Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài 5: Hoàng Lê Nhất Thống Chí

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài 5: Hoàng Lê Nhất Thống Chí

1. Tiết: 22/23:
2. I T×m hiÓu chung. 1. T¸c gi¶. - Dßng hä Ng« Th× ë lµng t¶ Thanh Oai – Hµ T©y viÕt. - Ng« Th× ChÝ ( 1753 – 1788 ) viÕt 7 håi ®Çu. - Ng« Th× Du ( 1772 – 1840 ) viÕt 7 håi tiÕp. - 3 håi kh¸c do mét ngêi kh¸c viÕt.
3. 2. T¸c phÈm Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ. -T¸c phÈm viÕt b»ng ch÷ H¸n, cã quy m« lín gåm 17 håi. - Néi dung: Ghi chÐp vÒ sù thèng nhÊt cña v- ¬ng triÒu nhµ Lª vµ t¸i hiÖn l¹i mét giai ®o¹n lÞch sö ®Çy biÕn ®éng cña x· héi phong kiÕn ViÖt Nam cuèi thÕ kû XVIII ®Çu thÕ kû XIX.
4. 3. Thể loại: Tiểu thuyết chương hồi viết theo thể ChÝ ( lµ thÓ v¨n ghi chÐp l¹i sù vËt, sù viÖc. §©y lµ thÓ v¨n võa cã tÝnh chÊt v¨n häc võa cã tÝnh chÊt lÞch sö.) Tªn t¸c phÈm cã nghÜa lµ: Cuèn s¸ch gi chÐp vÒ sù thèng nhÊt cña v¬ng triÒu nhµ Lª viÕt theo thÓ chÝ.
5. T¸c phÈm Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ®îc coi lµ TiÓu thuyÕt lÞch sö chư¬ng håi Néi dung: ViÕt vÒ nh÷ng sù kiÖn lÞch sö, chÞu ¶nh hëng lèi viÕt cña tiÓu thuyÕt ch¬ng håi Trung Quèc. H×nh thøc: Cã kÕt cÊu, nghÖ thuËt kh¾c häa nh©n vËt, c¸ch miªu t¶, tù sù l¹i rÊt ®Ëm chÊt tiÓu thuyÕt.
6. Håi thø 14 Ghi l¹i sù kiÖn vua Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh vµo mïa xu©n n¨m 1789, lËp nªn triÒu ®¹i T©y S¬n. Ph¶n ¸nh bé mÆt th¶m h¹i cña bän cíp níc vµ b¸n níc.
7. Tãm t¾t. Qu©n Thanh kÐo vµo Th¨ng Long, tíng T©y S¬n lµ Ng« V¨n Së lui qu©n vÒ vïng nói Tam §iÖp. §îc tin Quang Trung rÊt giËn, bÌn häp tíng sÜ ®Þnh th©n chinh cÇm qu©n ®i ngay. Nhng nghe mäi ngêi ®Õn häp khuyªn ¤ng ®· lªn ng«i vua ë Phó Xu©n, tù ®èc xuÊt ®¹i binh nh»m ngµy 25 th¸ng Ch¹p n¨m 1788 tiÕn qu©n ra B¾c diÖt Thanh. Däc ®êng vua Quang Trung cho kÐn thªm qu©n lÝnh, më cuéc duyÖt binh lín, chia qu©n thµnh c¸c ®¹o, chØ dô tíng lÜnh, më tiÖc khao qu©n vµo ngµy 30 th¸ng Ch¹p. HÑn ®Õn ngµy mïng 7 TÕt th¾ng giÆc më tiÖc ¨n mõng ë Th¨ng Long. §éi qu©n cña Quang Trung ®¸nh ®Õn ®©u th¾ng ®Õn ®Êy, khiÕn qu©n Thanh ®¹i b¹i. Ngµy mïng 3 TÕt qu©n T©y S¬n c«ng ph¸ ®ån Hµ Håi, s¸ng sím ngµy mïng 5 tiÕn s¸t ®ån Ngäc Håi, tra mïng 5 TÕt tiÕn binh ®Õn Th¨ng Long. Tíng Thanh lµ T«n SÜ NghÞ véi v· th¸o ch¹y vÒ níc, vua Lª Chiªu Thèng cïng gia quyÕn véi v· ch¹y trèn theo.
