Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết học 113: Câu trần thuật đơn

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết học 113: Câu trần thuật đơn

1. PHOØNG GIAÙO DUÏC HUYEÄN CẨM GIÀNG TRÖÔØNG TRUNG HOÏC CÔ SỞ TÂN TRƯỜNG
2. KiÓm tra bµi cò - Thế nào là thành phần chính của câu? Trả lời: Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn. Thành phần chính gồm có chủ ngữ và vị ngữ. - Xác định thành phần chính của câu sau: Trường THCS Tân Trường của chúng em rất đẹp. C V
3. Câu xét ở Câu theo cấu Phương diện tạo ngữ pháp Câu trần thuật Câu trần (Kể, tả, giới thiệu, nêu ý kiến nhận xét) thuật đơn Câu theo mục Câu cầu khiến đích nói gồm ( Yêu cầu, đề nghị, mong muốn) Câu cảm thán (Bộc lộ cảm xúc) Câu nghi vấn (Hỏi)
4. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I- Câu trần thuật đơn là gì? (1) Cha nghe hÕt c©u, t«i ®· hÕch r¨ng lªn x× mét h¬i râ dµi.(2) Råi, víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i 1- Tìm hiểuv í dụ( sgk). m¾ng: 2- NhËn xÐt : -(3)Høc!(4) Th«ng ng¸ch sang nhµ ta?(5) DÔ nghe nhØ! (6) Chó mµy h«i nh có mÌo thÕ nµy, ta nµo chÞu ®îc. (7)Th«i, im c¸i ®iÖu h¸t ma dÇm sïi sôt Êy ®i.(8)§µo tæ n«ng th× cho chÕt!(9) T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m. - Đoạn trích có 9 câu. ( Tô Hoài )
5. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN Các câu trong đoạn văn Mục đích nói Kiểu câu Câu 1: Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì Kể, tả Câu trần thuật một hơi rõ dài. Câu 2: Rồi, với một bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng. Tả,kÓ Câu trần thuật Câu 3: Hức! Bộc lộ cảm xúc Câu cảm thán Câu 4: Thông ngách sang nhà ta? Hỏi Câu nghi vấn Câu 5: Dễ nghe nhỉ! Bộc lộ cảm xúc Câu cảm thán Câu 6: Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào Nªu ý kiÕn Câu trần thuật chịu được. Câu 7: Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Cầu khiến Câu cầu khiến Câu 8: Đào tổ nông thì cho chết! Bộc lộ cảm xúc Câu cảm thán Câu 9: Tôi về, không một chút bận tâm. Kể và nêu ý kiến Câu trần thuật - Câu trần thuật(câu kể) : Câu 1,2,6,9 - Câu nghi vấn(câu hỏi) :4 - Câu cảm thán : câu 3,5,8 - Câu cầu khiến :câu7
6. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? (1) Cha nghe hÕt c©u, t«i ®· hÕch răng lên, x× 1.VÝ dô: ( SGK/101) CN VN 2. NhËn xÐt. mét h¬i râ dµi. (2) Råi, víi ®iÖu bé khinh khØnh, t«i m¾ng. CN VN (6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào CN VN CN VN chịu được. (9) Tôi về, không một chút bận .tâm CN VN + Câu do 2 hoặc nhiều cụm C- V sóng đôi (C-V,C-V) tạo thành : Câu 6 + Câu do 1 cụm C-V tạo thành: Câu 1; 2; 9
7. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? 1. Cha nghe hÕt c©u, t«i // ®· hÕch r¨ng lªn x× 1.VÝ dô: mét h¬i râ dµi. C V 2. NhËn xÐt 2. Råi, víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i // m¾ng: C V 9. T«i // vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m. C V C©u 1, 2, 9 Xét về cấu Xét về mục tạo: đích nói: Là câu đơn (dùng để giới (chỉ có một thiệu,kể, tả, cụm C-V ) nêu ý kiến) C©u trÇn thuËt ®¬n
8. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau: 1.VÝ dô: ( SGK/101) Ví dụ: 2. NhËn xÐt. -Mai, Hoa, Thảo đều là học sinh chăm ngoan. C1 C2 C3 V * Ghi nhí (SGK/101): -Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người C V1 V2 V3 Câu trần thuật đơn là câu do một cụm C- V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả, hoặc kể về một sự việc sự vật hay để nêu một ý kiến.
9. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? LƯU Ý: 1.VÝ dô: ( SGK/101) 2. NhËn xÐt. + Câu có trần thuật đơn thể có một chủ ngữ và nhiều vị ngữ hoặc ngược lại. VD+ Ngo: Chưaài thngheành phhếtầncâu ch,ínhtôi làđmã hnếòchng răngcốt, tronglên, xì câumột còn có thành phần phụ. TN C V1 tiếng rõ dài. + Trong câu, có thể chủ ngữ hoặc vị ngữ được cấu tạo bằng mVộ2t cụm C-V nhỏ. VD: - Mèo chạy làm đổ lọ hoa. C V C Là câuV trần thuật đơn. - Cái bàn này chân bị gẫy C V C V
10. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN Dùng câu trần thuật đơn để đặt câu theo những bức tranh sau ?
11. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? II. Luyện tập: 1. Bài tập 1 (SGK 101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì? (1)Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (2) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.(3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.(4) Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. (Nguyễn Tuân)
12. TiÕt 113: c©u trÇn thuËt ®¬n I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? II. Luyện tập: 1. Bài tập 1: Các câu trần thuật đơn: (1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa. → Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tô (2) Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. -> Nªu ý kiÕn nhËn xÐt vÒ vÎ ®Ñp trong s¸ng cña C« T« sau trËn b·o.
13. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? II. Luyện tập: 2. Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì? a) Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân. (Con Rồng, cháu Tiên) Câu trần thuật đơn- giới thiệu nhân vật chính : Lạc Long Quân b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ. ( Ếch ngồi đáy giếng) Câu trần thuật đơn- giới thiệu nhân vậtchÝnh : con ếch c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh) Câu trần thuật đơn- giới thiệu nhân vậtch ính : Bà đỡ Trần
14. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN II. Luyện tập: 3. Bµi tËp 3 : (SGK/102) So s¸nh c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh trong nh÷ng truyÖn ë bµi tËp 3 ( phÇn a, b) cã g× kh¸c víi c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt trong bµi tËp 2 (phần b,c - T102). th¶o luËn nhãm ( 3 phút )
15. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN So s¸nh c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh ë 2 bµi tËp BT Câu /đoạn văn Cách giới thiệu nhân vật b, Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ. c, Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. Giới thiệu ngay nhân vật 2 chính a, Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua 3 kén bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi Giới thiệu nhân vật phụ ngô. (Thánh Gióng) trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ mới giới b. Hïng V¬ng thø mêi t¸m cã mét ngêi con g¸i tªn lµ MÞ N¬ng, ngêi ®Ñp nh hoa, tÝnh nÕt hiÒn dÞu. thiệu nhân vật chính Vua cha yªu th¬ng nµng hÕt mùc, muèn kÐn cho con mét ngêi chång thËt xøng ®¸ng. Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. ( Sơn Tinh, Thủy Tinh )
16. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN II. LuyÖn tËp. 4. Bµi tËp 4 (SGK/105) Ngoµi t¸c dông giíi thiÖu nh©n vËt, nh÷ng c©u më ®Çu sau ®©y cßn cã t¸c dông gì ? a) Xa cã mét ngêi thî méc dèc hÕt vèn trong nhµ ra mua gç ®Ó lµm nghÒ ®Ïo cµy. ( §Ïo cµy gi÷a ®êng) b) Ngêi kiÕm cñi tªn mç ë huyÖn L¹ng Giang, ®ang bæ cñi ë sên nói, thÊy díi thung lòng phÝa xa, c©y cá lay ®éng kh«ng ngít míi v¸c bóa ®Õn xem, thÊy con hæ tr¸n tr¾ng, cói ®Çu cµo bíi ®Êt, nh¶y lªn, vËt xuèng, thØnh tho¶ng lÊy tay mãc häng, më miÖng nhe cái r¨ng, m¸u me, nhớt d·i trµo ra. ( Vò Trinh ) => Câu mở đầu ngoài giới thiệu nhân vật còn miªu t¶ ho¹t ®éng cña c¸c nh©n vËt.
