Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 114: Liệt kê

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 114: Liệt kê

1. CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ Líp: 7A4
2. KiÓm tra bµi cò.
3. Câu hỏi Câu 1: Thế nào là dùng cụm C-V để mở rộng câu? Các trường hợp dùng cụm C-V để mở rộng câu? Câu 2: Câu sau đây dùng cụm C-V mở rộng thành phần nào trong câu: “Bố về là một tin vui.”
4. TIẾT 114
5. 1/ Ví dụ: SGK Bªn c¹nh ngµi, mÐ tay tr¸i, b¸t yÕn hÊp ®êng phÌn, ®Ó trong khay kh¶m, khãi bay nghi ngót; tr¸p ®åi måi ch÷ nhËt ®Ó më, trong ng¨n b¹c ®Çy nh÷ng trÇu vµng, cau ®Ëu, rÔ tÝa, hai bªn nµo èng thuèc b¹c, nµo ®ång hå vµng, nµo dao chu«i ngµ, nµo èng v«i ch¹m, ngo¸y tai, vÝ thuèc, qu¶n bót, t¨m b«ng tr«ng mµ thÝch m¾t. [ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ]. (Sống chết mặc bay – Phạm Duy Tốn) - Khay kh¶m, trÇu vµng, cau ®Ëu, rÔ tÝa - Ngo¸y tai, vÝ thuèc, qu¶n bót, t¨m b«ng Tõ cïng lo¹i->Danh từ - B¸t yÕn hÊp ®êng phÌn - Tr¸p ®åi måi ch÷ nhËt - Ống thuèc b¹c, Côm tõ cïng lo¹i->Cụm Danh từ - Đång hå vµng, - Dao chu«i ngµ, - Ống v«i ch¹m
6. 2/ Nhận xét: a/ Cấu tạo: Các từ hay cụm từ cùng loại, có kết cấu tương tự nhau, sắp xếp nối tiếp nhau. b/ Ý nghĩa: Cùng nói về các đồ vật được bày biện xung quanh quan phủ. c/ Tác dụng: Làm nổi bật sự xa hoa của viên quan, đối lập với tình cảnh của dân phu đang vất vả chống chọi với mưa lũ để hộ đê.
7. Ghi nhớ:SGK LiÖt kª lµ s¾p xÕp nèi tiÕp hµng lo¹t tõ hay côm tõ cïng lo¹i ®Ó diÔn t¶ ®ưîc ®Çy ®ñ h¬n, s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña thùc tÕ hay cña tư tưởng, t×nh c¶m.
8. §oạn văn : “ Dân cư kể hàng trăm nghìn con người, từ chiều đến giờ hết sức giữ gìn, kẻ thì thuổng, người thì cuốc, kẻ đội đất, kẻ vác tre, nào đắp, nào cừ, bì bõm dưới bùn lầy ngập quá khuỷu chân, người nào người nấy lướt thướt như chuột lột. Tình cảnh trông thật là thảm.” (Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn)
9. * Lưu ý : - Trong phép liệt kê người ta thường dùng thêm một số trợ từ (nào, thì) để nhấn mạnh. Ví dụ: Mẹ- Giữatôi đi các chợ bộ mua phậnnào liệt rau, kê thườngnào đậu, dùng nào dấu cá,phẩy nào hoặc thịt dấu chấm phẩy, cũng có khi là kết thúc bằng dấu chấm lửng ( ). - Phép liệt kê có thể đứng sau từ “ như” và Vídấu dụ hai: Em chấm(:) rất thích ăn mãng cầu, cóc, ổi mận Ví dụ: Ngoài- Các yếu ra tố còn liệt có kê các phải điệu cùng lí nhưloại (:cùlíng con ch ức vụ sáo, lí hoàingữ xuân,pháp, clíù nghoài từ nam.loại hoặc cùng nhóm ý nghĩa). Ví dụ: Em rất thích thơ của Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hồ Xuân Hương, Truyện Kiều.
10. 1/ Ví dụ: SGK a. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn, lùc lượng, tÝnh m¹ng, cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp. b. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc lượng , tÝnh m¹ng vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy.
11. 1/ Ví dụ: SGK a. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn, lùc lưîng, tÝnh m¹ng, cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp. b. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc lưîng, tÝnh m¹ng vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy. 2/ Nhận xét: a/ Xét về cấu tạo: -Tinh thÇn, lùc lưîng, tÝnh m¹ng, cña c¶i->LiÖt kª kh«ng theo tõng cÆp -Tinh thÇn vµ lùc lưîng, tÝnh m¹ng vµ cña c¶i ->LiÖt kª theo tõng cÆp
12. Người ta thường dùng quan hệ từ: và,Nhậnvới, xéthay, vềNhững cách sựsử vậtdụnghiện tượng,phép liệthành kêđộng, theotrạng từngthái, cặp?tính chất trong liệt kê thường có ý nghĩa bổ sung cho nhau.
