Bài giảng môn Ngữ văn lớp 10 - Tuần 1: Tác phẩm: Cảm xúc mùa thu (Đỗ Phủ)

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn lớp 10 - Tuần 1: Tác phẩm: Cảm xúc mùa thu (Đỗ Phủ)

1. CẢM XÚC MÙA THU (Thu hứng) Đỗ Phủ
2. Tác phẩm _ Là bài thơ số 1 trong chùm thơ Thu hứng (gồm 8 bài). _ Được coi là cương lĩnh sáng tác của cả chùm thơ. _ Bài thơ được sáng tác năm 766, sau sự biến An - Sử ba năm. Khi đĩ, Đỗ Phủ đang lưu lạc ở Quỳ Châu. _ “Cảm hứng mùa thu” là bài thơ cĩ vị trí đặc biệt trong cả chùm thơ: nĩ bao quát cả bảy bài sau mà “nỗi lịng quê cũ” là chỗ ‘‘vẽ rồng chấm mắt” của cả tám bài thơ.
3. Thể loại và bố cục _ Thể loại: Thất ngơn bát cú Đường luật. _ Bố cục: 2 phần: + Tiền giải: 4 câu đầu: tả cảnh mùa thu ở Quỳ Châu + Hậu giải: 4 câu sau: tả tình - Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh thu ở Quỳ Châu
4. Nguyên tác
5. * Phân tích: 1/ Bốn câu thơ đầu: Khung cảnh thu ở Quỳ Châu “Ngọc lộ điêu thương phong thụ lâm, Vu sơn, Vu giáp khí tiêu sâm. Giang gian ba lãng kiêm thiên dũng, Tái thượng phong vân tiếp địa âm.” ( Sương mĩc trắng xĩa làm tiêu điều cả rừng cây phong. Núi Vu, kẽm Vu hơi thu hiu hắt. Giữa lịng sơng, sĩng vọt lên tận lưng trời. Trên cửa ải, mây sà xuống giáp mặt đất âm u.)
6. Hình ảnh Bức tranh mùa thu Nhân xét _ Ngọc lộ _ Khí _ Ba lãng (sĩng) -> Những (sương mĩc thu _ Phong vân hình ảnh trắng) (hơi (giĩ mây) mang đặc _ Phong thụ thu) trưng của lâm (rừng chiều thu ở phong) Quảng Châu. Màu sắc _ Trắng xĩa -> Lạnh lẽo, _Đỏ úa tàn tạ Đặc điểm _ Điêu _ Tiêu _ Kiêm thiên -> Vừa bi thương (tiêu sâm dũng (vọt tận thương, tối điều) (hiu lưng trời) tăm, ảm hắt) đạm; vừa dữ _ Tiếp địa âm (sà xuống mặt dội, hùng vĩ, đất âm u) ngột ngạt
7. Bức tranh chiều thu ở Quỳ Châu vừa tiêu điều, vừa tối tăm, vừa hùng vĩ, dữ dội, tạo cảm giác bất an, đột ngột, thê lương, hãi hùng.
8. 1/ Bốn câu thơ đầu: Khung cảnh thu ở Quỳ Châu Từ đĩ, ta rút ra nhận xét: -> Sự chuyển động chao đảo của cảnh vật cũng là sự chao đảo của xã hội tao loạn lúc bấy giờ. Lời thơ thể hiện nỗi lịng trước thời thế và tình cảm nhớ thương đến tuyệt vọng của nhà thơ. _ Thể hiện đặc điểm thơ Đỗ Phủ giai đoạn cuối đời: Trầm uất, bi tráng _ Nghệ thuật thơ Đường: chấm phá, tả cảnh ngụ tình _ Cảnh ngụ tình: Bức tranh thu gợi cảm xúc, tâm trạng của kẻ xa xứ và nỗi lịng của người dân trong cảnh loạn ly.
9. 2/ Bốn câu thơ sau ‘‘Tùng cúc lưỡng khai tha nhật lệ, Cơ chu nhất hệ cố viên tâm. Hàn y xứ xứ thơi đao xích, Bạch Đế thành cao cấp mộ châm.’’ (Khĩm cúc nở hoa đã hai lần [làm] tuơn rơi nước mắt ngày trước, Con thuyền lẻ loi buộc mãi tấm lịng nhớ nơi vườn cũ. Chỗ nào cũng rộn ràng dao thước để may áo rét, Về chiều, thành Bạch Đế cao, tiếng chày đập áo nghe càng dồn dập.)
10. 2/2/ BốnBốn câucâu ththơơ sau:sau: TìnhTình thuthu Hai câu 5,6: _ Ẩn dụ: + Cúc: hoa của mùa thu (biểu trưng của niềm vui và vẻ đẹp nhỏ lệ gợi nỗi buồn sâu lắng _ Cơ chu (con thuyền cơ độc) trơi nổi, lưu lạc của cuộc đời Phương tiện duy nhất nhà thơ gửi gắm ước nguyện về quê là chiếc nhà nổi của Đỗ Phủ chuyển dịch về phía đơng kiếm cơ hội hồi hương. _ Hệ: (Buộc chặt) Dây buộc thuyền cũng để thắt lịng người Nhớ quê da diết
11. _ Cố viên tâm: vườn cũ vườn cũ ở Lạc Dương Nhớ quê Tràng An (kinh đơ nhà Đường) Tình yêu nước thầm kín => Đối xứng chặt chẽ
12. Hai câu luận (5, 6) Khơng gian gần Nghệ thuật đồng nhất Các sự vật, hiện tượng + Sự vật- Con người Khơng gian nội tâm + Cảnh- Tình +Khơng gian và thời gian + Hiện tại- Quá khứ Vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách Đỗ Phủ
13. * Hai câu 7-8 : _ Cảnh: + Cảnh nhộn nhịp của mọi người may áo rét + Cảnh mọi người giặt áo cũ để chuẩn bị cho mùa đông tới Cảnh thực ngoài đời: khơng khí chuẩn bị cho mùa đơng _ Âm thanh: Tiếng chày đập vải: âm thanh đặc biệt có sức gợi cảm Vang động, xoáy sâu vào lòng người nỗi thương nhớ quê tê tái, khôn nguôi. * Nghệ thuật: Tả cảnh ngụ tình
14. Bốn câu cuối Điểm nhìn Ngoại cảnh Tâm cảnh _ Cúc nở hoa _ Tuơn rơi nước mắt _ Con thuyền lẻ loi _ Ước vọng được _ Tiếng chày đập áo trở về quê _ Nhớ quê da diết Tâm trạng vừa hồi cổ vừa thế sự, chứa chan tình đời, tình người sâu sắc
15. * Tổng kết: 1/ Nội dung _ Bài thơ miêu tả bức tranh thiên nhiên hùng vĩ mà hiu hắt, sơi động mà nhạt nhịa trong sương khĩi mùa thu; đồng thời hiện diện một tâm trạng buồn xĩt xa với nỗi nhớ quê hương của nhà thơ. 2/ Nghệ thuật _ Kết cấu chặt chẽ _ Bút pháp tả cảnh ngụ tình _ Ngơn ngữ thơ hàm súc, cơ đọng, đa nghĩa, ý tại ngơn ngoại, dùng quá khứ để nĩi hiện tại.
16. -Nhĩm 5- -10A12-