Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 48: Bếp lửa

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 48: Bếp lửa

1. Trong chư¬ng tr×nh ng÷ Cục cục tác cục ta v¨n THCS em ®· ®ưîc häc bµi th¬ nµo cã hai h×nh ¶nh trªn ? Cña t¸c gi¶ nµo ? Néi dung cña bµi th¬ ? -TiÕng gµ trưa- Xu©n Quúnh - ViÕt vÒ t×nh c¶m bµ, ch¸u -Em h·y ®äc nh÷ng c©u th¬ cã hai h×nh ¶nh trªn ? Trªn ®ưêng hµnh qu©n xa Dõng ch©n bªn xãm nhá Tay bµ khum soi trøng Dµnh tõng qu¶ ch¾t chiu Cho con gµ m¸i Êp
2. Tiết 48: BẾP LỬA Bằng Việt
3. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích. 1. Đọc : 2. Chú thích: a.Tác giả : - Sinh năm 1941. - Quê : Hà Nội – thuở nhỏ sống ở Huế. - Là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. -Giọng thơ Bằng Việt trong trẻo, thiết tha. Phù hợp với đề tài kỷ niệm, mơ ước của tuổi trẻ.
4. “ Những năm đầu theo học Luật tại đây tôi nhớ nhà kinh khủng.Tháng 9 ở bên đó trời se se lạnh, buổi sáng sương khói Em hãy cho biết bài bay mờ mờ mặt đất, ngoài cửa thơ “Bếp lửa” được tác giả sáng tác trong sổ, trên các vòm cây gợi cảnh hoàn cảnh nào? mùa đông ở quê nhà. Mỗi buổi dậy sớm đi học, tôi hay nghĩ đến hình ảnh một bếp lửa thân quen, nhớ tới hình ảnh bà nội lụi cụi dậy sớm nấu nồi xôi, luộc củ khoai, củ sắn cho cả nhà ” Đây cũng chính là nguồn khơi mạch cảm xúc cho Bằng Việt viết bài thơ “Bếp lửa”.
5. Bµ néi t«i lµ mét phô n÷ n«ng d©n ch©n chÊt, b×nh dÞ. Víi t«i, bµ lµ hiÖn th©n cña sù cÇn cï, nhÉn n¹i vµ ®øc hy sinh “ T«i viÕt bµi th¬ BÕp löa năm 1963, lóc ®ang häc năm thø 2 Đ¹i häc tæng hîp Quèc gia Kiev( Ukrai na). Mïa ®«ng nưíc Nga rÊt l¹nh, ph¶i ®èt lß ®Ó sưëi. Ngåi sưëi löa, t«i bçng nhí ®Õn “ BÕp löa” quª nhµ, nhí bµ t«i, nhí ngưêi nhãm bÕp. Xa bµ, xa gia ®ình khi ®· trưëng thµnh tøc lµ cã ®é lïi xa ®Ó nhí vµ suy ngÉm những gi¸ trÞ tinh thÇn nªn bµi th¬ viÕt rÊt nhanh. ViÕt “BÕp löa, t«i chØ muèn gi·i bµy t©m tr¹ng thËt cña lßng mình”.
6. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích. 1. Đọc : 2. Chú thích: a.Tác giả b. Tác phẩm: - Bài thơ ra đời 1963, khi tác giả đang là sinh viên học ngành Luật ở nước ngoài. - In trong tập “ Hương cây – Bếp lửa”.
7. • HOẠT ĐỘNG THEO CẶP ĐÔI (2 PHÚT) 1. Tìm mạch cảm xúc của bài thơ? 2. Dựa vào mạch cảm xúc ấy để phân chia bố cục?
8. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích. 1. Đọc : 2. Chú thích: a.Tác giả b. Tác phẩm: - Bài thơ ra đời 1963, khi tác giả đang là sinh viên học ngành Luật ở nước ngoài. - In trong tập “ Hương cây - bếp lửa”. - Mạch cảm xúc: Đi từ hồi tưởng quá khứ đến hiện tại, từ kỉ niệm -> suy ngẫm, triết lí.
9. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích. 1. Đọc : 2. Chú thích: a.Tác giả b. Tác phẩm: 3. Bố cục:
10. Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh. Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh: “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, Mày có viết thư chớ kể này kể nọ, Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”. Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn, Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ, Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm Mẹ cùng cha công tác bận không về Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui, Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc, Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà, Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu, Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả, Nhưng vẫn chẳng bao giờ quên nhắc nhở: - Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?
11. Bếp lửa ( Bằng Việt ) Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, Hình ảnh bếp lửa Một bếp lửa ấp iu nồng đượm khơi nguồn cảm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. xúc kỉ niệm về bà. Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay !
12. Bếp lửa ( Bằng Việt ) Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh. Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh: Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Mày có viết thư chớ kể này kể nọ, Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”. Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn, Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! Mẹ cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, Những kỉ niệm tuổi Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, thơ sống bên bà. Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc, Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà, Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
13. Bếp lửa ( Bằng Việt ) Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh. Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh: “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, Mày có viết thư chớ kể này kể nọ, Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”. Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn, Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ, Suy ngẫm về cuộc Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm đời bà và hình ảnh Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi bếp lửa. Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui, Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu, Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả, Nỗi nhớ của người cháu Nhưng vẫn chẳng bao giờ quên nhắc nhở: về bà và bếp lửa. - Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?
14. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích. 1. Đọc : 2. Chú thích: 3. Bố cục: - - P1 : 3 dòng đầu =>H/ả bếp lửa khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà. - P2 : Tiếp → “dai dẳng” =>Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà. - P3 : Tiếp → “ bếp lửa” =>Suy ngẫm về cuộc đời bà và hình ảnh bếp lửa. - P4: Còn lại => Nỗi nhớ của người cháu về bà và bếp lửa.
15. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích: II. Đọc- hiểu văn bản: 1.Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà.
16. Trong kí ức của Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, cháu, hình ảnh Một bếp lửa ấp iu nồng đượm nào hiện về đầu tiên? Hình ảnh đó có ý nghĩa như thế nào ở làng quê? -Hình ảnh bếp lửa: gần gũi, thân thuộc trong mỗi gia đình người Việt. Nó gắn liền với hình ảnh người bà, người mẹ tảo tần thức khuya dậy sớm chăm lo, săn sóc cho gia đình=> Hình ảnh ấn tượng in sâu trong tâm hồn người cháu.
17. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, II. Đọc- hiểu văn bản: Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 1.Hình ảnh bếp lửa Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà. *Hình ảnh bếp lửa: ?Chỉ ra biện pháp nghệ thuật và tác dụng của nó trong hai câu thơ đầu?
18. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, II. Đọc- hiểu văn bản: Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 1.Hình ảnh bếp lửa Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà. *Hình ảnh bếp lửa: - Điệp ngữ Một bếp lửa: => Hình ảnh gần gũi, thân thuộc ở làng quê.
19. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, II. Đọc- hiểu văn bản: Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 1.Hình ảnh bếp lửa Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà. *Hình ảnh bếp lửa: - Điệp ngữ Một bếp lửa: => Hình ảnh gần gũi, thân thuộc ở làng quê. -Từ láy chờn vờn: Gîi bÕp löa thùc bËp bïng trong sư¬ng sím ấp iu: Gợi bàn tay kiên nhẫn, khéo léo và tấm lòng chi chút của người bà.
20. Hình ảnh bếp lửa đã Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, tác động gì Một bếp lửa ấp iu nồng đượm đến cháu? Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
21. Hình ảnh bếp lửa đã Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, tác động gì Một bếp lửa ấp iu nồng đượm đến cháu? Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. - Gợi tình yêu thương của cháu dành cho bà.
22. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, II. Đọc- hiểu văn bản: Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 1.Hình ảnh bếp lửa Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà. *Hình ảnh bếp lửa: *Cảm xúc về bà:
23. Cảm xúc của người cháu với bà được bộc lộ qua từ nào?
24. Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Cháu thươngthương bà biết mấy nắng mưa.
25. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, II. Đọc- hiểu văn bản: Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 1.Hình ảnh bếp lửa Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà. *Hình ảnh bếp lửa: *Cảm xúc về bà: - Bộc lộ trực tiếp : thương
26. Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. Hình ảnh “Biết mấy nắng mưa” hay ở chỗ nào?
27. Tiết 48 : BẾP LỬA (Bằng Việt) I. Đọc - hiểu chú thích: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, II. Đọc- hiểu văn bản: Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 1.Hình ảnh bếp lửa Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà. *Hình ảnh bếp lửa: *Cảm xúc về bà:Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. - Bộc lộ trực tiếp : thương - Hình ảnh ẩn dụ: nắng mưa: những gian nan, lận đận trong cuộc đời bà. => Từ hình ảnh bếp lửa, những kỉ niệm về bà và bếp lửa trong những năm tháng tuổi thơ được gọi về.
28. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT I. Đọc - hiểu chú thích: II. Đọc- hiểu văn bản: 1.Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà. 2.Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà.
29. Trong dòng hồi tưởng của người cháu, những kỉ niệm nào về tình bà cháu đã được gợi lại?
30. Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Kỉ niệm thời thơ ấu khi Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. cháu lên 4 tuổi. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! Mẹ cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc, Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà, Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
31. Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! Tám năm ròngcháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Kỉ niệm về 8 năm Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! kháng chiến cùng bà Mẹ cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc, Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà, Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
32. Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi Kỉ niệm về Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh. năm giặc đốt Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh: làng “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, Mày có viết thư chớ kể này kể nọ, Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”.
33. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT I. Đọc - hiểu chú thích: II. Đọc- hiểu văn bản: 1.Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc kỉ niệm về bà. 2.Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà. *Kỉ niệm năm 4 tuổi:
34. Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! Kỉ niệm khi cháu lên 4 tuổi có gì đáng chú ý?
35. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT I. Đọc - hiểu chú thích: Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, II. Đọc- hiểu văn bản: Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 2.Những kỉ niệm tuổi thơ Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu sống bên bà. Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! *Kỉ niệm năm 4 tuổi:
36. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT I. Đọc - hiểu chú thích: Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, II. Đọc- hiểu văn bản: Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 2.Những kỉ niệm tuổi thơ Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu sống bên bà. Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! *Kỉ niệm năm 4 tuổi: - Đói mòn, đói mỏi: hình Đói mòn đói mỏi: cái đói dai ảnh tả thực, miêu tả rõ nét dẳng và mòn mỏi khắp chốn nhất về nạn đói- một thời lịch thôn quê. sử đau thương của dân tộc.
37. Khô rạc ngựa gầy: gợi lên cái hắt hiu, cái gầy gò của người bố và đồng thời gợi cả cái còm cõi của con ngựa ấy. II. ĐỌC – TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Bếp lửa gợi nỗi nhớ thương bà 2. Cảm nghĩ về bà và bếp lửa * Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
38. “Năm Ất Dậu tháng ba còn nhớ mãi Giống Lạc Hồng cực trải lắm đau thương! Những thây ma thất thểu đầy đường, Rồi ngã gục không đứng lên vì đói!” (Đói – Bàng Bá Lân)
39. Ta nhớ mãi cái thời kỳ đen tối! Quên làm sao tội lỗi kẻ xâm lăng! Quên làm sao mối thù hận khôn cùng! Quên sao được hai triệu người chết đói!
40. Đói tự Bắc Giang, đói về Hà Nội Đói ở Thái Bình, đói tới Gia Lâm Khắp đường xa những xác đói rên nằm Trong nắng lửa trong bụi lầm co quắp Giữa đống trẻ chỉ còn đôi hố mắt Đọng chút hồn sắp tắt của thây ma; Những cánh tay gầy quờ quạng khua khua Như muốn bắt những gì vô ảnh, Dưới mái tóc rối bù và kết bánh Một làn da đen sạm bọc xương đầu Răng nhe ra như những chiếc đầu lâu Má hóp lại, răng hằn sâu gớm ghiếc Già trẻ gái trai không còn phân biệt, Họ giống nhau như là những thây ma, Như những bộ xương còn dính chút da Chưa chết đã bốc xa mùi tử khí!
41. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT I. Đọc - hiểu chú thích: Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, II. Đọc- hiểu văn bản: Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 2.Những kỉ niệm tuổi thơ Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu sống bên bà. Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! *Kỉ niệm năm 4 tuổi:
42. ❖ Sâu đậm nhất trong kỉ niệm của cháu vẫn là mùi khói bếp. “khói hun nhèm mắt cháu”
43. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT II. Đọc- hiểu văn bản: Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, 2.Những kỉ niệm tuổi thơ Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. sống bên bà. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu *Kỉ niệm năm 4 tuổi: Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! - Đói mòn, đói mỏi: hình Khói hun nhèm mắt: là khói ảnh tả thực, miêu tả rõ nét từ củi ớt cay xè từ bếp lửa nhất về nạn đói- một thời lịch nhà nghèo. sử đau thương của dân tộc. Còn cay: là còn nguyên nỗi Khói hun nhèm mắt xúc động
44. Những hình ảnh đó gợi lại tuổi thơ như thế nào của tác giả?
45. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT II. Đọc- hiểu văn bản: Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, 2.Những kỉ niệm tuổi thơ Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. sống bên bà. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu *Kỉ niệm năm 4 tuổi: Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! - Đói mòn, đói mỏi: hình ảnh tả thực, miêu tả rõ nét nhất về nạn đói- một thời lịch sử đau thương của dân tộc. Khói hun nhèm mắt =>Tuổi thơ có nhiều gian khổ, thiếu thốn.
46. Trong hồi tưởng của cháu , kỉ niệm nào khác nữa về bà được nhắc tới ?
47. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT II. Đọc- hiểu văn bản: 2.Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà. *Kỉ niệm năm 4 tuổi: * Kỉ niệm 8 năm kháng chiến cùng bà
48. Trong 8 năm đó cháu đã có những kỉ niệm gì cùng bà?
49. Tám năm ròngcháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! Mẹ cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà,bà bảo cháu nghe, Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
50. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT II. Đọc- hiểu văn bản: 2.Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà. *Kỉ niệm năm 4 tuổi: * Kỉ niệm 8 năm kháng chiến cùng bà + Cùng bà nhóm lửa +Bà kể chuyện. +Bà dạy cháu làm,chăm cháu học
51. Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! Mẹ cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc ? Nghệ thuật mà tác giả sử Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà, Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? dụng trong đoạn thơ ?
52. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT II. Đọc- hiểu văn bản: 2.Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà. *Kỉ niệm năm 4 tuổi: * Kỉ niệm 8 năm kháng + Cùng bà nhóm lửa chiến cùng bà +Bà kể chuyện cháu nghe. -Điệp từ, liệt kê,dùng +Bà dạy cháu làm,chăm cháu nhiều động từ. học
53. ? Qua các từ ngữ “bà bảo”, “bà dạy”, “bà chăm” cùng điệp từ “bà, cháu” đã gợi tả điều gì ?
54. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT II. Đọc- hiểu văn bản: 2.Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà. *Kỉ niệm năm 4 tuổi: * Kỉ niệm 8 năm kháng + Cùng bà nhóm lửa chiến cùng bà +Bà kể chuyện cháu nghe. -Điệp từ, liệt kê, dùng +Bà dạy cháu làm,chăm cháu nhiều động từ. học => Bà yêu thương, đùm bọc che chở dạy dỗ và là chỗ dựa tinh thần cho cháu.
55. Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! Mẹ cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, Âm thanh nào Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, luôn vang Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc vọng trong hồi Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà, ức của tác Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? giả? Âm thanh đó có ý nghĩa gì?
56. Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Âm thanh nào Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! luôn-? Vì vangsao tiếng Mẹ cùng cha công tác bận không về vọngtu hútrongám ảnhhồi Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, ức của tác Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, tâm trí người Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc giả? cháu đến thế? Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà, Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? TiếngTiếngtu chimhú là tuâm húthanh vangquen vọngthuộc trênở đồngnhữngquê cánh, người đồngxa nhàxa. nhớ quê là nhớ tiếng tu hú.
