Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 127, 128: Ôn tập:tập làm văn

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 127, 128: Ôn tập:tập làm văn

1. TieátTieát 127,128:127,128: OÂN TAÄP:TAÄP LAØM VAÊN I VAÊN BIEÅU CAÛM ? Teân caùc baøi vaên bieåu caûm (vaên xuoâi) ñaõ hoïc, ñoïc trong chöông trình ngöõ vaên 7 (taäp 1): Coång tröôøng môû ra; Meï toâi; Cuộc chia tay của những con búp bê. Moät thöù quaø luùa non: coám; Cây tre Việt Nam; Saøi Goøn toâi yeâu; Muøa xuaân cuûa toâi; TrườngTrường học;học; VìVì saosao hoahoa cúccúc cócó nhiềunhiều cánhcánh nhỏ;nhỏ; HoaHoa họchọc trò;trò; NhữngNhững tấmtấm lònglòng caocao cả;cả; CảmCảm nghĩnghĩ vềvề mộtmột bàibài caca dao dao 1/ Theá naøo laølaø vaên * Vaên baûn bieåu caûm xuaát phaùt töø nhu caàu baûn bieåu caûm: bieåu loä tình caûm cuûa con ngöôøi. Vì vaäy vaên bieåu caûm vieát ra ñeå bieåu ñaït tình caûm, caûm xuùc söï ñaùnh giaù cuûa con ngöôøi ñoái vôùi theá giôùi xung quanh, khôi gôïi tình caûm, söï ñoàng caûm ngöôøi ñoïc.
2. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP: TAÄP LAØM VAÊN I.VAÊN BIEÅU CAÛM: ? Trong vaên baûn: Muøa xuaân cuûa toâi – Vuõ Baèng. Taùc giaû taäp trung bieåu ñaït tình caûm naøo? 1/. Theá naøo laølaø vaên baûn bieåu caûm: Muøa xuaân cuûa toâi – Muøa xuaân raát rieâng 2/ Ñaëc ñieåm cuûa trong hoài öùc cuûa ngöôøi xa xöù. – Muøa xuaân trong vaên bieåu caûm: loøng toâi. ? Trong vaên baûn: Muøa xuaân cuûa toâi, taùc giaû taäp trung boäc loä tình caûm cuûa mình qua hình aûnh aån duï, töôïng tröng tieâu bieåu naøo cuûa Muøa xuaân thaùng gieâng? Hình aûnh aån duï töôïng tröng: “Möa rieâu rieâu, gioù laønh laïnh, coù tieáng nhaïn keâu trong ñeâm xanh, coù tieáng troáng cheøo voïng laïi töø nhöõng thoân xoùm xa xa, coù caâu haùt hueâ tình cuûa coâ gaùi ñeïp nhö thô moäng. Caùi reùt ngoït ngaøo, chôù khoâng coøn teâ buoát caêm caêm nöõa”
3. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP: TAÄP LAØM VAÊN I.VAÊN BIEÅU CAÛM: ? TheoTheo em,em, tìnhtình caûmcaûm trongtrong vaênvaên 1/. Theá naøo laølaø vaên baûnbaûn “Muøa“Muøa xuaânxuaân cuûacuûa toâi”toâi” taïotaïo rara söïsöï xuùcxuùc baûn bieåu caûm: ñoängñoäng nhönhö theátheá naøo?naøo? 2/ Ñaëc ñieåm cuûa vaên bieåu caûm BaèngBaèng nhieàunhieàu caùchcaùch khaùckhaùc nhau:nhau: SuySuy töôûng,töôûng, lieânlieân töôûng,töôûng, hoàihoài töôûngtöôûng trongtrong taâmtaâm traïngtraïng bubuồồnn xaxa queâê,queâê, boàiboài hoài.hoài. ñaõñaõ baobao nhieâunhieâu naêmnaêm thaùngthaùng caùchcaùch xa,xa, quaqua caûcaû khoângkhoâng gian,gian, thôøithôøi giangian nhöngnhöng nhôùnhôù ñeánñeán muøamuøa xuaânxuaân thaùngthaùng gieânggieâng laølaø raïoraïo röïc,röïc, xoânxoân xao,xao, aámaám aùpaùp hieänhieän veà,veà, soángsoáng laïilaïi trongtrong loøng,loøng, ñaëcñaëc bieätbieät laølaø taâmtaâm traïngtraïng concon ngöôøi.ngöôøi.
4. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP: TAÄP LAØM VAÊN 2/ Đặc điểm + Có thể chọn một hình ảnh có ý nghĩa của văn bản ẩn dụ, tượng trưng nào đó để gửi gắm biểu cảm: tình cảm, tư tưởng (Biểu cảm gián tiếp). + Biểu đạt bằng cách thổ lộ trực tiếp những nỗi niềm, cảm xúc trong lòng. (Biểu cảm trực tiếp)
5. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP:TAÄP LAØM VAÊN I.VAÊN BIEÅU CAÛM: ? Trong vaên bieåu caûm, yeáu toá mieâu taû coù vai troø gì? Cho ví duï? 3/ Caùc yeáu toá mieâu taû trong vaên bieåu Yeáu toá mieâu taû trong vaên bieåu caûm khoâng caûm: nhaèm muïc ñích taùi hieän söï vaät, hieän töôïng maø kheâu gôïi caûm xuùc vaø chòu söï chi phoái cuûa caûm xuùc. Cho neân söï vaät, hieän töôïng trong vaên bieåu caûm hieän ra vôùi hình daùng, maøu saéc thaám ñaãm tình caûm, caûm xuùc cuûa ngöôøi vieát. Ví duï: Muøa xuaân cuûa Haø Noäi – laø muøa xuaân coù möa rieâu rieâu, gioù laønh laïnh, coù tieáng nhaïn keâu trong ñeâm xanh, coù tieáng troáng cheøo voïng laïi töø nhöõng thoân xoùm xa xa, coù caâu haùt hueâ tình cuûa coâ gaùi ñeïp nhö thô moäng . . .  Gôïi noãi buoàn hoaøi nieäm da dieát, tình yeâu queâ höông ñaàm thaám, ñaäm saâu maø khaéc khoaûi nao loøng.
6. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP: TAÄP LAØM VAÊN I.VAÊN BIEÅU CAÛM: ? Trong vaên bieåu caûm, yeáu toá töï söï coù vai troø nhö theá naøo? Cho ví duï? 4/ Caùc yeáu toá töï söï trong vaên bieåu caûm: Vai troø yeáu toá töï söï trong vaên bieåu caûm laø tình caûm, caûm xuùc phaûi coù söï vaät, söï vieäc cuï theå ñeå boäc loä gưûiûi gaém. Söï vaät nhôø mieâu taû, söï vieäc thì nhôø töï söï. Ví duï: “Nhang traàm, ñeøn neán vaø nhaát laø baàu khoâng khí gia ñình ñoaøn tuï eâm ñeàm, treân kính döôùi nhöôøng tröôùc nhöõng baøn thôø Phaät, baøn thôø Thaùnh, baøn thôø toå tieân laøm cho loøng anh aám laï luøng, tuy mieäng chaúng noùi ra nhöng trong loøng thì caûm nhö coù khoâng bieát bao nhieâu laø hoa môùi nôû, böôùm ra raøng môû hoäi lieân hoan”  Chuyeän thôø cuùng toå tieân aám aùp laï luøng
7. Hãy chỉ ra yếu tố tự sự và miêu tả trong đoạn văn và cảm nghĩ của tác giả. Nếu không có yếu tố tự sự và miêu tả thì yếu tố biểu cảm có thể được bộc lộ được hay không ? Những ngón chân của bố khum khum, lúc nào cũng như bám vào đất để khỏi trơn ngã. Người ta nói “Đấy là bàn chân vất vả”. Gan bàn chân bao giờ cũng xám xịt và lỗ rỗ, bao giờ cũng khuyết một miếng, không đầy đặn như gan bàn chân người khác. Mu bàn chân mốc trắng, bong da từng bãi, lại có nốt lấm