Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết học 98: Các thành phần biệt lập

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết học 98: Các thành phần biệt lập

1. Giáo án điện tử Môn: Ngữ văn 9 Tiết 98. Các thành phần biệt lập
2. Bài tập 1: Khoanh tròn chữ cái đầu đáp án đúng 1. ý nào sau đây nhận xét không đúng về khởi ngữ? A. Khởi ngữ là thành phần câu đứng trớc chủ ngữ B. Khởi ngữ nêu lên đề tài đợc nói đến trong câu C. Có thể thêm một số quan hệ từ trớc khởi ngữ. D. Khởi ngữ là thành phần không thể thiếu đợc trong câu 2. Câu văn nào sau đây có khởi ngữ? A. Về trí thông minh thì nó là nhất B. Nó thông minh nhng hơi cẩu thả. C. Nó là một học sinh thông minh. D. Nó thông minh nhất lớp 3. Dấu hiệu để phân biệt giữa chủ ngữ và khởi ngữ là việc có thể thêm những quan hệ từ “về, đối với” vào trớc từ hoặc cụm từ đó đúng hay sai? A. Đúng B. Sai
3. Bài tập 2: Hãy viết lại câu văn bằng cách chuyển phần in đậm thành khởi ngữ. - Anh ấy làm bài cẩn thận lắm. - Về làm bài thì anh ấy cẩn thận lắm.
4. Tiết 98. Các thành phần biệt lập 1. Ví dụ 1: a. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cời. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc đợc nên anh phải cời vậy thôi. 2. Nhận xét: Sự việc đợc nói đến trong mỗi câu văn có từ ngữ in đậm là gì? Các từ ngữ in đậm thể hiện cách nhìn của ngời nói đối với sự việca) Anh nêu Sáu ở trong nghĩ câucon anhnh thế sẽ chạynào? xô vào lòng, ôm lấy cổ anh. a. độ tin cậy cao b)b. V độì khổ tin cậytâm ch khônga cao. khóc đợc nên anh phải cời.
5. Nếu không có các từ ngữ in đậm thì nghĩa sự việc của câu chứa chúng có thay đổi không? Vì sao? a) Với lòng mong nhớ của anh, chắc a)Với lòng mong nhớ của anh, anh anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. cổ anh. b) Anh quay lại nhìn con vừa khe b) Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ khẽ lắc đầu vừa cời. Vì khổ tâm đến lắc đầu vừa cời. Có lẽ vì khổ tâm nỗi không khóc đợc nên anh phải c- đến nỗi không khóc đợc nên anh ời vậy thôi. phải cời vậy thôi. -ý nghĩa sự việc của câu không thay đổi. - Vì các từ ngữ in đậm không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc, chỉ thể hiện thái độ, cách nhìn sự việc của ngời nói.
6. Tiết 98. Các thành phần biệt lập I. Thành phần tình thái: 1. Ví dụ 1: 2. Nhận xét Ghi nhớ 1:Thành phần tình thái đợc dùng để thể hiện cách nhìn của ngời nói đối với sự việc đợc nói đến trong câu. Ví dụ 2: - Em chào cô ạ. - Theo em từ nào không nằm trong cấu trúc câu? Từ “ạ” - Từ “ạ” có tác dụng gì? Thể hiện thái độ của ngời nói đối với ngời nghe: kính trọng.
7. Tiết 98. Các thành phần biệt lập I. Thành phần tình thái: 1. Ví dụ 1: 2. Nhận xét Ghi nhớ 1:Thành phần tình thái đợc dùng để thể hiện cách nhìn của ngời nói đối với sự việc đợc nói đến trong câu. Bài tập: Câu nào sau đây không chứa thành phần biệt lập tình thái? Vì sao em chọn câu đó? A. Có vẻ nh hai ngời là mẹ con B. Có thể trời sẽ ma. C. Nó học tốt. D. Thầy mệt ạ?
8. Bài tập2/19(sgk): Hãy sắp xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy(hay độ chắc chắn): chắc là, dờng nh, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình nh, có vẻ nh. Dờng nh, hình nh, có vẻ nh/ có lẽ/ chắc là/ chắc hẳn/ chắc chắn.
9. II. Thành phần cảm thán 1. Ví dụ 1: a) ồ, sao mà độ ấy vui thế. (Kim Lân, Làng) b) Trời ơi, chỉ còn có năm phút. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) 2. Nhận xét - Các từ ngữ in đậm: ồ, trời ơi có chỉ sự vật, sự việc gì không? Không chỉ sự vật, sự việc Ghi nhớ 2: Thành phần cảm thán đợc dùng để bộc - Cáclộ từtâm ng ữlí đócủa dùng ngời để nói làm (vui, gì? buồn, mừng, giận ) Bộc lộ trạng thái tâm lí: vui vẻ, tiếc nuối - NhờVí dụnhữ 2:ng từ ngữ nào trong câu mà chúng ta hiểu tại sao ngời nói kêu “ồ” hoặc “trời ơi”? Ô hay! Buồn vơng cây ngô đồng. Nhờ phần câu tiếp (theo. Bích Khê)
10. Hãy nêu ý hiểu của em về thành phần biệt lập? Ghi nhớ 3: Các thành phần tình thái, cảm thán là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu nên đợc gọi là thành phần biệt lập
11. III. Luyện tập: Bài tập trắc nghiệm: 1. Thành phần biệt lập của câu là gì? A. Bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu. B. Bộ phận đứng trớc chủ ngữ, nêu sự việc đợc nói tới của câu. C.Bộ phận tách khỏi chủ ngữ, chỉ thời gian, địa điểm đợc nói tới trong câu. D.Bộ phận chủ ngữ hoặc vị ngữ trong câu. 2. Câu văn nào sau đây không chứa thành phần cảm thán? A. Tha ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. (Kim Lân) B. ôi những cánh đồng quê chảy máu.(Nguyễn Đình Thi) C. Chao ôi, bông hoa đẹp quá. D. Kìa mặt trời Nga bừng chói ở phơng Đông
12. Bài tập1/19(sgk) Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu sau đây: a) Nhng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn những tiếng kia nhiều. (Kim Lân, Làng) b) Chao ôi, bắt gặp một con ngời nh anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đờng dài. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) c) Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình nh chỉ có tình cha con là không thể chết đợc, anh đa tay vào túi, móc cây lợc, đa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lợc ngà) d) Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ nh lời mình không đợc đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế đợc. (Kim Lân, Làng)
13. Bài tập 3: Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào ngời nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lợc ngà của Nguyễn Quang Sáng lại chọn từ "Chắc"? Với lòng mong (1) chắc anh nghĩ rằng, nhớ của anh, (2) hình nh con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, (3) chắc chắn sẽ ôm chặt lấy cổ anh + Theo tình cảm huyết thống sự việc sẽ diễn ra nh vậy + Do thời gian và ngoại hình có thể sự việc sẽ diễn ra khác đi một chút.
14. Bài tập 4 Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi đợc thởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, t- ợng ), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
15. Tiết 98. Các thành phần biệt lập I. Thành phần tình thái: II. Thành phần cảm thán: III. Luyện tập: Hớng dẫn về nhà: - Nắm chắc bài, học thuộc ghi nhớ. - Hoàn thành tất cả các bài tập. Sửa chữa và viết đoạn văn cho hoàn chỉnh. - Chuẩn bị bài: Nghị luận về một sự việc, hiện tợng đời sống. *Yêu cầu: Đọc trớc văn bản “Bệnh lề mề”, trả lời các câu hỏi trong phần tìm hiểu. Cần thảo luận trong tổ của em bài tập 1 trang 21 (SGK).