Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 112: Con cò

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 112: Con cò

1. Chào mừng quý thÇy c« vµ c¸c em häc sinh ! VÒ dù giê
2. Con cß ChÕ Lan Viªn Tiết 112- Văn bản (Chế Lan Viên)
3. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. 1/ Tác giả Sgk/47- Tên thật là Phan Ngọc Hoan quê xã + TrướcCam CMT8 An, huyện 1945, Cam CLV Lộ, là Quảng một trong Trị 2/ Tác phẩm những- Là nhà một thơtrong nổi những tiếng têncủa tuổi phong hàng trào đầu - Sáng tác năm 1962 và in trong tập “Hoa Thơ củaMới nền với thơtập Việtthơ NamĐiêu thếtàn kỉ khi XX mới 17 ?ngày Hãy thường,nêu vài chimnét về báo tác bão” giả Chế Lan Viên? tuổi- .Thơ Hoài ông Thanh giàu đãtính từng triết nhậnlí, suy xét ngẫm, về tập thơ :chiêm “ Giữa nghiệm đồng bằng văn học VN, tập thơ -ĐiêuĐược tàn nhận đột giảingột thưởng xuất hiện Hồ Chínhư Minh một niềmvề kinh Văn dị” học nghệ thuật năm 1996 Sau CMT8, CLV đã trở thành một trong những lá cờ đầu của thi ca cách mạng . + Phong cách thơ suy tưởng triết lý,đậm Chế Lan Viên (1920-1989) chất ?trí Nêu tuệ vàxuất có xứnhiều bài sáng thơ Contạo trong cò? nghệ thuật xây dựng hình ảnh thơ. Các tác phẩm chính : Các tập thơ như : Điêu tàn (1937), Gửi các anh (1954), Ánh sáng và phù sa (1960), Hoa ngày thường- Chim báo bão (1967)
4. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. 1/ Đọc : 2/ Thể thơ: tự do 3/ Bố cục : 3 đoạn - Đoạn 1: Hình ảnh con cò qua lời ru đến với tuổi thơ. - Đoạn 2: Hình ảnh con cò đi vào tiềm thức của tuổi thơ và theo cùng con trên mọi chặng đường đời. - Đoạn 3: Từ hình ảnh con cò, suy ngẫm và triết lí về ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ đối với cuộc đời mỗi người. ? Bao trùm lên bài thơ là hình tượng nào. Hình tượng ấy được diễn tả qua mấy đoạn, nêu nội dung từng đoạn?
5. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. -Con cò bay lả, bay la 1. Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ. Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng - “Con cò bay la ? Tìm những câu thơ có hình -Con cò bay lả, bay la Con cò bay lả ảnh con cò? Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng. Con cò cổng phủ Con cò Đồng Đăng” -Con cò mà đi ăn đêm Đậu phải cành mềm, lộn cổ xuống ao -“Con cò ăn đêm Ông ơi ông vớt tôi nao Con cò xa tổ Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng Cò gặp cành mềm Có xáo thì xáo nước trong Cò sợ xáo măng” Đừng xáo nước đục đau lòng cò con! ? Em thấy những câu thơ này có nguồn gốc từ những câu ca dao nào. Hãy đọc những câu ca dao đó?
6. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) Ngồi Buồn Nhớ Mẹ Ta Xưa Tác giả: Nguyễn Duy Bần thần hương huệ thơm đêm -Tú Xương ở cuối TK 19 có bàiNgân thơ hà :chảy ngược lên cao khói nhang vẽ nẻo đường lên niết bàn quạt mo vỗ khúc nghêu ngao thằng chân nhang lấm láp tro tàn Thương Vợ Bờm xăm xăm bóng mẹ trần gian thuở nào Quanh năm buôn bán ở mombờ sông ao đom đóm chập chờn trong leo lẻo những vui buồn xa xôi Mẹ Nuôita không đủ có năm yếm đàocon với một chồng. nón mê thay nón quai thao đội đầu Nuôi đủ năm con với một chồngMẹ ru cái lẽ ở đời rối ren tay bí tay bầu sữa nuôi phần xác hát nuôi phần hồn váy Lặnnhuộm lội bùn thân áo nhuộm cò khi nâu quãngbốn mùa vắng bà ru mẹ mẹ ru con Eo xèo mặt nước buổi đò đông.liệu mai sau các con còn nhớ chăng Cái Mộtcò duyênsung chát hai đào nợ, chua âu đành phận câu ca mẹ hát gió đưa về trời Nhìn về quê mẹ xa xăm ta điNăm trọn kiếp nắng con ngườimười mưa, dám quản công lòng ta chỗ ướt mẹ nằm đêm xưa cũng không đi hết mấy lời mẹ ru Cha mẹ thói đời ăn ở bạc! ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa Có chồng hờ hững cũng như miệngkhông! nhai cơm búng lưỡi lừa cá Bao giờ cho tới mùa thu xương trái hồng trái bưởi đánh đu giữa rằm bao giờ cho tới tháng năm mẹ ra trải chiếu ta nằm đếm sao
7. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. 1. Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ. ? Qua hình ảnh trên gợi cho em một không gian, khung cảnh cuộc sống như thế nào ? - “Con cò bay la Con cò bay lả Con cò cổng phủ Con cò Đồng Đăng” Gợi ra một không gian và khung cảnh quen thuộc của cuộc sống xưa, từ làng quê đến phố xá. Hình ảnh con cò gợi lên vẻ nhịp nhàng, thong thả, bình yên của cuộc sống vốn ít biến động thuở xưa.
8. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. 1. Hình ảnh con cò đến với tuổi thơ. - Tượng trưng cho vẻ nhịp nhàng, thong thả, bình yên của cuộc sống. “Con cò ăn đêm Con cò xa tổ Cò gặp cành mềm Cò sợ xáo măng” Nghệ thuật ẩn dụ: con cò là tượng trưng cho ? Những câu thơ trên gợi cho em liên người phụ nữ, người mẹ tưởng đến ai? nhọc nhằn, lam lũ.
9. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) -Cái cò đi đón cơn mưa Tối tăm, mù mịt ai đưa cò về. Cò về thăm quán cùng quê Thăm cha, thăm mẹ cò về thăm anh. -Nước non lận đận một mình, Thân cò lên thác, xuống ghềnh bấy nay. Ai làm cho bể kia đầy Cho ao kia cạn, cho gầy cò con. -Cái cò lặn lội bờ sông Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non Nàng về nuôi cái cùng con Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng
10. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. 1. Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ. - Nt : điệp từ, điệp kiểu câu,giọng thơ thiết tha, nhẹ nhàng, êm ái. →Tình mẹ thiết tha, luôn vỗ về, giữ yên giấc ngủ và bồi đắp tâm hồn trẻ thơ. Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi! chớ sợ! Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng! Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân, ? Hình ảnh người mẹ hiện lên trong Con chưa biết con cò, con vạc. những câu thơ nào? Con chưa biết những cành mềm mẹ hát, Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân. ? Qua các bpnt, hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào?
11. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. 1. Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ. 2. Hình ảnh con cò cùng con trên mọi chặng đường đời. ? Hình ảnh con cò theo cùng con trên mọi chặng đường đời. Đó là những - Lúcchặng ấu thơ đường trong nào? nôi - Khi con đến trường - Khi con trưởng thành .
12. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) THẢO LUẬN NHÓM (2 phút) Tìm những câu thơ có hình ảnh con cò trong chặng đường đời và nêu cảm nhận hình ảnh con cò trong chặng đường đời đó? + Nhóm 1 : lúc ấu thơ trong nôi + Nhóm 2 : khi đến trường + Nhóm 3 : khi trưởng thành
13. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. 1. Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ. 2. Hình ảnh con cò cùng con trên mọi chặng đường đời. *Lúc thơ ấu trong nôi: “Con ngủ yên thì cò cũng ngủ, Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi.” Cò sưởi ấm vỗ về, cò đứng canh *Khi đến trường: giấc ngủ. “Mai khôn lớn, con theo cò đi học, Cò là bạn dìu bước con đi. Cánh của cò bay theo gót đôi chân” *Khi trưởng thành: “Cánh trắng cò lại bay hoài không nghỉ Cò động viên, khích lệ. Trước hiên nhà Và trong hơi mát câu văn”
14. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. 1. Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ. 2. Hình ảnh con cò cùng con trên mọi chặng đường đời. -Tuổi ấu thơ trong nôi: cò sưởi ấm, vỗ về, cò đứng canh giấc ngủ. -Khi đến trường: cò là bạn dìu bước con đi. ? Hình tượng con cò trong đoạn thơ -Khi trưởng thành: cò động viên, khích lệ. ? trênQua đượchình tượngxây dựng con bằngcò trong những đoạn →Nghệ thuật liên tưởng, tưởng tượng thơnghệ tác thuật giả muốn nào? thể hiện điều gì? Nghệ thuật liên tưởng, tưởng tượng, gợi biểu tượng về tình mẹ, về sự nâng đỡ dịu dàng bền bỉ của người mẹ. nhân hoá, ẩn dụ
15. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. 1.Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ. 2.Hình ảnh con cò cùng con trên mọi chặng đường đời. 3. Suy ngẫm và triết lý từ hình ảnh con cò. →NT: điệp từ, điệp kiểu câu, cặp từ trái nghĩa, câu khẳng định. Tượng trưng cho người mẹ luôn bên con, làm chỗ dựa vững chắc cho “Dù ở gần con, con suốt cuộc đời. Dù ở xa con, Lên rừng xuống bể, Cò sẽ tìm con. ? Ở đoạn thơ này hình ảnh con cò Cò mãi yêu con. hiện? Xác ra địnhqua nhữngcác biện chi pháp tiết nghệnào? thuật Con dù lớn vẫn là con của mẹ, →NT: điệp từ, điệp kiểu câu, cặp từ trái được sử dụng trong đoạn thơ trên? Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.” nghĩa, câu khẳng định.
16. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. 1.Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ. 2.Hình ảnh con cò cùng con trên mọi chặng đường đời. 3. Suy ngẫm và triết lý từ hình ảnh con cò. -Âm điệu lời ru. →Là khúc hát yêu thương “À ơi ! mang nhiều ý nghĩa sâu xa. Một con cò thôi, ? Em hiểu thế nào về hai câu thơ: Con cò mẹ hát Cũng là cuộc đời “Con cò mẹ hát- Cũng là cuộc đời” Con cò không chỉ là hình ảnh trong câu hát Vỗ cánh qua nôi. ru? mà Nhận còn làxét cuộc gì đời,về âm cuộc điệu đời bàicủa mẹ,thơ? Ngủ đi! Ngủ đi ! của bao nhêu người khác nữa, là những Cho cánh cò, cánh vạc, niềm vui, những nỗi buồn trong cuộc sống. Cho cả sắc trời Đến hát Quanh nôi.” - Âm điệu lời ru.
17. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung. II. Đọc- Tìm bố cục. III. Phân tích. IV. Tổng kết. 1. Nghệ thuật - Vận dụng sáng tạo ca dao - Mang âm hưởng lời ru, giàu suy ngẫm triết lý. ?Đọc bài thơ “Con cò”, - Thể thơ tự do, nhiều điệp ngữ. ? Emem coùcảm nhaän nhận xeùt được gì veà - Hình ảnh ẩn dụ, liên tưởng tưởng tượng. theånhững thô, nhòp điều thô cao vaø đẹp 2. Nội dung - Ngợi ca tình mẹ. hìnhnào aûnh của con tình coø mẹ ñöôïc và những lời ru? - Ý nghĩa của lời ru đối với cuộc sống con người. saùng taïo trong baøi thô * Ghi nhớ : SGK – 48 ?
18. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) I. Tìm hiểu chung II. Đọc- Tìm bố cục III. Phân tích IV. Tổng kết V. Luyện tập Bài 1 : Hai bài thơ hát ru mang hai tên khác nhau (“Con cò” và “khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”) của hai tác giả ra đời ở hai thời điểm khác nhau, nhưng đều có chung ý nghĩa nào? Điểm chung : Đều cho ta thấy lòng mẹ yêu thương con và ảnh hưởng của lời ru tới đời sống tinh thần của con người .
19. Tiết 112 : Văn bản : CON CÒ (Chế Lan Viên) -Học bài -Làm bài tập sgk/49 -Soạn bài : Mùa xuân nho nhỏ .
20. Ch©n thµnh c¸m ¬n quý thÇy c« vµ c¸c em häc sinh ! VÒ dù giê gi¶ng