tấm. Đêm nào bố cũng ngâm nước nóng hoà muối, gãi lấy gãi để rồi xỏ vào đôi guốc mộc. Khi ngủ bố rên, rên vì đau mình, nhưng cũng rên vì nhức chân. Rượu tê thấp không tài nào xoa bóp khỏi. Bố đi chân đất. Bố đi ngang dọc đông tây đâu đâu con không hiểu. Con chỉ thấy ngày nào bố cũng ngâm chân xuống nước, xuống bùn để câu quăng. Bố tất bật đi từ sương còn đẫm ngọn cây ngọn cỏ. Khi bố về cũng là lúc cây cỏ đẫm sương đêm. Cái thúng câu bao lần chà đi xát lại bằng sắn thuyền. Bố ơi ! Bố chữa làm sao được lành lặn đôi bàn chân ấy: đôi bàn chân dầm sương dãi nắng đã thành bệnh (Duy Khán, “Tuổi thơ im lặng”)
8. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP: TAÄP LAØM VAÊN I VAÊN BIEÅU CAÛM: ? Khi muoán baøy toû tình thöông yeâu, loøng ngöôõng moä ngôïi ca ñoái vôùi moät con ngöôøi, söï vaät, 1/ Theá naøo laølaø vaên hieän töôïng thì em phaûi neâu leân ñöôïc ñieàu gì cuûa baûn bieåu caûm: hieän töôïng thì em phaûi neâu leân ñöôïc ñieàu gì cuûa con ngöôøi, söï vaät, hieän töôïng ñoù? II. Caùc yeáu toá mieâu taû trong vaên bieåu caûm: Phaûi khaéc hoïa ñoái töôïng theo moät caùch naøo ñoù thì môùi coù côù ñeå boäc loä tình caûm. III. Caùc yeáu toá töï söï trong vaên bieåu caûm: Ví duï: “U toâi ñaõ ñi nguû töø laâu. Nhöng toâi buoâng buùt, nhìn ra boán beân, choã naøo cuõng thaáy boùng u. caùi boùng ñen ñuûi, hoøa laãn vôùi boùng toái veõ neân moät khuoân maët traêng traéng vôùi ñoâi maét nhoû, loøng ñen nhuoäm moät maøu naâu ñoáng. . . “ (Coû daïi cuûa Toâ Hoaøi)  Khôûi phaùt trong taâm töôûng, töôûng töôïng: Nhìn ra boán beân choã naøo cuõng thaáy boùng u. bôõi ñoù laø tình maãu töû thöôøng tröïc.
9. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP: TAÄP LAØM VAÊN I.VAÊN BIEÅU CAÛM: ? Ngoân ngöõ bieåu caûm ñoøi hoûi phaûi söû duïng bieän phaùp tu töø nhö theá naøo? Cho ví duï? 5/. Ngoân ngöõ trong Ngoân ngöõ trong vaên bieåu caûm thöôøng söû vaên bieåu caûm: duïng caùc bieän phaùp tu töø nhö so saùnh, aån duï, nhaân hoùa, ñieäp ngöõ. Ví duï: “Caùi ñoøn gaùnh hai ñaàu cong vuùt leân nhö chieác thuyeàn roàng”  So saùnh veõ ra saéc ñeïp rieâng coâ gaùi ngoaïi thaønh, vöøa nhaán vaøo choã ñoäc ñaùo, sang troïng, coå truyeàn. Ví duï: “Saøi Goøn cöù treû hoaøi nhö moät caây tô ñöông ñoä noõn naø. . . ” Ví duï: “Ai baûo ñöôïc non ñöøng thöông nöôùc, böôùm ñöøng thöông hoa, traêng ñöøng thöông gioù ; ai caám ñöôïc trai thöông gaùi, ai caám ñöôïc meï yeâu con ; ai caám ñöôïc coâ gaùi coøn son nhôù choàng . . . ”  Ñieäp töø, ñieäp ngöõ, ñieäp caâu.
10. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP: TAÄP LAØM VAÊN I.VAÊN BIEÅU CAÛM: ? Ñieàn noäi dung thích hôïp vaøo oâ troáng Noäi dung -Baøy toû thaùi ñoä tình caûm söï ñaùnh giaù vaên bieåu cuûa con ngöôøi vôùi thieân nhieân vaø cuoäc caûm. soáng. - Caùc yeáu toá hình thaønh ñeå theå hieän caûm xuùc ñoù laø töï söï vaø mieâu taû. Muïc ñích - Ñeå gôûi gaám tö töôûng tình caûm hoaëc bieåu caûm bieåu ñaït baèng caùch thoå loäloä tröïc tieáp noãi nieàm caûm xuùc trong loøng. - Ñoàng caûm vôùi suy nghó ñaùnh giaù thoâng qua vieäc mieâu taû ñoái töôïng. Phöông - Bieåu caûm tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp. tieän bieåu Ngoân ngöõ söû duïng ngoâi thöù nhaát “Toâi”, caûm “Em” - Lôøi than, lôøilôøi nhaén, lôøilôøi hoâ. Duøng bieän phaùp tu töø so saùnh, aån duï, nhaân hoùa, ñieäp ngöõ.
11. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP: TAÄP LAØM VAÊN I.VAÊN BIEÅU CAÛM: ? Ñieàn vaøo oâ troáng nhöõng thoâng tin caàn thieát. Môû baøi - Giôùi thieäu ñoái töôïng caàn mieâu taû ñöôïc duøng laøm phöông tieän bieåu caûm. Thaân baøi - Ñaëc ñieåm, phaåm chaát cuûa ñoái töôïng ñöôïc mieâu taû bieåu caûm. - Thoâng tin ñaèng sau söï mieâu taû: Suy nghó => tình caûm => ñaùnh giaù => bieåu caûm. Keát baøi - Vai troø cuûa ñoái töôïng mieâu taû trong vieäc hình thaønh caûm xuùc.
12. Bài tập: Đọc 2 đoạn văn dưới đây, cho biết đoạn nào là đoạn biểu cảm về tác phẩm thơ. Căn cứ vào những đặc điểm nào mà em có thể nhận biết? Đoạn 1: Còn câu thơ thứ hai thì ánh trăng lại chiếu xuống khắp nơi, lồng vào những cây cổ thụ để rồi lại tạo nên hàng nghìn bông hoa được thêu dệt bởi cái bóng của cây cổ thụ. Tuy câu thơ chỉ có hai màu sáng và tối, đen và trắng, nhưng không vì thế mà làm giảm đi cái vẻ đẹp quấn quýt của ánh trăng và mọi vật phía dưới. Đoạn 2 : Cảnh rừng Việt Bắc âm u vắng lặng nay qua lời thơ của Bác đã trở nên có hồn, có vẻ. Câu thơ tâm đắc của em là câu thứ hai: " Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa''. Cả cánh rừng Việt Bắc như in bóng vào nhau, câu thơ làm em suy nghĩ: Liệu đó có phải là một khung cảnh thần tiên? Bóng lá, bóng hoa được ánh trăng sáng bạc rọi xuống đẹp mê hồn! Ước gì em cũng được ngắm trăng lúc đó với Bác!
13. TieátTieát 127:127: OÂN TAÄP: TAÄP LAØM VAÊN I VAÊN BIEÅU CAÛM: ? Vieát moät ñoaïn vaên bieåu caûm veà ngöôøi thaân. 1/. Theá naøo laølaø vaên baûn bieåu caûm: - Theá naøo laø vaên bieåu caûm? - Caùc yeáu toá töï söï vaø mieâu taû trong vaên bieåu caûm. 2/ Ñaëc ñieåm cuûa 2/ Ñaëc ñieåm cuûa - Caùc bieän phaùp tu töø trong vaên bieåu caûm: So vaên bieåu caûm: vaên bieåu caûm: saùnh, nhaân hoùa, ñieäp ngöõ, aån duï. . . 3/ Caùc yeáu toá mieâu taû trong vaên bieåu caûm: - Ghi laïi caùc vaên baûn nghò luaän ñaõ hoïc. 4/ Caùc yeáu toá töï -Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn trong vaên nghò luaän: söï trong vaên bieåu + Luaän ñieåm laø gì? caûm: 5/ Ngoân ngöõ trong + Luaän cöù laø gì? vaên bieåu caûm: + Luaän chöùng laø gì? II. Luyeän taäp
14. TieátTieát 128:128: OÂNNgữ TAÄP: Văn TAÄP: Tiết: LAØM 128: VAÊN (tt) II. VĂN NGHỊ LUẬN. * Các văn bản nghị luận đã học: ÔN TẬP TẬP LÀM VĂN 1. Tục ngữ. 2. Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 3. Sự giàu đẹp của tiếng Việt. 4. Đức tính giản dị của Bác Hồ. 5. Ý nghĩa văn chương.