57. Ấn tượng khắc chạm trong tâm khảm ưng ời cháu chính là tiếng chim tu hú. 11 câu thơ mà âm vang tới 5 lần tiếng kêu của loài chim lẻ loi ấy.
58. Tiết 48+ 49+ 50: BẾP LỬA BẰNG VIỆT II. Đọc- hiểu văn bản: 2.Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà. *Kỉ niệm năm 4 tuổi: * Kỉ niệm 8 năm kháng chiến cùng bà - Âm thanh tiếng chim tu hú: =>Tiếng kêu giục giã khắc khoải, da diết, gợi hoài niệm nhớ mong khao khát.
59. Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! Mẹ cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc ? Nghệ thuật mà tác giả sử Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà, Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? dụng trong đoạn thơ ? -Điệp ngữ, nhân hoá -Nhằm khắc sâu nỗi nhớ thương bà và quê hương khắc khoải đến quặn lòng của người cháu.
60. Hãy tìm những câu thơ có liên quan đến hình ảnh này? Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
61. *Kỉ niệm về năm giặc đốt làng:
62. Cụm từ cháy tàn, cháy rụi gợi hình ảnh xóm làng như thế nào? Xơ xác,, tiêu điều
63. *Kỉ niệm về năm giặc đốt làng: - Giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi: ngọn lửa hung tàn, hủy diệt của chiến tranh.
64. Khi giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi thì có cả căn nhà của ai?
65. *Kỉ niệm về năm giặc đốt làng: - Giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi: ngọn lửa hung tàn, hủy diệt của chiến tranh. => Bà cháu cũng là nạn nhân của chiến tranh.
66. Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh. Ai đã giúp Trong hoàn cảnh thử 2 bà cháu thách khốc liệt của chiến dựng lại tranh, chúng ta càng túp lều thấm thía hơn vẻ đẹp tranh? tinh thần của người Việt Nam một thời lửa đạn. Đó là vẻ đẹp của tình đoàn kết xóm làng.
67. *Kỉ niệm về năm giặc đốt làng: - Giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi: ngọn lửa hung tàn, hủy diệt của chiến tranh. => Bà cháu cũng là nạn nhân của chiến tranh. -Bà con hàng xóm đỡ đần => Trong bom đạn chiến tranh ngời lên vẻ đẹp tình đoàn kết xóm làng.
68. Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh: Trong hoàn “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, cảnh ấy, bà đã Mày có viết thư chớ kể này kể nọ, Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”. nói gì với cháu?Lời nói đó của bà có ý nghĩa gì? - Bà vẫn vững lòng trước mọi tai hoạ thử thách, để các con yên tâm công tác=>người mẹ Việt Nam yêu nước đầy lòng hy sinh.
69. *Kỉ niệm về năm giặc đốt làng: - Giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi: ngọn lửa hung tàn, hủy diệt của chiến tranh. => Bà cháu cũng là nạn nhân của chiến tranh. -Bà con hàng xóm đỡ đần => Trong bom đạn chiến tranh ngời lên vẻ đẹp tình đoàn kết xóm làng. - Lời dặn của bà với cháu =>người mẹ Việt Nam yêu nước đầy lòng hy sinh.
70. *Giữa tro tàn của mất Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà mát đau thương, bà nhen vẫn cần mẫn nhóm Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn, lửa: Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng
71. *Giữa tro tàn của mất mát đau thương, bà vẫn cần mẫn nhóm lửa: Thời gian: sớm, chiều : thời gian của sự bền bỉ, không đứt gẫy
72. *Giữa tro tàn của mất mát đau thương, bà Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà vẫn cần mẫn nhóm nhen lửa: Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn, -Thời gian: sớm, chiều : Một ngọn lửa chứa niềm tin dai bền bỉ, không đứt gẫy dẳng - Bếp lửa chuyển hóa Ủ sẵn: Sự bất diệt của ngọn lửa. thành ngọn lửa : Đó là ngọn lửa của tình yêu thương vô bờ bến, lửa của niềm tin bất diệt, lửa mà bà thắp lên trong tâm hồn cháu.