17. Bµi tËp Tr¾c nghiÖm Câu 1: C©u trÇn thuËt ®¬n lµ : A. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó béc lé c¶m xóc. B. Lµ lo¹i c©u do mét cum C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó cÇu khiÕn. C. Lµ lo¹i c©u do mét côm C - V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÕc, sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn . D. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó hái Câu 2: C©u “Trêng cña em mang tªn ngêi anh hïng Vâ ThÞ S¸u” thuéc kiÓu c©u nµo ? A. C©u trÇn thuËt ®¬n. B. C©u nghi vÊn. C. C©u cÇu khiÕn. D. C©u c¶m th¸n.
18. Bµi tËp Tr¾c nghiÖm Câu 3: Trong những ví dụ sau, trường hợp nào không phải là câu trần thuật đơn? Vì sao? a.Hoa cúc nở vàng vào mùa thu. b.Chim én về theo mùa gặt. c.Tôi đi học, bé Hoa đi nhà trẻ. c v c v d. Những dòng sông đỏ nặng phù sa. Câu 4: Đáp án nào đúng và đầy đủ nhất về câu trần thuật đơn ? A. Là câu có một cụm chủ vị làm nòng cốt của câu B. Là câu có hai cụm chủ vị trở lên C. Là câu dùng để giới thiệu, tả, kể về một sự việc, sự vật hay nêu một ý kiến. D. Là câu do một cụm chủ vị tạo thành, dùng để giới thiệu, tả, kể về một sự việc, sự vật hay nêu một ý kiến
19. §©y lµ mét d·y ch÷ bÝ mËt gåm 15 ch÷ c¸i ? C © u t r Ç n t huËt ® ¬ n
20. TiÕt 113: c©u trÇn thuËt ®¬n Cấu tao: 1 cụm: C - V Giới thiệu Câu trần thuật đơn Kể Tác dụng (mục đích nói) Tả Nêu ý kiến Nhận xét
21. • Hoµn thiÖn bµi tËp cßn l¹i. • Viết một đoạn văn miêu tả khung cảnh Cô Tô sau cơn bão trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn. • ChuÈn bÞ bµi : C©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ Lµ • So¹n : Lßng yªu níc
22. Tiết113 : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? C©u trÇn thuËt ®¬n lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o 1.VÝ dô: ( SGK/101) thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÖc 2. NhËn xÐt. sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn. * Ghi nhí (SGK/101): Lưu ý: Câu trần thuật đơn phải đảm bảo II. LuyÖn tËp. 2 yếu tố: - Mục đích nói( tác dụng): dùng để kể, tả, giới thiệu hay nêu ý kiến nhận xét. - Cấu tạo ngữ pháp: có một cụm C-V làm nòng cốt câu. + Ngoài thành phần chính làm nòng cốt, trong câu còn có thành phần phụ. + Câu có thể có một chủ ngữ và nhiều vị ngữ hoặc ngược lại.
23. TiÕt 113: c©u trÇn thuËt ®¬n II. LuyÖn tËp. 5. Bài tập 5, trang103: Chính tả (Nhớ viết) “Lượm” (Từ “Ngày Huế đổ máu” đến“ Nhảy trên đường vàng. . .”) LƯỢM Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về Tình cờ chú cháu Gặp nhau Hàng Bè Chú bé loắt choắt Cái xắc xinh xinh Cái chân thoăn thoắt Cái đầu nghênh nghênh. Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng