Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Đọc văn: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (Đặng Trần Côn)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Đọc văn: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (Đặng Trần Côn)

1. ChàoChào mừngmừng côcô vàvà cáccác bạnbạn đếnđến vớivới tiếttiết họchọc ngàyngày hômhôm naynay 10B3
2. TÌNH CẢNH LẺ LOI CỦA NGƯỜI CHINH PHỤ Trích Chinh phụ ngâm ĐẶNG TRẦN CÔN I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả
3. Đặng Trần Côn (? - ?) Sống vào khoảng Một người Quê: Hà Nội nửa đầu thế kỉ thông minh, tài XVIII hoa và hiếu học Ngoài tác phẩm chính Chinh phụ ngâm, ông còn làm thơ và phú bằng chữ Hán.
4. 2. Dịch giả Đoàn Thị Điểm Phan Huy Ích (1705-1748) (1750-1822) Tự: Dụ Am. Hiệu: Hồng Hà nữ sĩ. - Quê: làng Thu - Quê: làng Giai Phạm Hoạch, huyện Thiên – huyện Văn Giang- Lộc, trấn Nghệ An, trấn Kinh Bắc (Hưng sau dời đến Sài Sơn, Yên). Quốc Oai, Hà Tây. - Bà thông minh từ nhỏ. - Ông đỗ tiến sĩ năm - Bà lập gia đình khá 26 tuổi. muộn.
5. an Ảnh minh họa Phan Huy Ích
6. - Hoàn cảnh sáng tác: Đầu đời Lê Hiển Tông có nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra 3. Tác phẩm Chinh phụ ngâm quanh kinh thành Thăng Long. Triều đình cất quân đánh dẹp => Đặng Trần Côn “cảm thời thế” đã viết “Chinh phụ ngâm”. Thể loại: ngâm khúc Hãy nêu một vài nét chính về tác Thể phẩmthơ: trường Chinh đoản phụ cú, gồm 476 câu ngâm? thơ Nhan đề: Chinh phụ ngâm khúc – Khúc ngâm của người phụ nữ có chồng đi chinh chiến
7. Giá trị Giá trị nội nghệ dung thuật + Tố cáo chiến tranh phong kiến phi nghĩa. + Đề cao tình yêu, hạnh phúc + Thể loại ngâm khúc, thể thơ lứa đôi. trường đoản cú. + Cảm thông trước số phận của + Miêu tả tâm lí nhân vật người phụ nữ có chồng đi chinh chiến
8. 4. Đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ Nội dung khái quát: tình cảnh và tâm Bối cảnh: Thể thơ: Nhan trạng người chinh chồng ra gồm đề: do phụ phải sống cô trận, Hãy cho biếtThể loại: một vài nét chính về đoạn Vị trí: đơn, buồn khổ trong người ngâm trích? 405 câu người câu 193 thời gian dài người chinh phụ khúc song biên – 216 chồng đi đánh trận, lẻ loi một thất lục soạn không có tin tức, mình bát sách đặt không rõ ngày trở về
9. Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen Ngoài rèm thước chẳng mách tin Trong rèm, dường đã có đèn biết chăng? Đèn có biết dường bằng chẳn biết Lòng thiếp riêng bi thiết ma thôi Tình cảnh lẻ loi, Buồn rầu nói chẳng nên lời, nỗi cô đơn sầu Hoa đèn kia với bóng người khá thương 16 câu đầu muộn của người Gà eo óc gáy sương năm trống, chinh phụ Hỏa phất phơ rủ bóng bốn bên Khắc giờ đằng đẵng như niên, Mối sầu dằng dặc tựa miển biển xa. Hương gượng đốt hồn đà mê mải, Gương gượng soi lệ lại châu chan. Sắt cầm gượng gảy ngón đàn, Dây uyên kinh đứt phím loan ngại chùng. Lòng này gửi gió đông có tiện? Gửi niềm Nghìn vàng xin gửi đến non yên. Non Yên dù chẳng tới miền, thương nhớ 8 câu còn Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời. khôn nguôi Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu lại đến người Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong. chồng nơi biên Cảnh buồn người thiết tha lòng, ải xa. Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun.
