Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 45: Phương pháp thuyết minh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 45: Phương pháp thuyết minh

1. Ngữ văn 8 Tiết 45. Phương pháp thuyết minh
2. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích b. Phương pháp liệt kê c. Phương pháp nêu ví dụ d. Phương pháp dùng số liệu (con số) e. Phương pháp so sánh g. Phương pháp phân loại, phân tích II. Ghi nhớ
3. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài thuyết minh a) Đọc lại các văn bản thuyết minh vừa học (Cây dừa Bình Định, Tại sao lá cây có màu xanh lục, Huế, Khởi nghĩa Nông Văn Vân, Con giun đất) và cho biết các văn bản ấy đã sử dụng các loại tri thức gì. b) Làm thế nào để có các tri thức ấy? Vai trò của quan sát, học tập, tích luỹ ở đây như thế nào? c) Bằng tưởng tượng, suy luận có thể có tri thức để làm bài văn thuyết minh được không?
4. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài thuyết minh - Để thuyết minh được các văn bản như Cây dừa Bình Định, Tại sao lá cây có màu xanh lục, Huế, Khởi nghĩa Nông Văn Vân, Con giun đất đã phải sử dụng các tri thức về sự vật, khoa học, lịch sử, văn hoá. - Để có tri thức, phải quan sát, học tập, tích luỹ để nắm bắt được bản chất, đặc trưng đối tượng.
5. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích - Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam. (Huế) + Trong các câu văn trên người ta thường sử dụng nhiều từ "là. Sau từ đó người - Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc (Cao Bằng). ta cung cấp tri thức về bản chất, đặc trưng của đối tượng. (Khởi nghĩa Nông Văn Vân) + Loại câu văn giải thích, định nghĩa trong thuyết minh có đặc điểm thường xuất Trong các câu văn trên, ta thường gặp từ gì? Sau từ ấy, người ta cung cấp một hiện từ "là", đưa ra bản chất đối tượng. kiến thức như thế nào? Hãy nêu vai trò và đặc điểm của loại câu văn định nghĩa, giải thích trong văn bản thuyết minh.
6. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích Nêu định nghĩa là trình bày những tri thức khoa học, văn hoá, nguồn gốc giúp người đọc hiểu về đối tượng.
7. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu b. Phương pháp liệt kê - Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: thân cây làm máng, lá làmPhương tranh, pháp cọng liệt lá chẻkê có nhỏ tác làm dụng vách, đưa gốc ra hàngdừa già loạt làm số chõliệu, đồtính xôi, chất, nước đặc dừa điểm để uống,của sự để vật kho nào cá, đó kho nhằm thịt, nhấnnấu canh mạnh, làm khẳng nước định mắm, đối tượng cần thuyết minh làm rõ. (Cây dừa Bình Định) - Theo các nhà khoa học, bao bì ni lông lẫn vào đất làm cản trở quá trình sinh trưởng + Đoạn của Cây các dừaloài thựcBình vậtĐịnh: bị nóliệt baokê lợi quanh, ích từ cản tất trởcả cácsự phátbộ phận triển của của cây cỏ dẫndừa đến hiệnđều tượnghữu dụng. xói mòn ở các vùng đồi núi. Bao bì ni lông bị vứt xuống cống làm tắc các đường dẫn nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt của các đô thị về mùa mưa. Sự + tắc Đoạn nghẽn trích hệ trong thống bài cống "Thông rãnh tin làm về chongày muỗi Trái phát Đất nămsinh, 2000lây truyền liệt kê dịch hàng bệnh. loạt Baotác hạibì ni của lông bao trôi bì ra ni biển lông. làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải. (Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000) Nêu tác dụng của liệt kê trong việc trình bày tính chất của sự vật.
8. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu b. Phương pháp liệt kê Kể ra lần lượt đặc điểm, tính chất của sự vật theo một trình tự để người đọc hiểu sâu sắc, toàn diện đối tượng thuyết minh.
9. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu c. Phương pháp nêu ví dụ Ngày nay, đi các nước phát triển, đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá. Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la). (Ôn dịch, thuốc lá) Nêu tác dụng của ví dụ trong việc trình bày cách xử phạt những người hút thuốc lá ở nơi công cộng.
10. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu c. Phương pháp nêu ví dụ Là dẫn ra những ví dụ để người đọc bị thuyết phục và tin vào nội dung thuyết minh.
11. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu d. Phương pháp dùng số liệu (con số) Các nhà khoa học cho biết trong không khí, dưỡng khí chỉ chiếm 20% thể tích, thán khí chiếm 3%. Nếu không bổ sung trong vòng 500 năm con người và động vật sẽ dùng hết số dưỡng khí ấy, đồng thời số thán khí không ngừng gia tăng. Vậy vì sao đến nay dưỡng khí vẫn còn? Đó là nhờ thực vật. Thực vật khi quang hợp hút thán khí và nhả ra dưỡng khí. Một héc-ta cỏ mỗi ngày có khả năng hấp thụ 900 kg thán khí và nhả ra 600 kg dưỡng khí. Vì thế trồng cây và thảm cỏ trong thành phố có ý nghĩa cực kì to lớn (Nói về cỏ) Nêu tác dụng của số liệu trong việc làm sáng tỏ vai trò của cỏ trong thành phố.
12. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu d. Phương pháp dùng số liệu (con số) Dùng số liệu chính xác sẽ tạo độ tin cậy cao nhằm thuyết phục người đọc tin vào những tri thức được cung cấp.
13. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu e. Phương pháp so sánh Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn gần bằng ba đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích biển Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất. Nêu tác dụng của phương pháp so sánh.
14. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu e. Phương pháp so sánh Làm tăng độ thuyết phục về đối tượng.
15. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu g. Phương pháp phân loại, phân tích + Trung tâm văn hóa, nghệ thuật. + Thiên nhiên Huế rất đẹp. Hãy cho biết bài Huế đã trình bày các đặc điểm của thành phố Huế theo những + Các kiến trúc của Huế rất nổi tiếng. mặt nào. + Món ăn của Huế rất phong phú, đa dạng. + Huế đấu tranh kiên cường. + Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng
16. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 2. Phương pháp thuyết minh chủ yếu g. Phương pháp phân loại, phân tích Là chia đối tượng ra từng mặt, từng khía cạnh để giúp người đọc nắm bắt từng vấn đề, đối tượng một cách dễ dàng và có hệ thống.
17. Tiết 45. Phương pháp thuyết minh II. Ghi nhớ  Muốn có tri thức để làm tốt bài văn thuyết minh, người viết phải quan sát, tìm hiểu sự vật, hiện tượng cần thuyết minh, nhất là phải nắm bắt được bản chất, đặc trưng của chúng, để tránh sa vào trình bày các biểu hiện không tiêu biểu, không quan trọng.  Để bài văn thuyết minh có sức thuyết phục, dễ hiểu, sáng rõ, người ta có thể sử dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh như: nêu định nghĩa, giải thích, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu, so sánh, phân tích, phân loại,
18. Hướng dẫn về nhà - Học bài: Phương pháp thuyết minh - Tìm hiểu về văn bản nhật dụng