Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết dạy 86: So sánh (tiếp theo)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết dạy 86: So sánh (tiếp theo)

1. Môn: Ngữ văn Lớp: 6A5 GV: Nguyễn Thị Lệ Hằng Trường THCS Nam Sơn
2. 1 V Õ Q U Ả N G 2 N H Ư 3 D Ư Ợ N G H Ư Ơ N G T H Ư 4 M I Ê U T Ả 5 T Á C G I Ả 6 C O N T H U Y Ề N 7 S O S Á N H 8 N Ư ỚƠ C B I Ể N 6/ Trong cuộc vượt thác, bên cạnh khắc họa hình ảnh Dượng Hương Thư, tác giả còn khắc họa hình5/ Ngườiảnh nàoviết? nên tác phẩm văn học gọi là gì? 8/ 3/4 diện tích bề mặt Trái Đất là gì? 7/ Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì trong đoạn văn miêu tả hình ảnh Dượng4/ Nội dungHương3/ 2/1/Nhân TừTácchính Thư? ngữvật giả củachính củathường phần văn của dùngbảnTập tác Vượt Làmphẩm để so Văn Thác? Vượt sánh? học Thác? kỳ II?
3. Tiết 86: SO SÁNH (Tiếp theo) I. CÁC KIỂU SO SÁNH 1. Xét VD.I (Sgk 41) “Những ngôi sao thức ngoài kia Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con Đêm nay con ngủ giấc tròn Mẹ là ngọn gió của con suốt đời” (Trần Quốc Minh) → Khổ? Em hãythơxáccó định2 phépphépsososánh sánh.trong ví dụ trên. (1) Những ngôi sao thức chẳng bằng mẹ đã thức vì (2) Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
4. Tiết 86: SO SÁNH (Tiếp theo) I. CÁC KIỂU SO SÁNH ? Em hãy chỉ ra phép so sánh và từ ngữ 1. Xét VD 1 (Sgk 41) so sánh trong đoạn thơ trên. 2. Nhận xét: “Những ngôi sao thức ngoài kia Chẳngbằngbằng mẹ đã thức vì chúng con Đêm nay con ngủ giấc tròn Mẹ là ngọn gió của con suốt đời” (Trần Quốc Minh) Vế A Phương diện so Từ so sánh Vế B sánh (1) Nhöõng ngoâi sao thöùc ngoaøi kia chaúng baèng meï ñaõ thöùc vì chuùng con (2) Meï laø ngoïn gioù cuûa con suoát ñôøi.
5. 1. Xét VD 1 (Sgk 41) “Những ngôi sao thức ngoài kia - Từ so sánh: + “Chẳng bằng”: so sánh không Chẳngbằngbằng mẹ đã thức vì chúng con ngang bằng. Đêm nay con ngủ giấc tròn + “là”: so sánh ngang bằng Mẹ là ngọn gió của con suốt đời” - Có hai kiểu so sánh: (Trần Quốc Minh) + So sánh ngang bằng (A là B). ? Qua phần phân tích ví dụ ở trên em hãy cho ? Từ ngữ chỉ ý so sánh trong các phép so sánh + So sánh không ngang bằng (A biết so sánh có mấy kiểu và rút ra mô hình của hơn B). trêncác kiểucó gìsokhácsánhnhauđó? ? Vế A Phương diện so Từ so sánh Vế B sánh (1) Nhöõng ngoâi sao thöùc ngoaøi kia chaúng baèng meï ñaõ thöùc vì chuùng con (2) Meï laø ngoïn gioù cuûa con suoát ñôøi.
6. 2. Kết luận: ? Vậy có mấy kiểu so sánh. thường sử dụng từ so sánh: là, như là, tựa như, y như, giống như, bao So sánh ngang nhiêu bấy nhiêu, bằng, bằng Có 2 kiểu so sánh So sánh không thường sử dụng từ so ngang bằng sánh: hơn, kém, chẳng bằng, không bằng, kém hơn, thua, Ví dụ: Chống dịch như chống giặc. * Ghi nhớ (SGK tr 42) ? Dùa vµo b¶ng c¸c tõ thường dïng trong hai kiÓu so s¸nh. Em h·y lÊy vÝ dô trong ®êi sèng hµng ngµy cã dïng hai kiÓu so s¸nh trªn.
7. “Áo chàng đỏ tựa ráng pha Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in” Ai yeâu nhi ñoàng baèng Baùc Hoà Chí Minh Ai yeâu Baùc Hoà Chí Minh hôn thieáu nieân nhi ñoàng
8. Tìm pheùp so saùnh vaø cho bieát noù thuoäc kieåu so saùnh naøo? a) Tieáng haùt trong nhö suoái ngoïc tuyeàn EÂm nhö hôi gioù thoaûng cung tieân. (Theá Lữ) → So saùnh ngang baèng. b) Thaø raèng aên baùt côm rau Coøn hôn caù thòt noùi nhau naëng lôøi. → So saùnh khoâng ngang baèng. (Ca dao) c) Ai ¬i chí bá ruéng hoang Bao nhiêu tÊc ®Êt, tÊc vµng baáy nhieâu (Ca dao) → So saùnh ngang baèng.