10. II. Đọc – hiểu chi tiết. 1. Tình cảnh lẻ loi, nỗi cô đơn sầu muộn của người chinh phụ (16 câu thơ đầu) NHÓM 1 NHÓM 2 3 PHÚT 8 CÂU THƠ ĐẦU: -Tìm các từ ngữ gợi tả 8 CÂU THƠ TIẾP:Khung cảnh thiên nhiên không gian? Em có cảm nhận gì về không được thể hiện như thế nào? Dùng thiên gian ở đây? nhiên để diễn tả tâm trạng (dùng cái khách -Chỉ ra các hành động và cử chỉ của người quan để tả cái chủ quan) là biện pháp nghệ chinh phụ? Cảm nhận của em? thuật gì? (quen thuộc trong văn chương trữ tình trung đại)
11. 8 câu thơ đầu Hiên vắng vắng vẻ, hiu quạnh Không gian NHÓM 1 Khuê phòng cô đơn, nhớ nhung Tìm các từ ngữ gợi tả không Đèn ban đêm, thời gian của gian? Em có tâm trạng cảm nhận gì về không gian ở Thời gian đây? Hoa đèn thời gian qua lâu -Chỉ ra các hành động và đi đi lại lại, quanh cử chỉ của Dạo – gieo từng bước quanh quẩn quẩn – người chinh chậm rãi, nặng nề phụ? Cảm nhận của em? Rủ thác vô thức, không chủ đích Hành động của người chinh Nghe ngóng tin tức (chim nhớ mong, khát khao phụ thước báo tin) người chồng trở về nỗi cô đơn của người Giãi bày, sẻ chia với ngọn đèn chinh phụ
12. => Diễn tả tâm trạng Biện pháp Điệp ngữ vòng: đèn buồn triền miên, kéo nghệ thuật biết chăng – đèn có dài lê thê trong thời gian và không gian, biết dường như không bao giờ đứt, ngừng. => Như một lời than thở, thể hiện nỗi khắc Câu hỏi tu từ: đèn khoải đợi chờ và hi vọng luôn day dứt biết chăng? không yên trong người chinh phụ.
13. 8 câu thơ Cảnh vật tiếp theo thiên nhiên: NHÓM 2 Gà eo óc Hòe Khung cảnh thiên nhiên gáy – sương phất được thể hiện như thế phơ nào? Dùng thiên nhiên để năm trống diễn tả tâm trạng (dùng cái khách quan để tả cái chủ quan) là biện pháp nghệ thuật gì? (quen thuộc trong văn chương Báo hiệu người trữ tình trung đại) vợ trẻ xa chồng Cảnh vật đã thao thức quạnh hiu suốt đêm
14. Cảm thức về thời gian + Hòe: bóng cây hòe ngoài sân, trong vườn ngắn rồi lại dài, dài rồi lại ngắn, thể hiện sự trôi đi của thời gian – thời gian của xa cách và nhớ thương. + Thời gian của tâm trạng: Khắc, giờ niên Mối sầu biển xa ->Biện pháp so sánh, thời gian được cảm nhận theo nỗi nhớ chồng của người chinh phụ. ->Cụ thể hóa mối sầu dằng dặc.
15. Hành động, cử Hành động Mục đích Kết quả chỉ của Đốt hương Khiến không khí trở nên Hồn đà mê mải. người chinh phụ ấm cúng, làm cho tâm hồn thư thái. Soi gương Để trang điểm, khiến bản Lệ lại châu chan. thân xinh đẹp, tươi tắn hơn. Gảy đàn Tạo âm thanh tươi vui, Kinh đứt – ngại giải tỏa bớt nỗi nhớ chùng => lo sợ sự mong. chia lìa.
16. ÞSự gượng gạo, miễn cưỡng Các động từ Þ Mọi hành động đều Điệp từ đốt, soi, gảy, trở nên vô ích gượng kinh, ngại, ÞTâm trạng bế đứt, chùng tắc của người chinh phụ. Tiểu kết: 16 câu thơ đầu thể hiện tình cảnh lẻ loi, nỗi cô đơn sầu muộn của người chinh phụ.
17. 2. Gửi niềm thương - Hình ảnh thiên nhiên: => Không nhớ khôn nguôi + Gió đông: gió mùa xuân, gió gian vô tận, báo tin vui, thể hiện sự sum mênh mông, đến người chồng họp, đoàn viên. nơi biên ải xa không giới + Non Yên: núi Yên Nhiên, nơi hạn, gợi nỗi 6 câu phương bắc xa xăm – nơi người nhớ không Lòng này gửi gió đông có tiện? chồng đang chinh chiến. Nghìn vàng xin gửi đến non yên. thơ nguôi, không Non Yên dù chẳng tới miền, đầu tính đếm Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời. - Biện pháp nghệ thuật: được của Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu người chinh Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong. + Hình ảnh ước lệ: non Yên. + Phủ định: chẳng. phụ, là tình + Điệp ngữ vòng: non Yên, trời. yêu thương + Từ láy: thăm thẳm, đau đáu. của người vợ nơi quê nhà. 2 câu thơ Cảnh buồn người thiết tha lòng, cuối Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun. => Nỗi nhớ lan tràn sang cảnh vật.
