Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài 29: Tổng kết về ngữ pháp

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài 29: Tổng kết về ngữ pháp

1. BÀI GIẢNG TIẾNG VIỆT 9 TỔNG KẾT NGỮ PHÁP GV: BÙI THỊ TOAN TRƯỜNG TH&THCS MINH TÂN
2. TỪ LOẠI CỤM TỪ T. P CÂU CÁC KIỂU CÂU
3. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: - Danh từ - Các từ loại khác: trợ từ, thán từ, tình thái từ, - Động từ quan hệ từ, phó từ, đại - Tính từ từ, số từ, lượng từ, chỉ từ
4. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: Từ loại Danh từ Động từ Tính từ Ý Chỉ người, Chỉ hoạt Chỉ đặc nghĩa vật, hiện động, điểm, tính tượng, trạng thái chất của khái khái niệm của sự sự vật, quát : bàn, mây, vật: đi, ăn, hoạt động, ông, hoa vác trạng thái: xinh, dài, sâu
5. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: BT1:Trong số những từ in màu xanh sau đây, từ nào là danh từ, từ nào động từ, từ nào là tính từ ? a/ Một bài thơ hay không bao giờ ta đọc qua một lần mà bỏ xuống được. TT ĐT DT b/ Mà ông, thì ông không thích nghĩ ngợi như thế một tí nào. ĐT c/ Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập DT ĐT DT ĐT đá, làm phu hồ cho nó. d/ Đối với cháu, thật là đột ngột [ ]. TT e/ - Vâng ! Ông giáo dạy phải. Đối với chúng mình thì thế là sung sướng. TT TT
6. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: BT2. Hãy thêm các từ cho sau đây vào trước những từ thích hợp với chúng trong ba cột bên dưới. Cho biết mỗi từ trong ba cột đó thuộc từ loại nào. a/ những, các, một ; b/ hãy, đã, vừa ; c/ rất, hơi, quá / /c hay / /a cái (lăng) / /c đột ngột / /b đọc / /b phục dịch / /a ông (giáo) / /a lần / /a làng / /c phải / /b nghĩ ngợi / /b đập / /c sung sướng - Từ nào đứng sau (a) được sẽ là danh từ . - Từ nào đứng sau (b) được thường sẽ là động từ . - Từ nào đứng sau (c) được thường sẽ là tính từ .
7. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP 3. Hãy cho biết danh từ, động từ , tính từ có thể đứng sau những từ nào? ➢ Danh từ có thể đứng sau : những, các, một.( ST,LT) ➢ Động từ có thể đứng sau : hãy, đã, vừa.( phó từ) ➢ Tính từ có thể đứng sau : rất, hơi, quá.( từ chỉ mức độ)
8. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: BT4 . Kẻ bảng theo mẫu dưới đây và điền các từ có thể kết hợp với DT, ĐT, TT vào những cột để trống. BẢNG TỔNG KẾT VỀ KHẢ NĂNG KẾT HỢP CỦA DANH TỪ, ĐỘNG TỪ, TÍNH TỪ Ý nghĩa khái quát của Khả năng kết hợp từ loại Kết hợp về phía Từ loại Kết hợp về phía trước sau Chỉ vật (người, vật, những, các, một danh từ kia,ấy, nọ hiện tượng, khái niệm) Chỉ hoạt động, trạng hãy, đã, vừa động từ xong, rồi thái của sự vật Chỉ đặc điểm, tính chất rất, hơi, quá tính từ quá, lắm của sự vật, hoạt động, trạng thái
9. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: BT5 . Trong những câu dưới đây, các từ in màu xanh vốn thuộc từ loại nào và ở đây chúng được dùng như từ loại nào ? a/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. . (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) → “tròn” là TT, ở câu (a) nó được dùng như ĐT. b/ Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ. . (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) → “lí tưởng” là DT, ở câu (b) nó được dùng như TT. c/ Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội hoạ không nhận xét được gì ở cô gái ngồi trước mặt đằng kia. . (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) → “băn khoăn ” là TT, ở câu (c) nó được dùng như DT.
