Bài giảng môn Sinh học 10 - Bài 18: Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân

Nội dung text: Bài giảng môn Sinh học 10 - Bài 18: Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân

1. BÀI 18: CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
2. I. CHU KÌ TẾ BÀO 1. Khái niệm: là khoảng thời gian giữa 2 lần phân bào (tính từ lúc tế bào sinh ra đến khi tế bào đó phân chia để tạo thành 2 tế bào con). 2. Đặc điểm:
3. I. CHU KÌ TẾ BÀO G S 1 (Tổng hợp ADN ) G2
4. 3. Kì trung gian - Bao gồm: G1, S, G2. - Thời gian của kì trung gian đặc biệt tùy thuộc vào G1 vì các loại TB khác nhau có thời gian G1 rất khác nhau. a. Pha G1 -Thời gian G1 phụ thuộc vào chức năng sinh lí của TB. VD: TB phôi G1 = 30phút – 1h; TB gan G1 = 1 năm; TBTK G1 có thể kéo dài suốt đời sống cá thể. - là pha sinh trưởng của tế bào, trong pha này tổng hợp ARN và prôtêin.
5. b. Pha S - là pha nhân đôi ADN và NST. Một NST đơn nhân đôi tạo thành 1 NST kép gồm 2 crômatit (2 nhiễm sắc tử chị em) dính nhau ở tâm động. NST ở trạng thái kép
6. c. Pha G2 - trong pha này, TB tiếp tục tổng hợp các chất cần thiết cho quá trình phân bào (ví dụ như tổng hợp prôtêin tubulin tạo thành vi ống để hình thành thoi phân bào). 4. Điều khiển chu kì tế bào - Chu kì TB được điều khiển một cách rất chặt chẽ nhằm đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể. - Các TB trong cơ thể đa bào chỉ phân chia khi nhận được các tín hiệu từ bên ngoài cũng như bên trong TB. Điều gì xảy ra khi các tế bào thoát khỏi cơ chế điều chỉnh chu kì TB và phân chia liên tục?
7. Như vậy, kết thúc kì trung gian hàm lượng ADN trong nhân tăng lên gấp đôi và NST ở trạng thái kép. Tế bào đã tổng hợp đầy đủ các thành phần để chuẩn bị cho quá trình nguyên phân.
8. II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 1. Khái niệm -Nguyên phân là hình thức phân chia TB phổ biến ở sinh vật nhân thực. - thấy ở các tế bào sinh dưỡng và tế bào sinh dục sơ khai. - Gồm 2 giai đoạn: phân chia nhân và phân chia TBC.
9. a. Phân chia nhân - là quá trình phân chia VCDT trong trong nhân tế bào. Trong quá trình này hình thái của NST bị biến đổi theo từng giai đoạn. Dựa vào tính chất và sự biến đổi hình thái của NST trong tế bào người ta chia giai đoạn này thành các kì: kì đầu, kì giữa, kì sau và kì cuối.
10. a. Phân chia nhân 2n = 4 kép Thoi sớm Tâm động Kì đầu NST kép
11. a. Phân chia nhân Kì giữa 2n = 4 kép Mặt phẳng xích đạo Thoi
12. a. Phân chia nhân Kì sau 4n = 8 Các NST đơn
13. a. Phân chia nhân Kì cuối Nhân con đang Rãnh phân cắt hình thành 2n = 4 2n = 4 Màng nhân đang hình thành
14. b. Phân chia tế bào chất TB động vật TB thực vật Sự khác nhau trong phân chia tế bào chất ở TBĐV và TBTV
15. b. Phân chia tế bào chất: bắt đầu diễn ở kì cuối của quá trình phân bào. - Ở tế bào động vật: thắt màng TB ở vị trí mặt phẳng xích đạo. - Ở tế bào thực vật : Vì tế bào thực vật có thành xenlulozơ tương đối cứng nên không thể tạo các rãnh phân cắt mà hình thành vách ngăn ở giữa sau đó vách ngăn này phát triển đến khi hai mép thành gặp nhau.
16. III. Ý NGHĨA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN - Đối với sinh vật nhân thực đơn bào: NP là cơ chế sinh sản. Từ 1 tế bào mẹ qua NP tạo ra 2 tế bào con giống nhau và giống mẹ.
17. III. Ý NGHĨA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN Đối với sinh vật nhân thực đa bào - Làm tăng số lượng tế bào → cơ thể sinh trưởng và phát triển - Tái sinh mô, cơ quan bị tổn thương - Là cơ sở của hình thức sinh sản sinh dưỡng ở một số loài thực vật
18. 1. Vì sao nguyên phân lại có thể tạo ra được 2 tế bào con có bộ NST giống y hệt tế bào mẹ? - ở pha S của kì trung gian, mỗi NST được nhân đôi thành 1 NST kép chứa 2 phân tử ADN giống nhau. - ở kì sau của NP, có sự phân li đồng đều của các NST đơn về hai cực của tế bào → ở mỗi cực của tế bào chứa số lượng NST đơn bằng nhau. 2. Tại sao NST phải xoắn tối đa trước khi bước vào kì sau? Giúp NST thu gọn cấu trúc không gian thuận lợi cho quá trình phân li về hai cực của tế bào. 3. Điều gì sẽ xảy ra nếu ở kì giữa của nguyên phân, thoi phân bào bị phá hủy? NST nhân đôi nhưng không phân li được hình thành nên tế bào tứ bội 4n.