13. 1/ VÝ dô: a. Tretre, nøa, tróc, mai,VÇuvÇu mÊy chôc lo¹i kh¸c nhau, nhng cïng mét mÇm non mäc th¼ng. -> . Dễ dàng thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê. b TiÕng ViÖt cña chóng ta ph¶n ¸nh sù h × nh thµnh vµ trưëng thµnh cña x· héi ViÖt Nam vµ cña d©n téc ViÖt Nam, cña tËp thÓ nhá lµ gia ®×nh ,hä hµng, lµng xãm vµ cña tËp thÓ lín lµ d©n téc, quèc gia. -> Không dễ dàng đổi các liệt kê, bởi các hiện tượng liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến. b/ Xét về ý nghĩa: -Tre, nứa, trúc, mai, vầu ->LiÖt kª kh«ng t¨ng tiÕn -Hình thành và trưởng thành ->LiÖt kª t¨ng tiÕn -Gia đình->họ hàng-> làng xóm
14. - Khi sử dụng phép liệt kê tăng tiến cần sắp xếp các thành tố sao cho đúng trình tự tăng dần theo tiêu chí được chọn lựa. - Khi liệt kê về người, cần chú trọng đến tôn ti, tuổi tác, thân sơ, nội ngoại
15. Thời gian 3 phút Từ việc tìm hiểu các ví dụ trên, các nhóm hãy thảo luận, cùng nhau vẽ sơ đồ phân loại các phép liệt kê và cử một bạn thuyết minh sơ đồ của nhóm mình.
16. c/ Phân loại: C¸c kiÓu liÖt kª XÐt theo cÊu t¹o XÐt theo ý nghÜa KiÓu liÖt KiÓu liÖt KiÓu liÖt KiÓu liÖt kª theo kª kh«ng kª t¨ng kª kh«ng tõng cÆp theo tõng tiÕn t¨ng tiÕn cÆp
17. III. LuyÖn tËp: 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta: a/ nã kÕt thµnh mét lµn sãng b/ Bµ Trng, Bµ TriÖu, TrÇn Hng §¹o, v« cïng m¹nh mÏ, to lín, Lª Lîi, Quang Trung nã lít qua mäi sù nguy hiÓm, Liệt kê tăng tiến theo thời gian → Lßng tù hµo vÒ những trang lịch khã kh¨n, nã nhÊn ch×m tÊt c¶ sử vẻ vang qua tấm gương các vị anh lò b¸n níc vµ cíp nước. hùng dân tộc. Liệt kê không theo cặp c/ Từ các cụ già tóc bạc quyên →Kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña ruộng đất cho chính phủ. lßng yªu níc. Liệt kê theo từng cặp →Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên đánh giặc.
18. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây? a) Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc) => Liệt kê không theo từng cặp
19. 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để: Kể các hoạt động trên sân trường giờ ra chơi Sân trường đang yên tĩnh, vắng lặng bỗng ồn ào, nhộn nhịp hẳn lên vì các trò chơi: đá bóng, nhảy dây, cầu lông, bịt mắt bắt dê,
20. 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để: Trình bày nội dung truyện ngắn: Nêu cảm xúc của em về hình tượng “Những trò lố hay là Va-ren và Phan nhà cách mạng Phan Bội Châu Bội Châu” Va-ren: tên toàn quyền, kẻ Phan Bội Châu: kiên cường, phản bội, kẻ ruồng bỏ giai bất khuất, là bậc anh hùng, cấp, tên thực dân cáo già, viên vị thiên sứ, đấng xả thân vì quan cai trị xảo trá, bịp bợm, độc lập. lố bịch, bất lương
21. Sơ đồ bài học
22. Hướng dẫn tự học : - Đối với bài vừa học: + Học nội dung phần ghi nhớ. + Tìm trong các văn bản đã học một đoạn văn và một đoạn thơ có sử dụng phép liệt kê và phân tích giá trị của phép tu từ đó trong việc tạo nên giá trị nghệ thuật của đoạn văn, đoạn thơ. - Đối với bài học ở tiết tiếp theo. + Chuẩn bị bài “Dấu chấm lửng và dấu chấm phảy”. + Chú ý: * Cách sử dụng dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy. * Trả lời câu hỏi SGK/121.
23. GIỜ HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ CÙNG TẤT CẢ CÁC EM!