Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 139: Viếng Lăng Bác

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 139: Viếng Lăng Bác

1. BÀI CŨ • ? Đọc thuộc bài thơ “ Mùa xuân nho nhỏ”. Nêu nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
2. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) I. Đọc – Tìm hiểu chú thích: 1. Đọc văn bản: 2. Tìm hiểu chú thích: a.Tác giả: - Tên khai sinh: Phan Thanh Viễn(1928-2005) - Quê: An Giang Các em theo - Ông là một trong những cây bút có dõi chú thích mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải SGK kết hợp với phóng ở Việt Nam thời kỳ chống Mỹ cứu việc soạn bài ở nước. nhà. Hãy nêu 1 vài nét cơ bản - Thơ ông nho nhẹ, giàu tình cảm . của em về tác giả?
3. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) I. Đọc – Tìm hiểu chú thích: b.Tác phẩm: 1. Đọc văn bản: - Hoàn cảnh sáng tác : -2. Tìm hiểu chú thích: + Tháng 4 – 1976. aTác giả: +Bài thơ được in trong tập thơ:“ Như mây mùa xuân” (1978) - Tên khai sinh: Phan Thanh Viễn Sinh năm : 1928; Quê: An Giang * Giải nghĩa từ khó:(SGK) - Ông là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn - Tràng hoa. nghệ giải phóng ở Việt Nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước. - Bảy mươi chín mùa xuân. - Trung hiếu Em hãy nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ?
4. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) II. Tìm hiểu văn bản. Em hãy xác định kiểu văn bản và 1. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt. phương thức biểu đạt của bài thơ? - Kiểu văn bản: Biểu cảm. - Phương thức biểu đạt:Biểu cảm kết hợp với miêu tả. - Thể loại: Thơ trữ tình. Văn bản trên thuộc thể loại nào? -
5. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) II. Tìm hiểu văn bản. 2. Bố cục: Ba phần. 1. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt. -Kiểu văn bản: Biểu cảm. Phần1: Khổ thơ 1+2 (Cảm xúc của tác giả trước lăng Bác) - Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp với miêu tả. Phần2: Khổ thơ 3 ( Cảm xúc của tác giả trong lăng Bác) -Thể loại: Thơ trữ tình. Phần3: Khổ thơ cuối( Cảm xúc của tác giả khi rời lăng Bác)
6. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) 3. Phân tích: Câu thơ mở đầu gợi cho ta biết điều gì? a. Cảm xúc của tác giả trước lăng Bác Đến thăm lăng Bác tác giả đã xưng hô với Bác như thế *Khổ 1: nào?Em có nhận xét gì về cách Con ở Miền Nam ra thăm lăng Bác xưng hô ấy Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát - Xưng hô“: Con –Bác Cảm xúc thành kính, gần gũi, thân thương như máu thịt. Bát ngát -Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng Nghệ thuật:Ẩn dụ,từ láy tả thực Hàng tre: là biểu tượng của dân tộc, con người Nhìn từ xa ,hình ảnh đầu tiên mà tác Việt Nam: vẻ đẹp thanh cao .kiên cường, bất khuất giả quan sát và cảm nhận là gì? - Ôi (thán từ) diễn tả niềm cảm xúc sâu nặng, Hình ảnh đó được miêu tả qua những chi tiết nào? tác giả sử dụng nghệ thuật thiêng liêng của tác giả gì?có ý nghĩa như thế nào?
7. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) 3. Phân tích: Hình ảnh mặt trời trong câu thơ thứ nhất có ý a. Cảm xúc của tác giả trước lăng Bác nghĩa gì? * Khổ 2: Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ” Hình ảnh: “Mặt trời ” +“ Mặt trời đi qua trên lăng” là mặt trời thực, mặt trời của thiên nhiên vũ trụ mang lại ánh sáng sự sống cho muôn loài. + “ Mặt trời trong lăng ”: Bác Hồ Mặt trời của thiên nhiên được nhân hoá để “đi”, để “thấy”để “chiêm ngưỡng” Trong hai câu thơ này hình ảnh nào được nhà một mặt trời trong lăng. Vậy mặt trời thơ nhắc tới hai lần? trong lăng là ai?
8. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) => Nghệ thuật ẩn dụ : tác giả đã ví Bác là mặt trời, ca ngợi sự vĩ đại, công lao trời biển của Với câu thơ trên tác giả đã sử dụng Bác đối với dân tộc. nghệ thuật gì? “Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bẩy mươi chín mùa xuân” Trong câu thơ này hình ảnh nào được tác giả nhắc tới? Đi trong thương nhớ +Dòng người 79 mùa xuân Kết tràng hoa dâng Với nghệ thuật Ẩn dụ thể hiện dòng người như vô tận về thăm Bác, dòng người đi trong một không gian đặc biệt, đó là đi trong tình thương nỗi nhớ. Kết những tấm lòng, thành “tràng hoa” và tôn kính “dâng” lên Người.
9. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) Vào lăng viếng Bác,hình ảnh mà tác b. Cảm xúc trong lăng Bác giả nhận thấy là gì? “ Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Nơi Bác nằm nghỉ có ánh sáng dịu Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền” nhẹ của ánh đèn khiến tác giả bỗng +Giấc ngủ bình yên Có cảm giác như vị cha già của liên tưởng đến hình ảnh nào? dân tộc đang nằm nghỉ ngơi sau những giờ làm việc miệt mài. + “Vầng trăng” nghệ thuật ẩn dụ.Vầng trăng sáng dịu hiền nâng niu giấc ngủ bình yên của Người và gợi lên tâm hồn cao đẹp trong sáng của Người. Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim + Hình ảnh: “ Trời xanh ” tác giả muốn ví cái rộng lớn bao la của đất trời với tình yêu thương bao la rộng lớn của Bác, muốn ngợi ca công ơn trời bể sự vĩnh hằng, sự bất tử của Bác. -Em cho biết hình ảnh “trời xanh” có +Cảm xúc trào dâng nghe “ nhói ở trong tim”. ý nghĩa như thế nào? Với Động từ “Nhói” diễn tả một cảm xúc Trở về với thực tại,đứng trước Người tác giả có cảm xúc trào dâng đau đớn buốt nhói nơi trái tim mình xót xa,tiếc thương vì như thế nào? sự ra đi của Người.
10. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) c. Cảm xúc khi rời lăng Bác -Mai về Miền Nam thương trào nước mắt” Tác giả mới chỉ nghĩ đến ngày mai xa Bác thì cảm xúc đã bộc lộ như -“Thương trào nước mắt” đó là tình cảm bịn thế nào? rịn luyến tiếc không muốn rời xa Bác con chim -> để dâng tiếng hót + Muốn làm: đoá hoa -> dâng hương sắc cây tre -> trung hiếu Trong niềm “thương trào nước mắt” ấy + Điệp ngữ “ muốn làm ” lặp lại ba lần: nhà thơ có ước nguyện gì? Nhấn mạnh ước nguyện được ở bên Bác mãi mãi, muốn làm Bác vui, muốn canh giấc ngủ Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng ở của Bác, muốn làm người con trung hiếu như đoạn thơ này? lời Bác dạy. Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó? =>ơn nghĩa chân thành và sâu nặng Từ đó tình cảm nào của nhà thơ được bộc lộ ?
11. Tiết 1112:39: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương) 4. Tổng kết: Em học tập được gì từ - Nghệ thuật: nghệ thuật biểu cảm của Giọng điệu trang trọng và tha thiết ,nhiều tác giả qua bài thơ này? hình ảnh ẩn dụ đẹp, các điệp từ,nhân hóa\ ngôn ngữ bình dị mà cô đọng. - Nội dung: Thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động Bài thơ “ Viếng lăng Bác ” nói sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối hộ chúng ta những tình cảm với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác nào với Bác ? - Ghi nhớ: (SGK) III. Luyện tập: Bài tập: Lựa chọn các từ “ thành kính, đau xót , tự hào, trầm lắng ” để điền vào chỗ trống trong câu văn sau cho phù hợp. Cảm hứng bao trùm bài thơ “ Viếng lăng Bác ” là niềm xúc động thiêng liêng , ., lòng biết ơn và pha lẫn .khi tác giả từ Miền Nam ra viếng Bác, cảm hứng đó đã tạo nên giọng thơ .trang nghiêm.
12. TiTiết 112: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)Phương) III. Luyện tập: Bài tập: Lựa chọn các từ “ thành kính, đau xót , tự hào, trầm lắng ” để điền vào chỗ trống trong câu văn sau cho phù hợp. Cảm hứng bao trùm bài thơ “ Viếng lăng Bác ” là niềm xúc động thiêng liêng , thành kính, lòng biết ơn và tự hào pha lẫn đau xót khi tác giả từ Miền Nam ra viếng Bác, cảm hứng đó đã tạo nên giọng thơ trầm lắng trang nghiêm.
13. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ -Học thuộc lòng bài thơ nắm vững nội dung và yếu tố nghệ thuật -Soạn bài : ‘Mùa xuân nho nhỏ’’của Thanh Hải +Đọc kĩ văn bản SGK +Trả lời các câu hỏi +Xem trước phần ghi nhớ &phần luyện tập.
14. TiTiết 112: VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)Phương) I. Đọc – Tìm hiểu chú thích: b.Cảm xúc trong lăng Bác 1. Đọc văn bản: 2. Tìm hiểu chú thích: Nỗi niềm thương mến và xót xa về -Tác giả: Phan Thanh Viễn; Sinh năm 1928 sự ra đi của Bác. -Tác phẩm: in trong tập thơ: c.Cảm xúc khi rời lăng Bác “ Như mấy mùa xuân” (1978) - Giải nghĩa từ khó: ơn nghĩa chân thành và sâu nặng II. Tìm hiểu văn bản. 4. Tổng kết: 1. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt. - Nghệ thuật: - Kiểu văn bản: Biểu cảm. - Phương thức biểu đạt: Kết hợp miêu tả với biểu cảm. Giọng điệu trang trọng và tha thiết nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm - Thể loại: Thơ trữ tình ngôn ngữ bình dị mà cô đọng. 2. Bố cục: - Nội dung: - Ba phần. Thể hiện lòng thành kính và niềm xúc 3. Phân tích: động sâu sắc của nhà thơ và của mọi a. Cảm xúc trước lăng Bác người đối với Bác Hồ khi mọi người vào lăng viếng Bác Lòng kính yêu, sự ngưỡng vọng, tình cảm tha thiết của người con xa trong cuộc hành hương về III. Luyện tập: thăm cha già kính yêu.