15. TieátTieát 128:128: OÂNNgữ TAÄP: Văn TAÄP: Tiết: LAØM 128: VAÊN (tt) II. VĂN NGHỊ LUẬN. * Những yếu tố cơ bản của bài ÔN TẬPvăn TẬPnghị luận: LÀM VĂN - Luận điểm. (Là vấn đề xuyên suốt văn bản. Là linh hồn của bài văn nghị luận, có tác dụng thống nhất các đoạn văn trong văn bản thành một khối). - Dẫn chứng. - Lý lẽ. - Lập luận.
16. •Tình huống nhận biết: •Hãy cho biết những câu sau đâu là luận điểm và giải thích vì sao? a. Nhân dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. b. Đẹp thay tổ quốc Việt Nam. c. Chủ nghĩa anh hùng trong chiến đấu và sản xuất. d. Tiếng cười là vũ khí của kẻ mạnh. Nêu một vấn đề, nó Câu b: Là câu cảm thán. tương ứng với một Câu c: Chỉ là một cụm danh từ. luận đề mà chưa phải là luận điểm. + Lưu ý: Luận điểm thường có hình thức câu trần thuật với từ "là'', hoặc "có''.
17. Nhiệm vụ của văn giải thích và văn chứng minh. Văn giải thích Văn chứng minh - Vấn đề chưa rõ. - Vấn đề đã rõ. - Lí lẽ chủ yếu. - Dẫn chứng chủ yếu. - Làm rõ bản chất vấn - Chứng tỏ sự đúng đề là như thế nào? đắn của vấn đề như thế nào?
18. Bài tập vận dụng: Xác định thể loại 2 đoạn văn sau: Đoạn 1: “Có công mài sắt có ngày nên kim''. Câu tục ngữ đã nêu lên một chân lí lớn bằng những hình ảnh đầy sức thuyết phục. Công việc này tưởng như khó khăn không thể làm nổi, thế mà vẫn có những người không quản gian nan, kiên trì hết ngày này qua năm khác cố sức làm cho kì được ova họ đã thắng. Ví như anh Nguyễn Ngọc Kí bị liệt cả hai tay, nhưng mong muốn đến trường vẫn thôi thúc anh. Thế là anh tập viết bằng chân. Những nét chữ đầu tiên thật không ra hình thù gì, nhưng anh không chịu nản lòng và bây giờ anh trở thành một Nhà giáo ưu tú. Anh còn là một cây bút viết những tác phẩm được lứa tuổi học trò yêu thích.
19. Đoạn 2: Câu tục ngữ "Có công mài sắt có ngày nên kim'' có ý nhĩa thật sâu xa. Sắt là một thứ kim loại rất cứng, nhưng mài mãi cũng trở thành cây kim nhỏ. Câu tục ngữ dùng cách nói quá chính xác là để khẳng định sức mạnh to lớn của sự kiên trì. Suy rộng ra, đó là một lời khuyên: Có quyết tâm cao, có sự kiên trì nhẫn nại lâu dài thì mới đạt được kết quả lớn. Sự kiên trì thường được biểu hiện khi làm một việc khó, gặp thất bại cũng không nản lòng, lại làm lại. Làm đi, làm lại mãi, thì mỗi ngày sẽ nhích gần đến kết quả một chút. Rồi đến một ngày kia, ta sẽ thu được kết quả.
20. - Theá naøo laø vaên bieåu caûm? - Caùc yeáu toá töï söï vaø mieâu taû trong vaên bieåu caûm. - Caùc bieän phaùp tu töø trong vaên bieåu caûm: So saùnh, nhaân hoùa, ñieäp ngöõ, aån duï. . . - Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn trong vaên nghò luaän: + Luaän ñieåm laø gì? + Luaän cöù laø gì? + Luaän chöùng laø gì? - Vieát moät ñoaïn vaên bieåu caûm veà ngöôøi thaân. - Ghi laïi caùc vaên baûn nghò luaän ñaõ hoïc.