9. II. TÁC DỤNG CỦA SO SÁNH ? Em hãy tìm các câu có dùng 1. Xét ví dụ (Sgk/ 42) phép so sánh? “Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, từ cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới. Các giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái, đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây, không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại.” (Khaùi Höng)
10. → Những câu văn có sử dụng phép so sánh: - Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn - Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng - Cả một thời dài dằng dặc của chiếc lá trên cành không bằng vài giây bay lượn - Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè → Tác dụng của so sánh: ?? TrongSự vật đoạn nào đượcvăn trên đem phép ra so so sánh sánh và có so tác - Đối với việc miêudụngtả gì?sự vật, sự việc: Tạo ra những hình ảnh cụ thể, sinh động, giúp ngườisánhđọc trong, người hoànnghe cảnhhình nào?dung ra được sự vật, sự việc được miêu tả (Hình dung ra các cách rụng khác nhau của lá). - Đối với việc thể hiện tư tưởng, tình cảm của người viết: Tạo ra những lối nói hàm súc, giúp người đọc, người nghe dễ nắm bắt tư tưởng tình cảm người viết (Cụ thể qua đoạn văn, phép so sánh thể hiện quan niệm của tác giả về sự sống và cái chết).
11. - Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng.
12. 2. Kết luận - So sánh có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thểTừ sinh ví dụđộng, trên, vừa hãy có tácrút dụngra kết biểuluận hiện tư tưởng, tình cảm sâucủa sắc phép so sánh. * Ghi nhớ SGK tr 42 III. LUYỆN TẬP
13. Tiết 80: SO SÁNH (Tiếp theo) III. LUYỆN TẬP Bài tập 1/ 43: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào. Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích. a. Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè Tỏa nắng xuống dòng sông lấp loáng. (Tế Hanh) b. Con đi trăm núi ngàn khe Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm Con đi đánh giặc mười năm Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi. (Tố Hữu) c. Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng. (Minh Huệ)
14. a. Quê hương tôi có con sông xanh biếc Em hãy xác định Nước gương trong soi tóc những hàng tre phép so sánh và Tâm hồn tôi làlàlà một mộtbuổi buổitrưa trưahè hè => So sánhcho ngangbiết chúng bằng. thuộc kiểu so Tỏa nắng xuống dòng sông lấp loáng. sánh nào. (Tế Hanh) => Tâm hồn là cái trừu tượng được so sánh với một buổi trưa hè là cái cụ thể. Buổi trưa hè gợi một không gian nóng bỏng đầy nắng, gió, tiếng ve, hoa phượng qua đó cho thấy tâm hồn “tôi” rất nhạy cảm, yêu thiên nhiên, yêu quê hương tha thiết.
15. b. Con đi trăm núi? Emngànhãy xáckheđịnh phép so sánh và Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm cho biết chúng Con đi đánh giặcthuộcmườikiểu sonăm sánh Chưa bằng khó nhọc đời nàobầm. sáu mươi. (Tố Hữu) Phép ss: Con đi trăm núi ngàn khe Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm Phép ss: Con đi đánh giặc mười năm Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi => So sánh không ngang bằng.
16. c. Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng Em hãy xác định Bóng Bác cao lồng lộng phép so sánh và Ấm hơnhơnhơnngọnngọnlửalửahồnghồng. . (Minh Huệ) cho biết chúng thuộc kiểu so => So sánh không ngang bằng. sánh nào. => So sánh ngang bằng. => Anh đội viên mơ màng giống như đang nằm mộng, trong cảnh ấy anh thấy hình ảnh Bác hiện lên thật lớn lao nhưng vô cùng ấm áp. Qua đó cho thấy tình cảm yêu kính của anh bộ đội nói riêng và của tất cả người dân Việt Nam nói chung dành cho Bác, vị cha già kính yêu của dân tộc.
17. * Bài tập 1: Kiểu so sánh: a. là → So sánh ngang bằng b. chưa bằng → so sánh không ngang bằng c. như → so sánh ngang bằng hơn → so sánh không ngang bằng
18. Bài tập 2/ 43: - Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi Hãy nêu những câu văn có rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp. sử dụng phép so sánh trong -Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước bài “vượt thác” mặt. Em thích hình ảnh so sánh -Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh nào? Vì sao? như cắt. -Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn Dượng Hương Thư hùng chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên vĩ. ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. (Phép so sánh thể hiện trí tưởng tượng phong phú -Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi của tác giả. Hình ảnh nhân lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô vật hiện lên đẹp, khỏe, hào đám con cháu tiến về phía trước. hùng. Thể hiện sức mạnh và khát vọng chinh phục thiên nhiên của con người)
19. Bài tập 2/ 43: Dựa theo bài “Vượt thác”, hãy viết một đoạn văn từ 3 đến 5 câu tả dượng Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ; trong đoạn văn có sử dụng cả hai kiểu so sánh đã được giới thiệu? ĐV mẫu: Phía trước mặt dòng thác hung dữ như một con beo đang hồng hộc tế. Dượng Hương Thư gồng mình lên phía trước quặt con thuyền sang phái tay trái. Nước tung ào lên cả nạm thuyền. Một tảng đá nhọn hoắt mặt mày hung dữ đang chực sẵn ở phía trước để bóp nát con thuyền. Soạc, soạc hai chiếc sào cùng cắm xuống một lúc đẩy con thuyền ra xa lách vào đúng kẽ hở giữa hai tảng đá xuôi thẳng. Lũ đá tắc tối hậm hực. Thật đúng là mười năm chèo vùng xuôi không bằng một giờ vượt thác.
20. Bài tập 3: Đặt câu văn có sử dụng phép so sánh Bạn Lan làm việc chậm như rùa. Bạn Linh đẹp (tươi) như hoa. - Cậu đi như rùa bò. - Cô ấy tươi như hoa.
21. Bài tập 4 ? Tìm những câu văn, câu thơ đã học, đó đọc có sử dụng phép so sánh và xác định kiểu so sánh Bài tập 5 ? Tiếp tục sưu tầm các câu thơ có sử dụng phép so sánh. (Có thể cho về nhà nếu hết thời gian)