Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 90: Đọc - Hiểu văn bản: Hịch tướng sĩ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 90: Đọc - Hiểu văn bản: Hịch tướng sĩ

1. Tìm hiểu về: “Hịch tướng sĩ”, vị tướng kiệt xuất Trần Quốc Tuấn và lịch sử thời nhà Trần Tiết 90: Đọc-hiểu văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ 1
2. ĐỐ VUI CÓ THƯỞNG 2
3. LỊCH SỬ NHÀ TRẦN CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG GIẶC MÔNG-NGUYÊN LẦN THỨ 2 2
4. TRẬN BẠCH ĐẰNG NĂM 1288 6
5. TRẬN BẠCH ĐẰNG NĂM 1288 7
6. TRẬN BẠCH ĐẰNG NĂM 1288 9
7. LỊCH SỬ NHÀ TRẦN 10
8. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 1. Tác giả -Trần Quốc Tuấn (1231 ? -1300) tước Hưng Đạo Vương là 1 danh tướng kiệt xuất thời Trần -Là người có phẩm chất cao đẹp, văn võ song toàn và có công lao lớn trong 2 cuộc kháng chiến chống quân Mông-Nguyên - Ông được nhân dân tôn là “Đức thánh Trần” và lập đền thờ ở nhiều nơi Chân dung Trần Quốc Tuấn (Hưng Đạo Vương) 15
9. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 1. Tác giả Chân dung Trần Quốc Tuấn Hào khí Đông A 16
10. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 1. Tác giả Tượng đài Trần Quốc Tuấn ở Nam Định Tượng đài Trần Quốc Tuấn ở Trường Sa 17
11. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 1. Tác giả Tượng đài Trần Quốc Tuấn ở Vũng Tàu Đền thờ Trần Hưng Đạo 18
12. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 1. Tác giả 19
13. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 2.Tác phẩm a,Hoàn cảnh sáng tác -Tên chữ Hán: “Dụ chư tỳ tướng” -Ra đời trước cuộc kháng chiến chống Mông-Nguyên lần thứ 2 (1285) nhằm nêu cao quyết tâm đánh giặc, thắng giặc 20
14. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 2.Tác phẩm b,Thể loại: Hịch -Là thể văn nghị luận thời xưa, được vua chúa,tướng lĩnh 1 phong trào để cổ động, thuyết phục, đấu tranh chống thù trong giặc ngoài -Kết cấu chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, dẫn chứng thuyết phục -Thường được viết theo thể văn biền ngẫu 21
15. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 2.Tác phẩm b,Thể loại: Hịch -Gồm 4 phần + Phần mở đầu: Nêu vấn đề + Phần thứ 2: Nêu truyền thống vẻ vang trong sử sách + Phần thứ 3: Nhận định tình hình, phân tích phải trái + Phần kết thúc: Nêu chủ trương cụ thể và kêu gọi đấu tranh 22
16. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 2.Tác phẩm *So sánh giữa hịch và chiếu - Giống nhau: Thể văn nghị luận, kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc bén, viết bằng văn xuôi hoặc văn vần. Dùng để ban bố công khai do vua, tướng lĩnh biên soạn - Khác nhau về chức năng HỊCH CHIẾU - Dùng để cổ vũ, kêu gọi, khích lệ - Dùng để ban bố mệnh lệnh tinh thần, cũng có khi khuyên nhủ, răn dạy thần dân và người dưới quyền 23
17. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 2.Tác phẩm c,Bố cục: 4 phần -Phần 1: Từ đầu “còn lưu tiếng -Phần 1:Nêu gương các trung tốt!” thần nghĩa sĩ trong sử sách -Phần 2: Từ “Huống chi” đến -Phần 2:Tội ác của kẻ thù và nỗi “cũng vui lòng.” lòng của chủ tướng -Phần 3: Từ “Các ngươi” đến “có -Phần 3: Phân tích phải trái, làm được không?” rõ đúng sai -Phần 4: Còn lại -Phần 4: Nêu nhiệm vụ cụ thể khích lệ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ 24
18. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Giới thiệu 2.Tác phẩm d,Giá trị nội dung và nghệ thuật *Nội dung: *Nghệ thuật: Phản ánh tinh thần yêu nước nồng Đây là áng văn chính luận, sự nàn của dân tộc ta trong cuộc kết hợp lập luận chặt chẽ, sắc kháng chiến chống ngoại xâm, thể bén, lời văn thống thiết, có sức hiện qua lòng căm thù giặc, ý chí lôi cuốn mạnh. quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược. 25
19. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ -Có người làm tướng: Kỉ Tín, Do Vu, Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang, Xích Tu Tư -Có người làm gia thần Dự Nhượng, Kính Đức -Có người làm quan nhỏ Thân Khoái -Họ sẵn sàng chết vì vua, vì nước, không sợ hiểm nguy, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ => Khích lệ lòng trung quân ái quốc của các tướng sĩ 26
20. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ 2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng a,Tội ác của kẻ thù -Đi lại nghênh ngang -Uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình -Đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ -Đòi ngọc lụa, thu bạc vàng, vét của kho => Sử dụng những hình ảnh ẩn dụ, so sánh, giọng điệu mỉa mai, châm biếm lột tả sự ngang ngược, tham lam, tàn bạo của kẻ thù 27
21. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ 2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng a,Tội ác của kẻ thù -Đi lại nghênh ngang -Uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình -Đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ -Đòi ngọc lụa, thu bạc vàng, vét của kho => Sử dụng những hình ảnh ẩn dụ, so sánh, giọng điệu mỉa mai, châm biếm lột tả sự ngang ngược, tham lam, tàn bạo của kẻ thù 28
22. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ “Ta thường tới bữa quên ăn, 2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng nửa đêm vỗ gối; ruột đau như của chủ tướng cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ a,Tội ác của kẻ thù căm tức chưa xả thịt lột da, b,Nỗi lòng của chủ tướng nuốt gan uống máu quân thù. -Lo lắng: quên ăn, mất ngủ Dẫu cho trăm thân này phơi -Đau xót: như cắt ruột, nước mắt ngoài nội cỏ, nghìn xác này đầm đìa gói trong da ngựa, ta cũng vui -Căm tức: xả thịt lột da, nuốt gan lòng” uống máu quân thù => Bày tỏ tấm lòng lo lắng, -Hy sinh: trăm thân phơi ngoài cỏ, đau xót cho đất nước; căm tức nghìn xác gói da ngựa _ vui lòng kẻ thù, sẵn sang hy sinh vì đất nước 29
23. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ “Các ngươi ở cùng ta coi giữ 2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng binh quyền đã lâu ngày, không của chủ tướng có mặc thì ta cho áo, không có 3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai ăn thì ta cho cơm; quan nhỏ thì a,Phê phán những thái độ và hành ta thăng chức, lương ít thì ta động sai trái của tướng sĩ cấp bổng; đi thủy thì ta cho *Mối ân tình giữa chủ và tướng thuyền, đi bộ thì ta cho ngựa; -Câu văn dài, nhiều ý, mỗi ý có 2 vế lúc trận mạc xông pha thì cùng song hành nhau sống chết, lúc ở nhà nhàn hạ thì cùng nhau vui cười. Cách -Nhịp văn nhịp nhàng, hài hòa đối đãi so với Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang ngày trước cũng chẳng kém gì.” 30
24. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ 2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng -Cách đối xử vô cùng chu đáo, 3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai hậu hĩnh giữa chủ với tướng a,Phê phán những thái độ và hành -Mối quan hệ gắn bó khắng động sai trái của tướng sĩ khít trên mọi phương diện *Mối ân tình giữa chủ và tướng -Câu văn dài, nhiều ý, mỗi ý có 2 vế => Nhắc nhở, khích lệ ý thức, song hành trách nhiệm, nghĩa vụ của tướng sĩ đối với vua, với nước -Nhịp văn nhịp nhàng, hài hòa 31
25. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ -Sự bàng quang, thờ ơ: 2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng +Chủ nhục => không biết lo của chủ tướng +Nước nhục=>không biết thẹn 3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai +Hầu giặc => không biết tức a,Phê phán những thái độ và hành +Nghe nhạc, đãi yến ngụy sứ động sai trái của tướng sĩ => không biết căm *Mối ân tình giữa chủ và tướng -Sự ăn chơi hưởng lạc: chọi gà, *Phê phán những biểu hiện sai trái đánh bạc, vui vườn ruộng, quyến luyến vợ con, lo làm giàu, Phê phán nghiêm khắc lối sống cầu ham săn bắn, thích rượu ngon, an hưởng lạc, thờ ơ, vô trách nhiệm mê tiếng hát =>Dẫn đến hậu quả khó lường 32
26. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ -Ta cùng các ngươi sẽ bị bắt 2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng -Thái ấp không còn, bổng lộc của chủ tướng cũng mất 3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai-Gia quyến tai nạn, vợ con khốn a,Phê phán những thái độ và hành động sai trái của tướng sĩ -Xã tắc tổ tông bị giày xéo, phần *Mối ân tình giữa chủ và tướng mộ bị quật lên -Thân kiếp chịu nhục, tiếng dơ *Phê phán những biểu hiện sai trái khôn rửa, tên xấu còn lưu *Hậu quả: => Nước mất nhà tan 33
27. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ -Kết quả: 2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng +Thái ấp vững bền, bổng lộc 3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai được hưởng thụ a,Phê phán những thái độ và hành +Gia quyến êm ấm gối chăn, vợ động sai trái của tướng sĩ con bách niên giai lão b,Những hành động nên làm +Tổ tiên được tế lễ, thờ cúng +Trăm năm sau còn lưu tiếng -Đề cao cảnh giác thơm => Nêu cao tinh thần tự giác, -Huấn luyện quân sĩ tích cực rèn luyện ý chí, sẵn sàng chiến đấu, hi sinh vì đất -Tập dượt cung tên nước 34
28. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn II. Đọc - Hiểu văn bản 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ 2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng 3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai 4. Nhiệm vụ cấp bách, khích lệ tinh thần chiến đấu -Mệnh lệnh +Học “Binh thư yếu lược” +Vạch ra 2 con đường:chính và tà => Động viên ý chí và thái độ cũng có nghĩa là sống-chết với vinh dứt khoát, cương quyết và và nhục, bạn và thù quyết tâm chiến đấu của các tướng sĩ 35
29. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ III.Tổng kết. Trần Quốc Tuấn a,Ghi nhớ (SGK/61) 37
30. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ III.Tổng kết. Trần Quốc Tuấn a,Ghi nhớ (SGK/61) b,Nội dung và nghệ thuật *Nội dung: *Nghệ thuật: Phản ánh tinh thần yêu nước nồng Đây là áng văn chính luận, sự nàn của dân tộc ta trong cuộc kết hợp lập luận chặt chẽ, sắc kháng chiến chống ngoại xâm, thể bén, lời văn thống thiết, có sức hiện qua lòng căm thù giặc, ý chí lôi cuốn mạnh. quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược. 38
31. SƠ ĐỒ TƯ DUY 40