Bài giảng Ngữ văn 9 - Văn bản: Viếng lăng Bác (Viễn Phương)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Văn bản: Viếng lăng Bác (Viễn Phương)

1. TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRÃI LỚP 9 GV: NGUYỄN THỊ BÌNH
2. I. Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả -Tên thật: Phan Thanh Viễn - Quê: An Giang. - Ông là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ cách mạng miền Nam trong thời kháng chiến chống Mĩ.
3. Tác phẩm: - Chiến thắng Hoà Bình (trường ca, 1952) - Mắt sáng học trò (thơ, 1970) - Nhớ lời di chúc (trường ca, 1972) - Như mây mùa xuân (thơ, 1978) - Phù sa quê mẹ (thơ, 1991) - Thơ với tuổi thơ (thơ thiếu nhi, 2002) - Gió lay hương quỳnh (thơ, 2005) - Anh hùng mìn gạt (truyện ký, 1968) - Quê hương địa đạo (truyện và ký, 1981)
4. I. Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả 2. Tác phẩm a, Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ: - Hoàn cảnh sáng tác: Tháng 4 năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ -Xuất xứ: In trong tập “Như mây mùa xuân” (1978). b. Thể thơ : 8 chữ c. Bố cục
5. VIEÁNG LAÊNG BAÙC Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Mà sao nghe nhói ở trong tim ! Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
6. Bố cục của bài thơ Khổ 1, 2: Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng Khổ 3: Cảm xúc của nhà thơ khi vào trong lăng Khổ cuối: Cảm xúc của nhà thơ khi rời xa lăng.
7. I. Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả 2. Tác phẩm a, Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ: - Hoàn cảnh sáng tác: Tháng 4 năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ -Xuất xứ: In trong tập “Như mây mùa xuân” (1978). b. Thể thơ : 8 chữ c. Bố cục 3 phần
8. I.Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc - hiểu văn bản 1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng (Khổ 1,2) “ Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” - Giới thiệu việc nhà thơ ra viếng lăng Bác. -> Câu thơ mang tính tự sự, giản dị như câu nói bình thường. - Địa danh: “ miền Nam” + Nơi tuyến đầu của Tổ quốc, nơi xa xôi, đi trước về sau + Lời báo tin vui chiến thắng -> Cảm xúc xót xa xen lẫn niềm tự hào
9. I.Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc - hiểu văn bản 1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng (Khổ 1,2) “ Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Giông tố mưa sa đứng thẳng hàng” - Đại từ xưng hô «con- Bác» + Lối nói, lối xưng hô quen thuộc của người miền Nam + Lòng tôn kính, tình yêu thương ruột thịt -> Tác giả coi mình là người con xa cách lâu ngày mới được gặp lại người cha già của dân tộc
10. I.Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc - hiểu văn bản 1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng (Khổ 1,2) “ Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” - Động từ : «thăm» : + Giảm nhẹ nỗi đau (Nói giảm nói tránh) + Gặp gỡ trò chuyện với người đang sống. -> Bác như còn sống mãi, bất tử trong lòng mọi người - Hình ảnh: «hàng tre » + Hình ảnh thân thuộc và gần gũi với con người, làng quê, đất nước Việt Nam + Liên tưởng sức sống bền bỉ của dân tộc Việt Nam ( Ẩn dụ) -> Nhà thơ xúc động sâu sắc, tự hào.
11. I.Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc - hiểu văn bản 1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng (Khổ 1,2) “ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ. Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân” - Nghệ thuật sóng đôi: giữa mặt trời thực và mặt trời ẩn dụ + Mặt trời trong câu thơ thứ nhất là mặt trời thực, mặt trời của tự nhiên. + Mặt trời ẩn dụ trong “ mặt trời trong lăng”: sự vĩ đại của Bác, lòng tôn kính của nhân dân đối với Bác ->Công lao to lớn, vĩ đại, niềm tự hào của nhà thơ
12. I.Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc - hiểu văn bản 1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng (Khổ 1,2) “ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ. Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân” - Nghệ thuật sóng đôi: - Hình ảnh “dòng người”, điệp ngữ “ ngày ngày” + Gợi cõi trường sinh vĩnh viễn, tấm lòng của nhân dân không nguôi nhớ Bác + Dòng người dâng lên Bác những «tràng hoa» (ẩn dụ) ++HoánHoándụdụ: :««bảybảymươimươichínchínmùamùaxuânxuân»»: Bác đã mang lại cuộc sống hạnh phúc, ấm no cho nhân dân ->Tấm lòng thành kính của nhân dân đối với Bác.