8. 4. Ph¬ng thøc biÓu ®¹t. Tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ nghÞ luËn.
9. 5. Bè côc: 3 phần PhÇn 1. Tõ ®Çu Quang Trung ®Õn lªn ®êng ra chuÈn bÞ tiÕn B¾c. qu©n ra B¾c. PhÇn 2. TiÕp Quang Trung cho ®Õn kÐo ®¹i ph¸ qu©n vµo thµnh. Thanh. Sè phËn tíng PhÇn 3. TiÕp lÜnh nhµ Thanh cho ®Õn hÕt. vµ vua t«i Lª Chiªu Thèng.
10. II Ph©n tÝch. 1. Quang Trung chuÈn bÞ tiÕn qu©n ra B¾c. * Khi míi nghe tin: Khi B¾c B×nh V¬ng ®îc tin cÊp b¸o qu©n Thanh ®· ®Õn Th¨ng Nghe tin: GiËn l¾m, häp t- Long, ¤ng ®· cã ph¶n øng nh íng sÜ, ®Þnh th©n chinh thÕ nµo ? cÇm qu©n ®i ngay. Khi mäi ngêi ®Õn häp ®· khuyªn ¤ng ®iÒu g× ? ¤ng ®· Nghe lêi tíng sÜ lªn ng«i hµnh ®éng nh thÕ nµo ? Hoµng ®Õ, sau ®ã h¹ lÖnh xuÊt qu©n ( 25/12/1788 ) Qua th¸i ®é vµ hµnh ®éng trªn tÝnh c¸ch nµo cña vua Quang Ngay th¼ng, c¬ng trùc, Trung ®îc béc lé ? c¨m ghÐt bän x©m lîc vµ nh÷ng kÎ b¸n níc. Khi nghe mäi ngêi ®Õn häp khuyªn Quang Trung ®· cã ThÊu hiÓu lÏ ph¶i, cã ý chÝ nghe lêi tíng sÜ, lªn ng«i quyÕt t©m ®¸nh ®uæi qu©n Hoµng ®Õ ViÖc lµm ®ã chøng x©m lîc. tá ¤ng lµ con ngêi nh thÕ nµo ?
11. * Ngµy 29 th¸ng 12 ®Õn NghÖ An: GÆp ngêi cèng sÜ ë Nga S¬n hái viÖc ®¸nh giÆc. ChØ trong vßng Ngµy 29 th¸ng ngµy 29 Quang 12 Quang Trung Trung lµm ®îc ®· ®Õn ®Þa danh KÐn lÝnh ë NghÖ bao nhiªu lµ viÖc nµo ? ë ®©y An vµ më cuéc lín. Nh÷ng viÖc ¤ng ®· cã duyÖt binh lín. lµm ®ã cho thÊy nh÷ng viÖc lµm ¤ng lµ mét ngêi g× ? lu«n hµnh ®éng S¾p xÕp ®éi ngò vµ nh thÕ nµo ? truyÒn cho qu©n sÜ ngåi nghe lÖnh vµ dô hä. Hµnh ®éng m¹nh mÏ, quyÕt ®o¸n.
12. Kh¼ng ®Þnh chñ Quan s¸t quyÒn ®Êt níc. lêi chØ dô cña Nªu lªn d· t©m cña vua Tõ lêi dô qu©n sÜ giÆc ph¬ng B¾c. Quang trªn em thÊy tµi Trung n¨ng nµo cña Tù hµo vÒ c«ng lao víi qu©n NguyÔn HuÖ ®îc ®¸nh giÆc ngo¹i sÜ trong béc lé ? x©m cña cha «ng. SGK trang 66 Tin tëng vµo chÝnh em thÊy nghÜa cña cuéc néi dung hµnh binh diÖt Tµi khÝch lÖ qu©n lêi chØ Thanh vµ kªu gäi sÜ.TrÝ tuÖ s¸ng suèt dô nªu qu©n sÜ ®¸nh giÆc. vµ nh¹y bÐn. lªn nh÷ng g× ? Ra kû luËt ®èi víi qu©n sÜ.
13. * Ngµy 30 th¸ng 12 n¨m 1788 Xö trÝ hai tíng Së vµ L©n Sau khi më cuéc duyÖt T¹i Tam §iÖp, Ho¹ch ®Þnh kÕ s¸ch ®¸nh binh vµo Quang Trung giÆc vµ tÝnh kÕ ho¹ch ngo¹i ngµy 29 ®· cã nh÷ng giao sau chiÕn tranh. ë NghÖ viÖc lµm nµo ? An. Ngµy Më tiÖc khao qu©n. h«m sau ( 30 TÕt ) Quang Tèi 30 TÕt th× lªn ®êng tiÕn Trung ®· H¹ lÖnh xuÊt qu©n ra Th¨ng Long. cã quyÕt qu©n ®Õn Tam ®Þnh g× ? §iÖp.
14. T¹i Tam §iÖp, Quang Trung ®· xö trÝ 2 tíng Së vµ L©n nh thÕ nµo ? Tõ Nh¹y bÐn, s¸ng suèt, ®é lîng vµ c¸ch xö trÝ Êy nãi víi em vÒ mét con c«ng minh trong viÖc xÐt ®o¸n ngêi cã phÈm chÊt nh thÕ nµo ? bÒ t«i. ViÖc Quang Trung nãi víi tíng sÜ vÒ kÕ ho¹ch ngo¹i giao víi nhµ Thanh TÇm nh×n xa tr«ng réng, mét nhµ sau chiÕn tranh cho thÊy ®©y lµ mét chÝnh trÞ cã t tëng hßa b×nh. vÞ vua cã tÊm nh×n vµ t tëng nh thÕ nµo ? Hµnh ®éng më tiÖc khao qu©n, cho qu©n ¨n TÕt tríc vµ tèi 30 TÕt lËp tøc lªn ®êng cïng lêi høa hÑn ®ãn n¨m N¨ng lùc tiªn ®o¸n chÝnh x¸c míi ë Th¨ng Long vµo ngµy mïng 7 cña mét nhµ qu©n sù cã tµi. TÕt cho thÊy n¨ng lùc ®Æc biÖt nµo ë vÞ vua nµy ?
15. Nguyễn Huệ đã biến voi thành những "cỗ xe tăng“ có sức mạnh áp đảo, trang bị đại bác và hỏa pháo trên lưng. Trên lưng mỗi quân voi có ba, bốn người lính chít khăn đỏ, ngồi ném tung hỏa cầu lưu hoàng ra khắp nơi, đốt cháy quân địch. Ngoài "xe tăng voi lửa" kể trên, binh lính Tây Sơn còn được trang bị một loại vũ khí cá nhân là Hỏa hổ. Hỏa hổ là một loại vũ khí hình ống, một loại súng phun lửa có thể biến địch thành "cây đuốc sống". Khi lâm trận, trong ống Hỏa hổ bắn nhựa thông ra, trúng phải đâu là lập tức bốc cháy. Loại vũ khí đặc biệt này được trang bị cho cả quân chủng lục quân và thủy quân của nhà Tây Sơn.
16. Đội quân "voi lửa" của vua Quang Trung, người thiên tài quân sự cả đời cầm quân không hề biết thua trận là gì, đã hội đủ cả 3 yếu tố chiến thuật: Cơ động, đột kích và hỏa lực. Đây thật sự là một cuộc cách mạng voi chiến so với các thời kỳ trước đó.