10. Bài tập trắc nghiệm: * Theo em cả ba từ loại : danh từ, động từ, tính từ thường: A. Có ý nghĩa từ vựng tương đối xác định như ý nghĩa sự vật, hành động, trạng thái, đặc điểm, tính chất. B. Có khả năng kết hợp khá linh hoạt với các từ đứng trước và sau nó. C. Trong một số trường hợp ba từ loại trên có hiện tượng chuyển loại từ. DD. Cả ba ý trên đều đúng
11. H·y nèi c¸c ®Æc ®iÓm sau cho phï hîp víi c¸c tõ lo¹i. 1. Lµ nh÷ng tõ lu«n ®i kÌm mét tõ ng÷ trong c©u ®Ó nhÊn a. T×nh th¸i m¹nh hoÆc biÓu thÞ ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viÖc ®ưîc nãi ®Õn ë tõ tõ ng÷ ®ã: nh÷ng, th×, cã 2. Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc cña người b. Trî tõ nãi hoÆc dïng ®Ó gäi ®¸p: trời ơi, dạ, v©ng, chao «i c. Quan hÖ 3. Lµ nh÷ng tõ ®ưîc thªm vµo c©u ®Ó t¹o c©u nghi vÊn, c©u tõ cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n vµ biÓu thÞ c¸c s¾c th¸i, t×nh c¶m cña người nãi: à , ư, hả , hử, chứ d. Th¸n tõ 4. Lµ nh÷ng tõ lu«n ®i kÌm ®éng tõ, tÝnh tõ ®Ó bæ sung ý e. Lưîng nghÜa cho ®éng tõ, tÝnh tõ; ®·, ®ang, sÏ, m·i tõ 5. Lµ nh÷ng tõ chØ lượng Ýt hay nhiÒu cña sù vËt: nh÷ng,mçi f. §¹i tõ 6. Lµ nh÷ng tõ chØ sè lượng vµ sè thø tù cña sù vËt: mét, hai 7. Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó trá vµo sù vËt, nh»m x¸c ®Þnh vÞ trÝ g. ChØ tõ cña sù vËt trong kh«ng gian hoÆc thêi gian: Êy, ®ã, nä, kia h. Sè tõ 8. Lµ nh÷ng tõ ®Ó trá ngưêi, sù vËt hoÆc ®Ó hái: bao nhiªu 9. Lµ nh÷ng tõ biÓu thÞ c¸c ý nghÜa quan hÖ như so s¸nh, i. Phã tõ nh©n qu¶,gi÷a c¸c bé phËn c©u hay gi÷a c¸c c©u: v×, nªn, của
12. Tiết 147 TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: II. Các từ loại khác: BT1/132. Hãy sắp xếp các từ in màu xanh trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới. a/ Một lát sau không phải chỉ có ba đứa mà cả một lũ trẻ ở tầng dưới lần lượt chạy lên. . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê) BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGOÀI BA TỪ LOẠI CHÍNH) Số từ Đại từ Lượng Chỉ từ Phó Quan Trợ từ Tình Thán từ từ hệ từ thái từ từ - ba - ở - chỉ - cả
13. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: II. Các từ loại khác: BT1 . Hãy sắp xếp các từ in màu xanh trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới. b/ Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ, tôi bị xúc động như lần ấy. . . (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGOÀI BA TỪ LOẠI CHÍNH) Số Đại từ Lượng Chỉ từ Phó Quan Trợ Tình Thán từ từ từ hệ từ từ thái từ từ - tôi - ba - ấy - ở - chỉ - bao nhiêu - của - cả - bao giờ - nhưng - như
14. Tiết 147 TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: II. Các từ loại khác: BT1. Hãy sắp xếp các từ in màu xanh trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới. c/ Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. . . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê) BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGOÀI BA TỪ LOẠI CHÍNH) Số Đại từ Lượng Chỉ từ Phó Quan Trợ Tình Thán từ từ từ hệ từ từ thái từ từ - tôi - ba - những - ấy - đã - ở - chỉ - bao nhiêu - mới - của - cả - bao giờ - đã - nhưng - ngay - bấy giờ - như
15. Tiết 147 : TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: II. Các từ loại khác: BT1. Hãy sắp xếp các từ in màu xanh trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới. d/ - Trời ơi, chỉ còn có năm phút ! . (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGOÀI BA TỪ LOẠI CHÍNH) Số Đại từ Lượng Chỉ từ Phó Quan Trợ Tình Thán từ từ từ hệ từ từ thái từ từ - tôi - ba - những - ấy - đã - ở - chỉ - Trời ơi - bao nhiêu - mới - của - cả - năm - bao giờ - đã - nhưng - ngay - bấy giờ - như - chỉ