73. 3.Suy ngẫm về cuộc đời bà và hình ảnh bếp lửa. a.Suy ngẫm về bà Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ, Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm -Vẻ đẹp tần tảo, nhẫn nại, vẻ đẹp của đức hi sinh: + Lận đận suốt một đời vì con cháu. + Đến tận bây giờ vẫn chẳng nghỉ ngơi.
74. 3.Suy ngẫm về cuộc đời bà và hình ảnh bếp lửa. a.Suy ngẫm về bà ->Cuộc đời bà quanh năm vất vả,giàu đức hi sinh.
75. HĐ nhóm bàn: Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?ý nghĩa của từ “nhóm”?
76. 3.Suy ngẫm về cuộc đời bà và hình ảnh bếp lửa. a.Suy ngẫm về bà -Điệp từ “nhóm”: Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa – ngọn lửa của sự sống niềm tin cho các thế hệ nối tiếp. Ngọn lửa mang ý nghĩa biểu tượng.
77. Từ hình ảnh bếp lửa của bà nhà thơ đã thốt lên “Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!” Em hiểu như thế nào về điều kỳ lạ và thiêng liêng này?
78. b,Suy ngẫm về bếp lửa: “Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa” + Kỳ lạ: Vì không gì có thể dập tắt được bếp lửa. Bếp lửa vẫn cháy lên trong mọi cảnh ngộ. + Thiêng liêng: Bếp lửa là tổ ấm, là cội nguồn gia đình, là cội nguồn quê hương đất nước.
79. 4.Nỗi nhớ của người cháu về bà và bếp lửa. ( Phần này em chưa soạn được kĩ chị nhé)
80. Theo em ở khổ thơ cuối tác giả đã sử dụng thủ pháp - Điệp từ:“ Trăm” nghệ thuật gì? → Khẳng định thế giới rộng lớn, với những điều mới mẻ. - Câu hỏi tu từ:“Sáng mai này bà nhóm bếp lên chưa?” Hãy cho biết ý nghĩa →Những Khônggì thểlà nàothân quênthiết đượcnhất bếpcủa lửa,tuổi tình thơcảm mỗicủa bà.người đều có sức của các thủ pháp tỏa sáng, nâng đỡ con người suốt hành trình trình dài rộng của nghệ thuật đó? cuộc đời. Tình yêu thương và lòng biết ơn chính là một biểu hiện cụ thểKhổcủa thơtình cuốiyêu mangthương ý nghĩa, sự gắntriếtbó lý vớithầmgia kínđình gì?, quê hương và đó cũng là sự khởi đầu của tình yêu con người, tình yêu đất nước.
81. 4.Nỗi nhớ của người cháu về bà và bếp lửa. - Điệp từ: “Trăm” → Khẳng định thế giới rộng lớn, với những điều mới mẻ. - Câu hỏi tu từ: “Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?” •→ Không thể nào quên được bếp lửa, tình cảm của bà.
82. Những gì là thân thiết nhất của tuổi thơ mỗi người đều có sức tỏa sáng, nâng đỡ con người suốt hành trình trình dài rộng của cuộc đời. Tình yêu thương và lòng biết ơn chính là một biểu hiện cụ thể của tình yêu thương, sự gắn bó với gia đình, quê Khổ thơ cuối mang ý nghĩa triết lý thầm kín gì? hương và đó cũng là sự khởi đầu của tình yêu con người, tình yêu đất nước.
83. III. Tổng kết: 1.NT : - Xây dựng hình ảnh thơ vừa cụ thể, gần gũi, vừa gợi nhiều liên tưởng, mang ý nghĩa biểu tượng. - Viết theo thể thơ 8 chữ phù hợp với giọng điệu cảm xúc hồi tưởng và suy ngẫm. - Kết hợp nhuần nhuyễn giữa miêu tả, tự sự, nghị luận và biểu cảm. 2. ND: SGK. 3.Ý nghĩa: - Từ những kỉ niệm tuổi thơ ấm áp tình bà cháu, nhà thơ cho ta hiểu thêm về những người bà, những người mẹ, về nhân dân nghĩa tình.