13. I.Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc - hiểu văn bản 1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng (Khổ 1,2) 2. Cảm xúc của nhà thơ khi vào trong lăng ( Khổ 3) “ Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim ! - Biện pháp nghệ thuật nói giảm nói tránh : “ nằm ” + “giấc ngủ bình yên” ->Giấc ngủ thanh bình và vĩnh hằng của một người đã cống hiến cuộc đời mình cho dân tộc -Hình ảnh “ vầng trăng sáng dịu hiền” + Tâm hồn, nhân cách sống cao đẹp, sáng trong của Bác + Gợi đến những vần thơ tràn đầy trăng của Bác -> Khẳng định vẻ đẹp tâm hồn của Bác
14. I.Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc - hiểu văn bản 1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng (Khổ 1,2) 2. Cảm xúc của nhà thơ khi vào trong lăng ( Khổ 3) “ Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim ! - Phép đối : “ vẫn biết” – “ mà sao”: Sự mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm - Hình ảnh “ trời xanh” + Thiên nhiên vĩnh cửu, vĩnh hằng gần gũi với con người + Hình ảnh ẩn dụ “ trời xanh”chỉ cho Bác vẫn còn mãi với non sông, đất nước - Cụm từ “nghe nhói ở trong tim”: từ ngữ biểu cảm trực tiếp, nỗi đau quặn thắt, uất nghẹn - ->Nỗi niềm thương nhớ, yêu kính thiết tha
15. VIEÁNG LAÊNG BAÙC Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Mà sao nghe nhói ở trong tim ! Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
16. II. Đọc-tìm hiểu văn bản 3. Cảm xúc của nhà thơ khi rời lăng ( Khổ 4) “ Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.” - Từ ngữ chỉ thời gian: “ mai” + địa danh “ miền Nam”: Gợi sự chia xa về khoảng cách, gợi tấm lòng, tình cảm của người con miền Nam - Lối nói : “thương trào nước mắt” + Lời nói giản dị, tình cảm sâu lắng + Từ “ trào” cảm xúc mãnh liệt, bịn rịn, không muốn rời xa
17. II. Đọc-tìm hiểu văn bản 3. Tâm trạng của nhà thơ khi rời xa lăng ( Khổ 4) - Tâm trạng, cảm xúc của nhà thơ: “ Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.” con chim hót quanh lăng Bác: con chim nhỏ cất tiếnghót - Điệp ngữ làm vui lăng Bác “muốn làm” đóa hoa tỏa hương đâu đây: đóa hoa đem sắc hương, điểm tô cho vườn hoa quanh lăng cây tre trung hiếu chốn này: hình ảnh ẩn dụ thể hiện lòng kính yêu, sự trung thành vô hạn với Bác, nguyện mãi mãi đi theo con đường cách mạng mà Người đã đưa đường chỉ lối -> Ước muốn giản dị bé nhỏ, tâm trạng lưu luyến của nhà thơ không muốn rời xa Bác
18. I.Đọc- tìm hiểu chung II. Đọc-tìm hiểu văn bản III.Tổng kết 1. Nghệ thuật -Thể thơ : 8 chữ xen 7 chữ, 9 chữ. - Nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm. - Ngôn ngữ bình dị, giàu cảm xúc . - Giọng điệu trang trọng, thành kính. 2. Nội dung Bài thơ thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người khi vào lăng viếng Bác.
19. DẶN DÒ Bài tập về nhà : + Học thuộc lòng bài thơ. + Trong bài thơ, em thích khổ thơ nào nhất? Hãy viết 1 đoạn văn từ 10- 15 dòng nêu cảm nhận của em. Bài mới: chuẩn bị bài “ Nghị luận về một tác phẩm truyện -đoạn trích” + Ôn lại kiến thức đã học về văn nghị luận + Xem trước nội dung và trả lời các câu hỏi ở SGK
20. CHÚC CÁC BẠN ĐẠT KẾT QUẢ CAO TRONG CÁC KÌ THI !