18. Tiểu kết: 8 câu thơ cuối như lời gửi gắm nỗi niềm thương nhớ khôn nguôi đến người chồng nơi biên ải xa xôi.
19. III. Tổng kết. 1. Nội dung: - Nỗi cô đơn sầu muộn của người chinh phụ. - Sự khao khát hạnh phúc lứa đôi. 2. Nghệ thuật: - Miêu tả tâm lí nhân vật (tả cảnh ngụ tình, độc thoại nội tâm). - Một số biện pháp nghệ thuật: điệp ngữ, điệp từ, so sánh, từ láy, động từ, câu hỏi tu từ
20. Luyện tập
21. CHÚCCHÚC MỪNGMỪNG ĐỘIĐỘI BẠNBẠN THỎTHỎ CHÚCCHÚC MỪNGMỪNG ĐỘIĐỘI BẠNBẠN CỌPCỌP 5 CONGRATULATIONS RABBIT TEAM CONGRATULATIONS TIGER TEAM 5 4 4 3 3 2 2 1 AIAI LÊNLÊN CAOCAO HƠNHƠN 1
22. RABBIT TEAM Nữ dịch giả của tác phẩm Chinh Phụ ngâm khúc là ai? A. Đoàn Thị Điểm B. Phan Huy Ích C. Đặng Trần Côn D. Nguyễn Kiều A
23. RABBIT TEAM Thể loại của đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ là gì? A. Kịch B. Ngâm khúc C. Hò D. Câu đối B
24. RABBIT TEAM Hình ảnh “hoa đèn” trong câu “Hoa đèn kia với bóng người khá thương” giúp em liên tưởng đến câu ca dao nào sau đây: A.Chiều rơi từng ngày tháng. Đường tối, ánh đèn thưa B. Ngó bầu trời đêm nay mịt mù đen. Như đường vắng đêm khuya không ánh đèn C. Gió rất nhẹ làm ánh đèn xao động. Và như xao động cả màn đêm. D. Đèn thương nhớ ai Mà đèn không tắt? D
25. RABBIT TEAM Ngâm khúc là thể loại văn học có nguồn gốc từ nước nào? A.Hàn Quốc B.Thái Lan C.Trung Quốc D.Việt Nam C
26. RABBIT TEAM Nội dung của 16 câu thơ đầu là gì? A. Tình cảnh lẻ loi, nỗi cô đơn sầu muộn của người chinh phụ. B.Người chinh phụ hi vọng chồng binh yên khi đi chinh chiến C.Gửi gắm tinh cảm cho người chồng qua chim thước D. Sự buồn tủi trong khoảnh khắc trong căn phòng nhỏ A
27. TIGER TEAM Tác giả Đặng Trần Côn sinh năm bao nhiêu? A.1932-1978 B.1867-1923 C.?-? D. 1827-1896 C
28. TIGER TEAM Hình ảnh chim thước báo tin nằm trong câu thơ nào sau đây: A.Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước B.Gà eo óc gáy sương năm trống C.Ngoài rèm thước chẳng mách tin D.Hỏa phất phơ rủ bóng bốn bên C
29. TIGER TEAM Hình ảnh nào trong bài thơ nhắc đến nơi chinh chiến của người chồng: A.Đường lên bằng trời B.Hỏa phất phơ C.Non Yên D.Gà eo óc gáy C
30. TIGER TEAM Nội dung của 8 câu thơ cuối là gì? A.Nỗi niềm cô đơn của người chinh phụ B.Gửi gắm nỗi niềm thương nhớ khôn nguôi đến người chồng chinh chiến ở phương xa C.Khung cảnh thiên nhiên D.Khung cảnh nơi sa trường và nỗi nhớ mong của người chinh phụ B
31. TIGER TEAM Nét nghệ thuật đặc sắc nhất của đoạn trích là gì? A.Điệp ngữ B.So sánh C.Câu hỏi tu từ D.Tả cảnh ngụ tình D