17. Qua phÇn 1 h×nh ¶nh vua Quang Trung ®îc t¸i hiÖn KÓ b»ng hµnh ®éng, lªn b»ng biÖn ph¸p nghÖ sù viÖc, lêi nãi cô thÓ. thuËt nµo ? C¸c biÖn ph¸p nghÖ Lµ mét vÞ vua yªu níc, thuËt Êy nãi víi em vÒ s¸ng suèt, cã tµi cÇm mét vÞ vua nh thÕ nµo ? qu©n. → Người anh hùng văn võ song toàn
18. • Bùi Thị Xuân tỉnh Bình Định Sinh trưởng trong một gia đình khá giả, Bùi Thị Xuân sớm được học văn và học võ, người có nhan sắc, khéo tay và viết chữ đẹp. Đến khi theo học võ với Đô thống Ngô Mạnh, bà cũng nhanh chóng thành thạo, nhất là môn song kiếm. Với tài nghệ (ngoài tài kiếm thuật, bà còn giỏi bắn cung, cưỡi ngựa và luyện voi) cộng với lòng dũng cảm, Bùi Thị Xuân cùng chồng nhanh chóng trở thành những tướng lĩnh trụ cột, góp công lớn trong công cuộc dựng nghiệp của nhà Tây Sơn ngay từ buổi đầu, trận đại phá quân Mãn Thanh vào đầu xuân Kỷ Dậu (1789), bà chỉ huy đội tượng binh của đạo Trung quân do vua Quang Trung (Nguyễn Huệ) chỉ huy
19. 2. Hình ảnh quân tướng nhà Thanh và bọn vua tôi phản nước: a, Quân tướng nhà Thanh: - Kiêu căng, chủ quan, chỉ lo ăn chơi. - Khi quân Tây Sơn đến, tướng Tôn Sĩ Nghị và binh lính bỏ chạy hoảng loạn.Sầm Nghi Đống thắt cổ tự vẫn → Sự thất bại thảm hại.
20. b, Bọn vua tôi bán nước: - Hình ảnh vua quan Lê Chiêu Thống đớn hèn, nhục nhã, số phận gắn chặt với bọn giặc xâm lược → Nhục nhã.
21. 3. Ý nghĩa văn bản: Văn bản ghi lại hiện thực lịch sử hào hùng của dân tộc ta và hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ trong chiến thắng mùa xuân năm Kỉ Dậu ( 1789)
22. III. Tổng kết: Ghi nhớ: sgk/72 1. Nội dung: Ca ngợi vị vua anh hùng Nguyễn Huệ và tố cáo bè lũ bán nước vua tôi nhà Lê. 2. Nghệ thuật: Giọng kể sôi nổi, tự hào
23. IV.LUYỆN TẬP: Viết đọan văn nêu cảm nghĩ của em về người anh hùng Nguyễn Huệ - Quang Trung trong chiến công thần tốc đại phá quân Thanh từ tối 30 đến mồng 5 tết Kỉ Dậu (1789)
24. Theo em, cã thÓ gäi Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ lµ cuèn tiÓu thuyÕt lÞch sö v× nh÷ng lý do nµo trong c¸c lý do sau ? A. V× truyÖn nµy liªn quan ®Õn sù thËt lÞch sö. B. V× sù thËt lÞch sö ®îc ghi chÐp díi h×nh thøc tiÓu thuyÕt. C. V× c¸c nh©n vËt lÞch sö næi lªn trong t¸c phÈm nh lµ nh÷ng h×nh tîng v¨n häc sinh ®éng. D. V× ®· t¹o dùng ®îc h×nh ¶nh ngêi anh hïng Quang Trung rÊt kh¸c thêng. E. V× lµ mét t¸c phÈm hay.