Bài giảng Ngữ văn 6 - Chủ đề 2: Thơ hiện đại - Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Chủ đề 2: Thơ hiện đại - Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ)

1. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung 1. Tác giả: - Tên khai sinh là Nguyễn Thái (1927-2003) - Quê quán: Nghệ An - Làm thơ từ thời kháng chiến chống thực dân Pháp. 2. Tác phẩm: -HoànSángcảnhtác nămsáng1951tác: ,Mùadựađôngtrên sựnămkiện1951có,thậttrời trongmưa lâmchiếnthâm,dịch Biênbên bờGiớisôngcuốiLam,năm Nghệ1950. An, nghe một -anhThểbạnthơlà: ngũchiếnngônsĩ vệ quốc quân kể những chuyện -đượcPhươngchứngthứckiếnbiểuvềđạtmột: tựđêmsự, trữkhôngtình ngủkết hợpcủa miêuBác tảHồ. trên đường đi chiến dịch Biên Giới- Thu Đông 1950- Mạch, Minh cảm xúcHuệ chính:vô cùng Câuxúc chuyênđộng cảmđã viếtđộngbài về thơtấm nàylòng. yêu thương sâu sắc của Bác đối với bộ đội, dân Minh Huệ công và tình cảm của anh đội viên đối với Bác. (1927- 2003)
2. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung 1. Tác giả Phần 1: 9 khổ đầu: Lần thứ nhất anh 2. Tác phẩm đội viên thức dậy II. Đọc- hiểu văn bản Phần 2: 7 khổ còn lại: Lần thứ ba anh 1. Đọc, chú thích: đội viên thức dậy 2. Bố cục: 2 phần
3. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung 1. Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc- hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Bố cục: 2 phần 3. Phân tích a. Tâm tư của người chiến sĩ * Anh đội viên thức giấc lần thứ nhất
4. Anh đội viên thức dậy Thấy trời khuya lắm rồi Thổn thức cả nỗi lòng Mà sao Bác vẫn ngồi Thầm thì anh hỏi nhỏ: Đêm nay Bác không ngủ - Bác ơi! Bác chưa ngủ? Bác có lạnh lắm không? Lặng yên bên bếp lửa Vẻ mặt Bác trầm ngâm - Chú cứ việc ngủ ngon Ngoài trời mưa lâm thâm Ngày mai đi đánh giặc Mái lều tranh xơ xác Vâng lời anh nhắm mắt Nhưng bụng vẫn bồn chồn Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Không biết nói gì hơn Người Cha mái tóc bạc Anh nằm lo Bác ốm Đốt lửa cho anh nằm Lòng anh cứ bề bộn Vì Bác vẫn thức hoài Rồi Bác đi dém chăn Từng người từng người một Chiến dịch hãy còn dài Sợ cháu mình giật thột Rừng lắm dốc, lắm ụ Bác nhón chân nhẹ nhàng Đêm nay Bác không ngủ Lấy sức đâu mà đi Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng
5. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung - Cách vào truyện rất tự nhiên, giản dị đồng thời đặt ra 1. Tác giả một thắc mắc băn khoăn với tâm trạng của anh đội viên: 2. Tác phẩm Vì sao trời đã khuya lắm mà Bác hồ vẫn chưa ngủ? II. Đọc- hiểu văn bản - Thái độ: ngạc nhiên, băn khoăn, đến khắc khoải 1. Đọc, chú thích: - Hành động: Nhìn và dõi theo những cử chỉ, hành động 2. Bố cục: 2 phần của Bác -> Xúc động 3. Phân tích a. Tâm tư của người chiến sĩ * Anh đội viên thức giấc lần thứ nhất
6. Anh đội viên thức dậy Thấy trời khuya lắm rồi Mà sao Bác vẫn ngồi Đêm nay Bác không ngủ Lặng yên bên bếp lửa Vẻ mặt Bác trầm ngâm Ngoài trời mưa lâm thâm Mái lều tranh xơ xác Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm Rồi Bác đi dém chăn Từng người từng người một Sợ cháu mình giật thột Bác nhón chân nhẹ nhàng
7. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung - Cách vào truyện rất tự nhiên, giản dị đồng thời đặt ra 1. Tác giả ngay một thắc mắc băn khoăn với tâm trạng của anh đội 2. Tác phẩm viên: Vì sao trời đã khuya lắm mà Bác hồ vẫn chưa II. Đọc- hiểu văn bản ngủ? 1. Đọc, chú thích: - Thái độ: ngạc nhiên, băn khoăn, đến khắc khoải 2. Bố cục: 2 phần - Hành động: Nhìn và dõi theo những cử chỉ, hành động 3. Phân tích của Bác a. Tâm tư của người chiến sĩ -> Hình ảnh Bác thật giản dị mà thật thiêng liêng. Tình * Anh đội viên thức giấc lần Bác như tình cảm của người cha dành cho những đứa thứ nhất con => Anh đội viên yêu thương, kính trọng, cảm phục trước tấm lòng của Bác.
8. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung - Cách vào truyện rất tự nhiên, giản dị đồng thời đặt ra 1. Tác giả ngay một thắc mắc băn khoăn với tâm trạng của anh đội 2. Tác phẩm viên: Vì sao trời đã khuya lắm mà Bác hồ vẫn chưa II. Đọc- hiểu văn bản ngủ? 1. Đọc, chú thích: - Thái độ: ngạc nhiên, băn khoăn, đến khắc khoải 2. Bố cục: 2 phần - Hành động: Nhìn và dõi theo những cử chỉ, hành động 3. Phân tích của Bác a. Tâm tư của người chiến sĩ - Tâm trạng: * Anh đội viên thức giấc lần + Mơ màng như nằm trong giấc mộng đẹp: thứ nhất "Bóng Bác cao lồng lộng. -> Hình ảnh so sánh, từ láy Ấm hơn ngọn lửa hồng “ gợi hình. -> Cảm nhận được sự lớn lao, vĩ đại nhưng lại hết sức gần gũi, thân thương, ấm áp của vị lãnh tụ. + Thổn thức, bồn chồn, lo lắng. Đó là tình cảm kính yêu của người con với người cha, là trách nhiệm của một chiến sỹ đối với lãnh tụ.
9. Thổn thức cả nỗi lòng Thầm thì anh hỏi nhỏ: - Bác ơi! Bác chưa ngủ? Bác có lạnh lắm không? - Chú cứ việc ngủ ngon Ngày mai đi đánh giặc Vâng lời anh nhắm mắt Nhưng bụng vẫn bồn chồn Không biết nói gì hơn Anh nằm lo Bác ốm Lòng anh cứ bề bộn Vì Bác vẫn thức hoài Chiến dịch hãy còn dài Rừng lắm dốc, lắm ụ Đêm nay Bác không ngủ Lấy sức đâu mà đi
10. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung 1. Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc- hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Bố cục: 2 phần 3. Phân tích a. Tâm tư của người chiến sĩ * Anh đội viên thức giấc lần thứ nhất * Anh đội viên thức dậy lần thứ ba
11. Lần thứ 3 thức dậy Trời thì mưa lâm thâm Anh hốt hoảng giật mình: Làm sao cho khỏi ướt! Bác vẫn ngồi đinh ninh Càng thương càng nóng ruột Chòm râu im phăng phắc Mong trời sáng mau mau Anh vội vàng nằng nặc Anh đội viên nhìn Bác - Mời Bác ngủ Bác ơi! Bác nhìn ngọn lửa hồng Trời sắp sáng mất rồi Lòng vui sướng mênh mông Bác ơi! Mời Bác ngủ! Anh thức luôn cùng Bác - Chú cứ việc ngủ ngon Đêm nay Bác ngồi đó Ngày mai đi đánh giặc Đêm nay Bác không ngủ Bác thức thì mặc Bác Vì một lẽ thường tình Bác ngủ không an lòng Bác là Hồ Chí Minh Bác thương đoàn dân công Đêm nay ngủ ngoài rừng Rải lá cây làm chiếu Manh áo phủ làm chăn
12. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung - Hốt hoảng, giật mình. 1. Tác giả - Nằng nặc: “Mời Bác ngủ Bác ơi !”, “Bác ơi! Mời Bác 2. Tác phẩm ngủ!” -> Từ láy "nằng nặc”, đảo trật tự ngôn từ, lặp lại II. Đọc- hiểu văn bản các cụm từ => Diễn tả tăng dần mức độ bồn chồn lo 1. Đọc, chú thích: lắng cho sức khoẻ của Bác. Tình thương Bác dâng lên 2. Bố cục: 2 phần đến đỉnh điểm. 3. Phân tích - “Lòng vui sướng mênh mông a. Tâm tư của người chiến sĩ Anh thức luôn cùng Bác”. * Anh đội viên thức giấc lần → Niềm vui của anh đội viên khi hiểu được tấm lòng thứ nhất mênh mông, tình thương, đạo đức cao cả và sự vĩ đại của Bác. * Anh đội viên thức dậy lần thứ ba "Vì một lẽ thường tình Bác là Hồ Chí Minh.“ Việc Bác không ngủ vì lo cho dân cho nước là một lẽ thường tình của cuộc đời Bác.
13. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung 1. Tác giả - Lần đầu: là sự ngạc nhiên, cảm phục 2. Tác phẩm nhưng vẫn vâng lời Bác đi ngủ. II. Đọc- hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: - Lần thứ ba: hốt hoảng giật mình rồi vui 2. Bố cục: 2 phần sướng khi cảm nhận được sự vĩ đại của Bác, 3. Phân tích thức luôn cùng Bác. a. Tâm tư của người chiến sĩ → Bài thơ chỉ kể lần thứ nhất và lần thứ ba * Anh đội viên thức giấc lần thứ nhất anh đội viên thức dậy, cho thấy trong cái * Anh đội viên thức dậy lần thứ ba đêm ấy anh đã nhiều lần tỉnh giấc, lần nào cũng chứng kiến Bác không ngủ. Chính vì vậy, tâm trạng của anh mới có sự chuyển biến rõ rệt.
14. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung - Hốt hoảng, giật mình. 1. Tác giả - Nằng nặc: “Mời Bác ngủ Bác ơi !”, “Bác ơi! Mời Bác 2. Tác phẩm ngủ!” -> Từ láy "nằng nặc”, đảo trật tự ngôn từ, lặp lại II. Đọc- hiểu văn bản các cụm từ => Diễn tả tăng dần mức độ bồn chồn lo 1. Đọc, chú thích: lắng cho sức khoẻ của Bác. Tình thương Bác dâng lên 2. Bố cục: 2 phần đến đỉnh điểm. 3. Phân tích -“Lòng vui sướng mênh mông a. Tâm tư của người chiến sĩ Anh thức luôn cùng Bác”. * Anh đội viên thức giấc lần → Niềm vui của anh đội viên khi hiểu được tấm lòng thứ nhất mênh mông, tình thương, đạo đức cao cả và sự vĩ đại của Bác. * Anh đội viên thức dậy lần thứ ba "Vì một lẽ thường tình Bác là Hồ Chí Minh.“ Việc Bác không ngủ vì lo cho dân cho nước là một lẽ thường tình của cuộc đời Bác. → Qua diễn biến tâm trạng của người chiến sĩ, bài thơ đã biểu hiện cụ thể, chân thực tình cảm thương mến, kính yêu, lòng biết ơn và niềm hạnh phúc của người chiến sĩ nói riêng và của nhân dân nói chung đối với Bác- vị lãnh tụ vĩ đại mà bình dị.
15. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung - Thời gian: đêm khuya. 1. Tác giả - Không gian: Bên bếp lửa, trong mái lều xơ 2. Tác phẩm xác và ngoài trời mưa lâm thâm. II. Đọc- hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Bố cục: 2 phần 3. Phân tích a. Tâm tư của người chiến sĩ * Anh đội viên thức giấc lần thứ nhất * Anh đội viên thức dậy lần thứ ba b. Hình ảnh Bác Hồ
16. b. Hình ảnh Bác Hồ: Tư + Lần 1: - ngồi, lặng yên Từ láy thế, - Vẻ mặt: trầm ngâm; mái tóc bạc. tượng Hình ảnh Bác vừa gần gũi, thân hình + Lần 2: - vẫn ngồi đinh ninh thiết vừa cao cả, thiêng liêng. Chòm râu im phăng phắc hình, ẩn dáng dụ
17. b. Hình ảnh Bác Hồ: Tư + Lần 1: - ngồi, lặng yên Từ láy thế, - Vẻ mặt: trầm ngâm; mái tóc bạc. tượng Hình ảnh Bác vừa gần gũi, thân + Lần 2: - vẫn ngồi đinh ninh hình thiết vừa cao cả, thiêng liêng. Chòm râu im phăng phắc hình, ẩn dáng dụ Cử - Đốt lửa Cụm động chỉ, - Dém chăn từng người từ, điệp từ, Lo lắng ân cần, chăm chút yêu hành từng người một từ láy gợi thương. động - Nhón chân nhẹ nhàng hình
18. b. Hình ảnh Bác Hồ: Tư + Lần 1: - ngồi, lặng yên Từ láy Hình ảnh Bác vừa gần gũi, thân thế, - Vẻ mặt: trầm ngâm; mái tóc bạc. tượng thiết vừa cao cả, thiêng liêng. hình + Lần 2: - vẫn ngồi đinh ninh Chòm râu im phăng phắc hình, ẩn dáng dụ Cử - Đốt lửa Cụm động Lo lắng ân cần, chăm chút yêu chỉ, - Dém chăn từng người từ, điệp từ, thương. hành từng người một từ láy gợi động - Nhón chân nhẹ nhàng hình + Lần1: Chú cứ việc ngủ ngon Ngày mai đi đánh giặc Lời - Lời nói ngắn Lòng yêu thương bao la, + Lần3: Chú cứ việc ngủ ngon nói, gọn, nhẹ nhàng; rộng lớn của Bác dành - Bác ngủ không an lòng tâm Điệp từ, cặp từ cho bộ đội và dân công. tư - Bác thương đoàn dân công sóng đôi tăng - Càng thương càng nóng ruột tiến. Mong trời sáng mau mau.
19. Tư thế Hình ảnh Bác vừa gần gũi, thân thiết vừa cao cả, thiêng hình dáng liêng. Cử chỉ Lo lắng ân cần, chăm chút yêu thương. hành động Lời nói Lòng yêu thương bao la, rộng lớn của Bác dành cho bộ đội và dân công. Hình ảnh Bác Hồ giản dị, gần gũi chân thực mà lớn lao. Bác đã dành tình thương yêu mênh mông sâu nặng, sự chăm sóc ân cần, lo lắng chu đáo đối với chiến sĩ, đồng bào thật thấm thía và cảm động.
20. CHỦ ĐỀ 2: THƠ HIỆN ĐẠI ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (MINH HUỆ) I. Giới thiệu chung a. Nghệ thuật: 1. Tác giả 2. Tác phẩm - Thơ tự sự mà giàu chất trữ tình. II. Đọc- hiểu văn bản Trong thơ có sự kết hợp kể chuyện, 1. Đọc, chú thích: miêu tả và biểu cảm. 2. Bố cục: 2 phần - Chi tiết giản dị, cụ thể mà cảm động. 3. Phân tích - Lời thơ giản dị, chân thành với nhiều a. Tâm tư của người chiến sĩ từ láy gợi hình, gợi cảm. * Anh đội viên thức giấc lần thứ nhất b. Nội dung: * Anh đội viên thức dậy lần thứ ba b. Hình ảnh Bác Hồ - Phản ánh tấm lòng yêu thương, giản 4. Tổng kết dị mà sâu sắc, rộng lớn của Bác đối với quân và dân ta. - Biểu hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ, cũng là của mọi người đối với lãnh tụ
21. 4. Củng cố:- Hình ảnh Bác Hồ trong đêm không ngủ được gợi mở qua những chi tiết nào? 5. Hướng dẫn học bài ở nhà: - Kể tómDẶN tắt diễ nDÒ biến câu- HƯỚNG chuyện bằng một đDẪNoạn văn ng VỀắn. NHÀ - Học tác giả, hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm - -HìnhĐọc ảnh diễn Bác Hồ cảmtrong đ êmbài không thơ ngủ  Chuẩn bị tiết tiếp theo- tiết 94: “Đêm nay Bác không ngủ”. - Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ kể về chuyện gì? Hãy kể tóm tắt lại câu chuyện đó. - Em có cảm nhận như thế nào về hình ảnh Bác Hồ trong đêm không ngủ? - Giờ sau tìm hiểu tiếp: Lượm – Tố Hữu.