Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết học 109: Liên kết câu và liên kết đoạn văn

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết học 109: Liên kết câu và liên kết đoạn văn

1. GV: Phan Văn Phong NGỮ VĂN 9 - TIẾT 109 LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN 1
2. KiÓm tra bµi cò 1/ ThÕ nµo lµ thµnh phÇn gäi ®¸p? -Thµnh phÇn gäi ®¸p lµ thµnh phÇn biÖt lËp Dïng ®Ó t¹o lËp hoÆc duy trì quan hÖ giao tiÕp.
3. KiÓm tra bµi cò 2/ ThÕ nµo lµ thµnh phÇn phô chó? Thµnh phÇn phô chó lµ thµnh phÇn biÖt lËp Dïng ®Ó bæ sung mét sè chi tiÕt cho néi dung chÝnh cña c©u. 3/ Bài tập 5 trang 33
4. KiÓm tra bµi cò 4. Theá naøo laø nghò luaän moät vaán ñeà tö töôûng ñaïo lí? 5. Neâu yeâu caàu veà noäi dung vaø hình thöùc cuûa kieåu baøi naøy. Gôïi yù: Theo SGK trang 36
5. “Trời mưa lâm râm Cái kim may áo Cây trâm có trái Cái giáo đi săn Con gái có duyên Cái khăn bịt đầu Đồng tiền có lỗ Cái gầu đi chợ Bánh ổ thì ngon Có vợ đàn ông Bánh bèo thì béo Có chồng con gái Cái kéo thợ may Cái trái mù u Cái cày làm ruộng Ông cu đi câu Cái xuổng đắp bờ Để trâu ăn lúa Cái lờ đơm cá Bắt được chặt đầu, chặt đầu đuôi Cái ná bắn chim Còn hai con mắt đem nuôi mẹ già.” Đây đã là một văn bản chưa?
6. Tiết 109-Tiếng việt
7. TIẾT 109 : SƠ ĐỒ TƯ DUY -BÀI LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN Liên kết chủ đề: “ Cái mạnh, cái Liên kết chủ đề yếu của người Việt Nam.” -Các đoạn phải phục vụ chủ đề của văn bản. Liên kết nội dung - Các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn. Liên kết lô-gic: sắp xếp trình tự hợp LIÊN KẾT NỘI DUNG lý: Mặt mạnh- mặt yếu- khắc phục Liên kết lô- gic LUYỆN TẬP Liên kết hình thức Phù hợp với trình tự triển khai của văn bản, các câu ( đoạn văn) phải được sắp xếp hợp lý. C2-c1: “ Bản chất ấy” ( Phép đồng nghĩa LIÊN KẾT HÌNH THỨC C3- c2: “ Nhưng” ( Phép nối ) Phép lặp C4-c3 : “ Ấy” ( Phép thế ) Phép thế Phép nối C5- c4 : “ lỗ hổng” ( Phép lặp ) Phép đồng nghĩa, trái nghĩa C5 – c1 : “ Thông minh” ( Phép lặp ) Phép liên tưởng
8. I. KHAÙI NIEÄM LIEÂN KEÁT 1.Ví duï: Ñoaïn vaên, sgk trang 42 Taùc phaåm ngheä thuaät naøo cuõng xaây döïng baèng nhöõng vaät lieäu möôïn ôû thöïc taïi (1). Nhöng ngheä só khoâng nhöõng ghi laïi caùi ñaõ coù roài maø coøn muoán noùi moät ñieàu gì môùi meû (2). Anh göûi vaøo taùc phaåm moät laù thö, moät lôøi nhaén nhuû, anh muoán ñem moät phaàn cuûa mình goùp vaøo ñôøi soáng chung quanh (3). (Nguyeãn Ñình Thi – Tieáng noùi vaên ngheä)
9. I. KHAÙI NIEÄM LIEÂN KEÁT 1.Ví duï: Ñoaïn vaên, sgk trang 42 2. Nhaän xeùt: a. Ñoaïn vaên baøn veà: Caùch phaûn aùnh thöïc taïi cuûa ngheä só. ( Ñoù laø moät boä phaän laøm neân “Tieáng noùi vaên ngheä” ) -> chuû ñeà cuûa ñoaïn vaên vaø chuû ñeà cuûa vaên baûn coù quan heä maät thieát vôùi nhau -> Lieân keát veà chuû ñeà. b. Noäi dung chính cuûa moãi caâu: + Caâu 1: Taùc phaåm ngheä thuaät laøm gì? + Caâu 2: Phaûn aùnh thöïc taïi nhö theá naøo? + Caâu 3: Taùi hieän vaø saùng taïo ñeå laøm gì? Trình töï caùc caâu saép xeáp hôïp lí -> Lieân keát lo-gic ➔LIEÂN KEÁT VEÀ NOÄI DUNG
10. Tiết 109-Tiếng việt I. Khái niệm liên kết: Liên kết là sự nối kết ý * Liên kết nội dung: nghĩa giữa câu với câu và giữa đoạn văn với đoạn văn bằng các từ ngữ có tác dụng liên kết.( liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức ).
11. LIÊN KẾT NỘI DUNG + Liên kết chủ đề : - Các đoạn phải phục vụ chủ đề của văn bản. - Các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn. + Liên kết lôgic : Phù hợp với trình tự triển khai của văn bản, các câu ( đoạn văn) phải được sắp xếp hợp lý.
12. TIẾT 109 : SƠ ĐỒ TƯ DUY -BÀI LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN Liên kết chủ đề -Các đoạn phải phục vụ chủ đề của văn bản. - Các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn. LIÊN KẾT NỘI DUNG Phù hợp với trình tự triển khai của văn bản, các câu ( đoạn văn) phải được sắp xếp hợp lý. Liên kết lô- gic
13. T¸c phÈm nghÖ thuËt nµo còng x©y dùng b»ng những vËt liÖu mưîn ë thùc t¹i (1). Nhưng nghÖ sÜ kh«ng những ghi l¹i c¸i ®· cã råi mµ cßn muèn nãi mét ®iÒu gì míi mÎ (2). Anh göi vµo t¸c phÈm mét l¸ thư, mét lêi nh¾n nhñ, anh muèn ®em mét phÇn cña mình gãp vµo ®êi sèng chung quanh (3) -Phép lÆp tõ ngữ: t¸c phÈm (3)-T¸c phÈm (1). -Phép liªn tưëng: T¸c phÈm nghệ thuật (1)-nghÖ sÜ (2) Các câu trong đoạn văn được liên kết với nhau -Phépbằng thế các : Anhbiện (3)pháp-nghÖ liên sÜ kết(2). nào ? -Phép nèi: Nhưng (2-1). -Phép ®ång nghÜa: c¸i ®· cã råi (2)-những vËt liÖu mưîn ë thùc t¹i (1).
14. Tiết 109-Tiếng việt I. Khái niệm liên kết: 1. Liên kết nội dung: 2. Liên kết hình thức: Các câu văn, đoạn văn có thể được - Thế nào là liên liên kết với nhau bằng một số biện kết về hình thức? pháp chính là phép lặp, phép đồng nghĩa, trái nghĩa, phép liên tưởng, phép thế, phép nối.
15. TIẾT 109 : SƠ ĐỒ TƯ DUY -BÀI LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN Liên kết chủ đề -Các đoạn phải phục vụ chủ đề của văn bản. - Các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn. LIÊN KẾT NỘI DUNG Phù hợp với trình tự triển khai của văn bản, các câu ( đoạn văn) phải được sắp xếp hợp lý. Liên kết lô- gic LIÊN KẾT HÌNH THỨC Phép lặp Phép thế Phép nối Phép đồng nghĩa, trái nghĩa Phép liên tưởng
16. Tiết 109-Tiếng việt I. Khái niệm liên kết: * Liên kết nội dung: * Liên kết hình thức: Bài tập nhanh: Cắm đi một mình trong đêm (1). Trận địa đại đội 2 ở phía bãi bồi bên một dòng sông (2). Hai bố con cùng viết đơn xin ra mặt trận (3). Mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối (4). - Các câu trên đây đã tạo thành đoạn văn chưa?
17. Tiết 109-Tiếng việt I. Khái niệm liên kết: * Liên kết nội dung: * Liên kết hình thức: Cắm đi một mình trong đêm (1). Trận địa đại đội 2 ở phía bãi bồi bên một dòng sông (2). Hai bố con cùng viết đơn xin ra mặt trận (3). Mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối (4). Cắm đi một mình trong đêm (1). Trận địa đại đội 2 của anh ở phía bãi bồi bên một dòng sông (2). Anh chợt nhớ hồi đầu mùa lạc hai bố con anh cùng viết đơn xin ra mặt trận (3). Bây giờ, mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối (4).
18. * Bài tập nhận diện : 1. Hoài Văn cúi đầu thưa : - Cháu biết là mang tội lớn. Nhưng cháu trộm nghĩ rằng khi nước biến thì đến đứa trẻ cũng phải lo, huống hồ cháu đã lớn [ ] (Quan hệ tương phản) 2. TreTre xung phong vào xe tăng đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. TreTre hi sinh để bảo vệ con người. TreTre ! Anh hùng chiến đấu. (Lặp từ vựng)
19. 3. Đến cuối chợ đã thấy lũ trẻ đang quây quần chơi nghịch. ChúngChúng nónó thấy chị em Sơn đến đều lộ vẻ vui mừng, nhưng chúng vẫn đứng xa, không dám vồ vập. (Thế đại từ) 4. Tùy đấy, mày cócó tintin nhà tao thì điểm chỉ vào đem về cho chồng mày kí tên, và xin chữ lí trưởng nhận thực tử tế rồi mang sang đây, thì tao giao tiền cho. Nếu mày khôngkhông tintin thì thôi. Đây tao không ép. (Phép nghịch đối)
20. Tiết 109-Tiếng việt Đọc đoạn văn sau: “Liêm là trong sạch, không tham lam. Ngày xưa, dưới chế độ phong kiến, những người làm quan không đục khoét dân, thì gọi là liêm, chữ liêm ấy chỉ có nghĩa hẹp. Cũng như ngày xưa trung là trung với vua, hiếu là hiếu với cha mẹ mình thôi. Ngày nay, nước ta là nước dân chủ cộng hòa, chữ liêm có nghĩa rộng hơn; là mọi người đều phải liêm. Cũng như trung là trung với Tổ quốc, hiếu là hiếu với nhân dân; ta thương cha mẹ ta, mà còn phải thương cha mẹ người, phải làm cho mọi người đều biết thương cha mẹ.” (Hồ Chí Minh) Tìm phương tiện liên kết trong đoạn văn trên? Đây là liên Liênkết kếtcâu đoạnhay liênthực kếtchất đoạn?là sự liên kết giữa các câu khác đoạn. Còn liên kết câu là sự liên kết giữa các câu cùng đoạn.
21. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n vĂn I.Kh¸i niÖm liªn kÕt II.LuyÖn tËp: Bµi tËp: (sgk, tr.43) Ph©n tÝch sù liªn kÕt vÒ néi dung, vÒ hình thøc giữa c¸c c©u trong ®o¹n văn ( sgk tr.44).
22. TIẾT 109 : SƠ ĐỒ TƯ DUY -BÀI LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN Liên kết chủ đề -Các đoạn phải phục vụ chủ đề của văn bản. - Các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn. LIÊN KẾT NỘI DUNG Phù hợp với trình tự triển khai của văn bản, các LUYỆN TẬP câu ( đoạn văn) phải được sắp xếp hợp lý. Liên kết lô- gic LIÊN KẾT HÌNH THỨC Phép lặp Phép thế Phép nối Phép đồng nghĩa, trái nghĩa Phép liên tưởng
23. Tiết 109-Tiếng việt II- Luyện tập: Cái mạnh của con người Việt Nam không chỉ chúng ta nhận biết mà cả thế giới đều thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén với cái mới (1). Bản chất trời phú ấy rất có ích trong xã hội ngày mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu (2). Nhưng bên cạnh cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu (3). Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề (4). Không nhanh chóng lấp đầy những lỗ hổng này thì thật khó bề phát huy trí thông minh vốn có và không thể thích ứng với nền kinh tế mới chứa đựng đầy tri thức cơ bản và biến đổi không ngừng (5). (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
24. 1/ -Chñ ®Ò cña ®o¹n văn: Kh¼ng ®Þnh năng lùc, trÝ tuÖ cña con ngưêi ViÖt Nam vµ quan träng h¬n lµ những h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc. Đã lµ sù thiÕu hôt vÒ kiÕn thøc, kh¶ năng thùc hµnh vµ s¸ng t¹o yÕu do c¸ch häc thiÕu th«ng minh g©y ra. -Néi dung c¸c c©u văn: ĐÒu tËp trung vµo chñ ®Ò ®ã. - Trình tù s¾p xÕp hîp lÝ cña c¸c ý trong c¸c c©u: + MÆt m¹nh cña trÝ tuÖ ViÖt Nam (c©u1,2) + Những ®iÓm h¹n chÕ (c©u 3,4) + CÇn kh¾c phôc h¹n chÕ ®Ó ®¸p øng sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ míi (c©u 5).
25. Liên kết nội dung Liên kết chủ đề: “ Cái mạnh, cái yếu của người Việt Nam.” Liên kết lô-gic: sắp xếp trình tự hợp lý: Mặt mạnh- mặt yếu- khắc phục
26. TIẾT 109 : SƠ ĐỒ TƯ DUY -BÀI LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN Liên kết chủ đề: “ Cái mạnh, cái Liên kết chủ đề yếu của người Việt Nam.” -Các đoạn phải phục vụ chủ đề của văn bản. Liên kết nội dung - Các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn. Liên kết lô-gic: sắp xếp trình tự hợp LIÊN KẾT NỘI DUNG lý: Mặt mạnh- mặt yếu- khắc phục Phù hợp với trình tự triển khai của văn bản, các LUYỆN TẬP câu ( đoạn văn) phải được sắp xếp hợp lý. Liên kết lô- gic LIÊN KẾT HÌNH THỨC Phép lặp Phép thế Phép nối Phép đồng nghĩa, trái nghĩa Phép liên tưởng
27. Tiết 109-Tiếng việt II- Luyện tập: Cái mạnh của con người Việt Nam không chỉ chúng ta nhận biết mà cả thế giới đều thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén với cái mới (1). Bản chất trời phú ấy rất có ích trong xã hội ngày mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu (2). Nhưng bên cạnh cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu (3). Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề (4). Không nhanh chóng lấp đầy những lỗ hổng này thì thật khó bề phát huy trí thông minh vốn có và không thể thích ứng với nền kinh tế mới chứa đựng đầy tri thức cơ bản và biến đổi không ngừng (5). (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
28. 2/ Liªn kÕt c©u b»ng c¸c phÐp liªn kÕt: -PhÐp ®ång nghÜa: B¶n chÊt trêi phó ấy – sự thông minh , nhạy bén với cái mới (c©u 2-1). -PhÐp nèi: Nhưng (c©u 3-2). -PhÐp nèi: Êy (c©u 4-3). -PhÐp lÆp tõ ngữ: lç hæng (c©u 5-4) , th«ng minh (c©u 5-1). -PhÐp trái nghĩa : cái mạnh – cái yếu (c©u 1- 3).
29. Liên kết hình thức c2-c1: “ Bản chất ấy” ( Phép đồng nghĩa) c3- c2: “ Nhưng” ( Phép nối ) c4-c3 : “ Ấy” ( Phép thế ) c5- c4 : “ lỗ hổng” ( Phép lặp ) c5 – c1 : “ Thông minh” ( Phép lặp )
30. TIẾT 109 : SƠ ĐỒ TƯ DUY -BÀI LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN Liên kết chủ đề: “ Cái mạnh, cái Liên kết chủ đề yếu của người Việt Nam.” -Các đoạn phải phục vụ chủ đề của văn bản. Liên kết nội dung - Các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn. Liên kết lô-gic: sắp xếp trình tự hợp LIÊN KẾT NỘI DUNG lý: Mặt mạnh- mặt yếu- khắc phục Phù hợp với trình tự triển khai của văn bản, các LUYỆN TẬP câu ( đoạn văn) phải được sắp xếp hợp lý. Liên kết hình thức Liên kết lô- gic C2-c1: “ Bản chất ấy” ( Phép đồng nghĩa LIÊN KẾT HÌNH THỨC C3- c2: “ Nhưng” ( Phép nối ) Phép lặp C4-c3 : “ Ấy” ( Phép thế ) Phép thế Phép nối C5- c4 : “ lỗ hổng” ( Phép lặp ) Phép đồng nghĩa, trái nghĩa C5 – c1 : “ Thông minh” ( Phép lặp ) Phép liên tưởng
31. Th¶o luËn nhãm đôi: ChØ ra phÐp liªn kÕt c©u trong c¸c ®o¹n văn sau: Thµnh ®oµn Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ph¸t ®éng phong trµo “Häc tËp Ph¹m Văn NghÜa”. Phong trµo Êy ®ưîc c¸c b¹n häc sinh nhiÖt liÖt hưëng øng.
32. иp ¸n: Thµnh ®oµn Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ph¸t ®éng phong trµo “Häc tËp Ph¹m Văn NghÜa”. Phong trµo Êy ®ưîc c¸c b¹n häc sinh nhiÖt liÖt hưëng øng. ➔ phÐp lÆp tõ: Phong trµo (2)-(1) ➔ phÐp thÕ: Êy (2) - “Häc tËp Ph¹m Văn NghÜa”(1)
33. HÖÔÙNG DAÃÃN VEÀ NHAØ 1. Laøm laïi baøi taäp vaøo vôû BT 2. Soaïn baøi “Luyeän taäp lieân keát caâu lieân keát ñoaïn” 3. Hoïc baøi cu.̃
34. TIẾT HỌC KẾT THÚC