16. Tiết 147-148: TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: II. Các từ loại khác: BT1 . Hãy sắp xếp các từ in màu xanh trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới. e/ - Quê anh ở đâu thế ? - Hoạ sĩ hỏi. . (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGOÀI BA TỪ LOẠI CHÍNH) Số Đại từ Lượng Chỉ từ Phó Quan Trợ Tình Thán từ từ từ hệ từ từ thái từ từ - tôi - ba - những - ấy - đã - ở - chỉ - Trời ơi - bao nhiêu - đâu - mới - của - cả - năm - bao giờ - đã - nhưng - ngay - bấy giờ - như - chỉ
17. Tiết 147 TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: II. Các từ loại khác: BT1. Hãy sắp xếp các từ in màu xanh trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới. g/ - Đã bao giờ Tuấn sang bên kia chưa hả ? . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê) BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGOÀI BA TỪ LOẠI CHÍNH) Số Đại từ Lượng Chỉ từ Phó Quan Trợ Tình Thán từ từ từ hệ từ từ thái từ từ - tôi - ba - những - ấy - đã - ở - chỉ - hả - Trời ơi - bao nhiêu - đâu - mới - của - cả - năm - bao giờ - đã - nhưng - ngay - bấy giờ - như - chỉ
18. Tiết 147 TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: I. Danh từ, động từ, tính từ: II. Các từ loại khác: BT1. Hãy sắp xếp các từ in màu xanh trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới. h/ - Bố đang sai con làm cái việc gì lạ thế ? . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê) BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGOÀI BA TỪ LOẠI CHÍNH) Số Đại từ Lượng Chỉ từ Phó Quan Trợ Tình Thán từ từ từ hệ từ từ thái từ từ - tôi - ba - những - ấy - đã - ở - chỉ - hả - Trời ơi - bao nhiêu - đâu - mới - của - cả - năm - bao giờ - đã - nhưng - ngay - bấy giờ - đang - như - chỉ
19. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP Bài tập tổng hợp : 1. Tìm các từ loại trong ví dụ sau Tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa tạo thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị,rất Việt Nam,rấtphương Đông, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại.
20. Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khi muèn nhËn biÕt vµ ph©n biÖt tõ lo¹i TiÕng ViÖt ta cÇn dùa vµo nh÷ng tiªu chÝ nµo? A. Ý nghÜa kh¸i qu¸t cña tõ. B. Kh¶ n¨ng kÕt hîp cña tõ C. Chøc vô có ph¸p cña tõ D. Ph¶i ®Æt trong ng÷ c¶nh giao tiÕp EE. C¶ 4 tiªu chÝ trªn
21. Trß ch¬i 1 t h ¸ n T õ C H Ø T õ ¤ 2 3 T Ý N H T õ ch÷ 4 n g ÷ v ¨ N 5 d a n h t õ 6 c h u y Ó N l o ¹ I 7 ® é n g T õ 8 s è t õ 9 ® ¹ i T õ 10 q u a n h Ö T õ 11 p h ã T õ ? ¦ I T V T £ G U I £ T ((8ch 56104 ch ÷ch÷c¸i÷c¸ic¸i) )x¸c )nhtõc¸c tõ÷®á®®ngViÖtäctõÞnhtrongméttrongtõtõNamdïng,lo¹i c©uhaic©u trong ,cña®Ó sauba“ trá,t«i nhbènthuéccômvµong÷®ngäc êitõsùtõ,s¸chthuéc sù“lo¹iinvËt rÊtvËt ”®, lµËmViÖtlípx¸cgho¹c× tõ: trongtõ®lo¹iNam”Þnh ®Ólo¹i c©uvÞ lµ Tõ kho¸ ( 65 ch÷tc¸iõ) nhph©n®·,÷ t®ngang,sÏm«ntõidïngTiÕng, cßnÕ ®Ó, viÖtns¾p bécchØ thuécsùgléthuécvËtc¶mvbé? xóctõm«nilo¹i? häc Ög×?nµoT ? trÝ“¸ométnµoháisaucña?: ? ®átÝnh“ vsùem× ltõêivËt®, i®ãhäctronggi lµ÷nªna hiÖnphèkh«ngt«it®«îngbÞnggian®”?giÓm× tronghoÆckÐmTiÕngthêi” gianviÖt??
22. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: B. CỤM TỪ CỤM TỪ MÔ HÌNH CẤU TẠO CỤM TỪ PHẦN PHỤ TRƯỚC DTTT PHẦN PHỤ SAU CỤM DANH TỪ danh từ những, các, một kia,ấy, nọ CỤM ĐỘNG TỪ động từ đang, sẽ hãy, đã, vừa xong, rồi CỤM TÍNH TỪ tính từ rất, hơi, quá quá, lắm VÍ DỤ
23. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP B. CỤM TỪ : 1. Tìm các cụm danh từ và chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm danh từ. a Nhưng ®iÒu k× l¹ lµ tÊt c¶ nh÷ng ¶nh hưởng quèc tÕ ®ã ®· nhµo nÆn víi c¸i gèc v¨n ho¸ d©n téc kh«ng g× lay chuyÓn ®ưîc ë Người, ®Ó trë thµnh mét nh©n c¸ch rÊt ViÖt Nam, mét lèi sèng rÊt b×nh dÞ , rÊt ViÖt Nam, rÊt phư¬ng §«ng, nhưng còng ®ång thêi rÊt míi, rÊt hiÖn ®¹i.
24. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP B. CỤM TỪ : 1. Tìm các cụm danh từ và chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm danh từ. a Nhưng ®iÒu k× l¹ lµ tÊt c¶ nh÷ng ¶nh hưởng quèc tÕ ®ã ®· nhµo nÆn víi c¸i gèc v¨n ho¸ d©n téc kh«ng g× lay chuyÓn ®ưîc ë Người, ®Ó trë thµnh mét nh©n c¸ch rÊt ViÖt Nam, mét lèi sèng rÊt b×nh dÞ , rÊt ViÖt Nam, rÊt phư¬ng §«ng, nhưng còng ®ång thêi rÊt míi, rÊt hiÖn ®¹i.
25. TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP B. CỤM TỪ : 1. Tìm các cụm danh từ và chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm danh từ. a Nhưng ®iÒu k× l¹ lµ tÊt c¶ nh÷ng ¶nh hưởng quèc tÕ ®ã ®· nhµo nÆn víi c¸i gèc v¨n ho¸ d©n téc kh«ng g× lay chuyÓn ®ưîc ë Người, ®Ó trë thµnh mét nh©n c¸ch rÊt ViÖt Nam, mét lèi sèng rÊt b×nh dÞ , rÊt ViÖt Nam, rÊt phư¬ng §«ng, nhưng còng ®ång thêi rÊt míi, rÊt hiÖn ®¹i.
26. Tiết 146-147: TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP A- TỪ LOẠI: B- CỤM TỪ: BT2. Tìm phần trung tâm của các cụm từ in màu xanh. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm động từ. a/ Vừa lúc ấy, tôi đã đến gần anh. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. b/ Ông chủ tịch làng em vừa lên cải chính * Phần trung tâm của các cụm động từ: a/ đến, chạy, ôm. Dấu hiệu là phó từ : đã, sẽ, sẽ đứng trước. b/ lên (cải chính). Dấu hiệu là phó từ “vừa” đứng trước.
27. Bµi 2: T×m phÇn trung t©m cña c¸c côm tõ in ®Ëm. ChØ ra nh÷ng yÕu tè phô ®i kÌm víi nã: a. Nhưng ®iÒu k× l¹ lµ tÊt c¶ nh÷ng ¶nh hưởng quèc tÕ ®ã ®· nhµo nÆn víi c¸i gèc v¨n ho¸ d©n téc kh«ng g× lay chuyÓn ®ưîc ë Người, ®Ó trë thµnh mét nh©n c¸ch rÊt ViÖt Nam, mét lèi sèng rÊt b×nh dÞ , rÊt ViÖt Nam, rÊt phư¬ng §«ng, nhưng còng ®ång thêi rÊt míi, rÊt hiÖn ®¹i. b. Nh÷ng khi biÕt r»ng c¸i s¾p tíi sÏ kh«ng ªm ¶ th× chÞ tá ra b×nh tÜnh ®Õn ph¸t bùc. c. Kh«ng, lêi göi cña mét NguyÔn Du, mét T«n-xt«i cho nh©n lo¹i phøc t¹p h¬n, còng phong phó vµ s©u s¾c h¬n.
28. Bµi 2: T×m phÇn trung t©m cña c¸c côm tõ in ®Ëm. ChØ ra nh÷ng yÕu tè phô ®i kÌm víi nã: a. Nhưng ®iÒu k× l¹ lµ tÊt c¶ nh÷ng ¶nh hưởng quèc tÕ ®ã ®· nhµo nÆn víi c¸i gèc v¨n ho¸ d©n téc kh«ng g× lay chuyÓn ®ưîc ë Người, ®Ó trë thµnh mét nh©n c¸ch rÊt ViÖt Nam , mét lèi sèng rÊt b×nh dÞ , rÊt ViÖt Nam , rÊt phư¬ng §«ng, nhưng còng ®ång thêi rÊt míi, rÊt hiÖn ®¹i. b. Nh÷ng khi biÕt r»ng c¸i s¾p tíi sÏ kh«ng ªm ¶ th× chÞ tá ra b×nh tÜnh ®Õn ph¸t bùc. c. Kh«ng, lêi göi cña mét NguyÔn Du, mét T«n-xt«i cho nh©n lo¹i phøc t¹p h¬n, còng phong phó vµ s©u s¾c h¬n.