra khỏi thuyền. Những người con gái Hoa kiều bán hàng xởi lởi, những người Chà Châu Giang bán vải, những bà cụ già người Miên bán rượu, với đủ các giọng nói líu lô, đủ kiểu ăn vận sặc sỡ, đã điểm tô cho Năm Căn một màu sắc độc đáo, hơn tất cả các xóm chợ vùng rừng Cà Mau. CH: Tìm chi tiết đặc tả cảnh chợ năm Căn
23. Chợ Năm Căn nằm sát bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. Vẫn là cái quang cảnh quen thuộc của một xóm chợ vùng rừng cận biển thuộc tỉnh Bạc Liêu, với những túp lều lá thô sơ kiểu cổ xưa nằm bên cạnh những ngôi nhà gạch văn minh hai tầng, những đống gỗ cao như núi chất dựa bờ, những cột đáy, thuyền chài, thuyền lưới, thuyền buôn dập dềnh trên sóng Nhưng Năm Căn còn có cái bề thế của một trấn “anh chị rừng xanh” đứng kiêu hãnh phô phang sự trù phú của nó trên vùng đất cuối cùng của Tổ quốc. Những bến vận hà nhộn nhịp dọc dài theo sông ; những lò than hầm gỗ đước sản xuất loại than củi nổi tiếng nhất của miền Nam ; những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi, và nơi đây người ta có thể cập thuyền lại, bước sang gọi một món xào, món nấu Trung Quốc hoặc một một đĩa thịt rừng ướp nướng kiểu địa phương kèm theo vài cút rượu, ngoài ra còn có thể mua từ cây kim, cuộn chỉ, những vật dụng cần thiết, một bộ quần áo may sẵn hay một món nữ trang đắt giá chẳng hạn, mà không cần phải bước ra khỏi thuyền. Những người con gái Hoa kiều bán hàng xởi lởi, những người Chà Châu Giang bán vải, những bà cụ già người Miên bán rượu, với đủ các giọng nói líu lô, đủ kiểu ăn vận sặc sỡ, đã điểm tô cho Năm Căn một màu sắc độc đáo, hơn tất cả các xóm chợ vùng rừng Cà Mau. CH: Tìm chi tiết đặc tả cảnh chợ năm Căn
24. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) 3) Cảnh chợ Năm Căn - Cảnh quen thuộc: + Nằm sát bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập + Những túp lều cạnh những ngôi nhà gạch hai tầng, những đống gỗ, - Sự độc đáo: + Bề thế: anh chị rừng xanh + Trù phú: những bến vận hà nhộn nhịp, những lò than hầm gỗ đước, ngôi nhà bè như những khu phố nổi + Phong phú: họp ngay trên sông, sự hoà hợp, đa dạng về trang phục và tiếng nói của các dân tộc: Việt - Hoa - Miên → Điệp từ, so sánh, liệt kê, ➔ CảnhEm có chợnhậnNăm xét gì Cănvề nghệđông thuậtvui, và tấpcảnhnập, sắc đượctrù phú miêuvà tả?độc đáo.
25. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) III. TỔNG KẾT: Ghi nhớ (SGK/ 23) 1. NT: Bút pháp miêu tả đặc sắc, biện pháp tu từ, từ ngữ gợi hình, gợi tả 2. ND: - Thiên nhiên hùng vĩ, rộng lớn, hoang sơ - Con người: Tấp nập, độc đáo Tác giả đã sử dụng những nét nghệ thuật biêu biểu nào? Qua văn bản này, em cảm nhận được gì về vùng sông nước Cà Mau? 15
26. SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi ) Sông nước Cà Mau Quang cảnh chung về Cảnh sông ngòi, Cảnh chợ vùng Cà Mau kênh rạch Năm Căn Cách đặt Cảnh dòng tên sông sông Năm ngòi, kênh Căn rạch
27. Caâu 1: Vaên baûn “ Soâng Nöôùc Caø Mau “ trích töø taùc phaåm naøo ? a. Deá Meøn phieâu löu kí. b. Queâ noäi. c. Ñaát röøng Phöông Nam. d. Böùc tranh cuûa em gaùi toâi Choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát baèng thao taùc click mouse vaøo oâ vuoâng.
28. Ở vùng Cà Mau, người ta gọi tên đất, tên sông, kênh rạch theo cách nào? A. Theo những danh từ mĩ lệ; B. Theo những thói quen trong đời sống; C. Theo cách của cha ông để lại; D. Theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. 14
29. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ - Học bài – nắm vững nội dung - Qua bài “Sông nước Cà Mau”, em ấn tượng nhất là cảnh nào? Vì sao? – Viết từ 3 -5 dòng. - Chuẩn bị bài “So sánh”
30. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh