Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Tiết 18: Đọc văn: Tấm cám (Truyện cổ tích)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Tiết 18: Đọc văn: Tấm cám (Truyện cổ tích)

1. Tóm tắt truyện “Tấm Cám”:
2. Tiết 18 - Đọc văn: TẤM CÁM (Truyện cổ tích)
3. II. Đọc – hiểu văn bản: 2. Diễn biến của mâu thuẫn - xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám: Ba chặng: * Chặng 1: Từ thân phận khổ đau trở thanh hoàng hậu Bắt tép -> Chăn trâu -> Xem hội -> Thành hoàng hậu * Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc Bốn lần bị giết -> Bốn lần hóa thân *Chặng 3: Trả thù – trừng trị kẻ thù độc ác, giành lại hạnh phúc trọn vẹn nơi trần thế
4. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 1: Từ thân phận khổ đau trở thành hoàng hậu Sự việc Cám và dì ghẻ Tấm Yếu tố thần kì liên quan 1. Đi bắt tép
5. ĐI BẮT TÉP
6. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 1: Từ thân phận khổ đau trở thành hoàng hậu Yếu tố thần kì liên Sự việc Cám và dì ghẻ Tấm quan 1. Đi - lười biếng, - Chăm chỉ bắt bắt tép không bắt được được giỏ đầy gì - lừa chị trút hết - khóc - bụt hiện ra tép sang giỏ của bày cách giúp mình, về trước lĩnh thưởng - Rình trộm Tấm -dành cơm - Con cá bống cho cá ăn nuôi cá bống
7. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 1: Từ thân phận khổ đau trở thành hoàng hậu Yếu tố thần kì liên Sự việc Cám và dì ghẻ Tấm quan 2. Đi chăn trâu
8. ĐI CHĂN TRÂU
9. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 1: Từ thân phận khổ đau trở thành hoàng hậu Yếu tố thần kì Sự việc Cám và dì ghẻ Tấm liên quan 2. Đi - Sai Tấm đi chăn - Đi chăn ở đồng chăn ở đồng xa xa trâu - bắt cá bống - khóc - bụt hiện ra an giết thịt - Tìm xương cá ủi và bày cách bống giúp - Chôn xương -con gà biết nói bống ở bốn chân giường
10. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 1: Từ thân phận khổ đau trở thành hoàng hậu Yếu tố thần kì Sự việc Tấm Cám và dì ghẻ liên quan 3. Đi xem hội
11. ĐI XEM HỘI
12. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 1: Từ thân phận khổ đau trở thành hoàng hậu Yếu tố thần kì Sự việc Tấm Cám và dì ghẻ liên quan - Bày kế hành - Nhặt thóc 3. Đi hạ Tấm: trộn riêng gạo riêng xem hội gạo lẫn thóc - Khóc vì không - bụt sai chim sẻ được đi xem hội nhặt giúp - Khóc vì không -bụt hiện lên và có đồ đi chơi hội chỉ đào bốn lọ - thử giày - - Đi xem hội, rơi xương bống >khinh miệt Tấm giày ->thử giày-> ->bẽ bàng xấu hổ thành hoàng hậu
13. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 1: Từ thân phận khổ đau trở thành hoàng hậu Cám và dì ghẻ Tấm Yếu tố thần kì liên quan - một cô gái mồ côi, người con - độc ác, nhẫn riêng bất hạnh bị hắt hủi, bị - trợ giúp nhân tâm, bóc lột đày đọa khổ đau vật chính diện sức lao động, vượt qua khó - Là một cô gái hiếu thảo, cướp công lao khănbế tắc, tìm chăm chỉ, cũng có khao khát vật chất của được hạnh hưởng thụ cuộc sống tự do và Tấm, đày đọa phúc, thỏa niềm hạnh phúc về cả tinh thần nguyện ước mơ lẫn thể xác - yếu đuối, thụ động, chỉ biết khóc vì bất lực trước những trớ trêu của số phận
14. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc. Yếu tố thần kì Sự việc Cám và dì ghẻ Tấm liên quan - Dì ghẻ bày mưu - Về do giỗ bố 1. Tấm độc ác bị giết - Đẵn gốc cau - Trèo cây cau giết Tấm - Ngã chết đuối - Đưa Cám vào thế chị làm hoàng hậu (Vua không nói gì)
15. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc. Yếu tố thần kì Sự việc Cám và dì ghẻ Tấm liên quan 2. Tấm - Hóa thành chim - Chim vàng anh hóa vàng anh thân lần -Quyến luyến bên một - Cám nghe theo vua, hót mắng lời mẹ, giết thịt Cám chim vàng anh, vứt - bị Cám giết lông ra vườn (Vua không nói gì)
16. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc. Yếu tố thần kì Sự việc Cám và dì ghẻ Tấm liên quan 3. Tấm - Lông chim hóa - Cây xoan đào hóa thành hai cây xoan đào -> thân lần - Cám nghe lời hai được vua yêu mẹ, sai người quý chặt cây, đóng khung cửi - Bị chặt (Vua không nói gì)
17. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc. Sự việc Cám và dì ghẻ Tấm Yếu tố thần kì liên quan - Khung cửi 3. Tấm -Sợ hãi về mách nguyền rủa tội - Khung cửi hóa mẹ cướp chồng của thân lần Cám ba -Đốt khung cửi, - Bị đốt đổ tro bên lề đường xa hoàng cung
18. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc. Yếu tố thần kì Sự việc Cám và dì ghẻ Tấm liên quan - Từ đống tro mọc lên cây thị, có một 3. Tấm quả vàng thơm, hóa - Cây thị, quả thị rụng vào bị bà lão thân lần nghèo tốt bụng bốn - Sợ hãi -Từ quả thị, Tấm - Muốn xinh bước ra xinh đẹp đẹp như Tấm hơn xưa, gặp lại vua và trở lại làm hoàng hậu
19. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc. Mâu thuẫn: Tấm – Cám và dì ghẻ ngày càng gay gắt, quyết liệt hơn Không còn là mâu thuẫn trong phạm vi gia đình mà đã phát triển thành xung đột một mất một còn mang tính quan hệ xã hội, mâu thuẫn thiện - ác Cám và dì ghẻ Tấm - Tìm đủ mọi các độc ác nhằm tiêu - Từ một cô gái yếu đuối, thụ diệt Tấm, chiếm ngôi hoàng hậu, động, chỉ biết khóc khi gặp khó hưởng vinh hoa phú quý khăn, bị đày đọa đã trở nên quyết liệt hơn -> Bốn lần bị giết, Tấm đều tìm cách hóa thân sang kiếp khác và đấu tranh quyết liệt với kẻ thù, tìm cách rủa mắng, tố cáo tội ác giết chị, cướp chồng của Cám =>Tấm có một sức sống mãnh liệt. Thể hiện quan niệm luân hồi của đạo Phật nhào nặn qua lí tưởng, thể hiện ước mơ công lý, tinh thần lạc quan, tin tưởng vào lẽ tất thắng của cái thiện, của nhân dân lao động
20. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc. NHÂN VẬT VUA: -> Việc lấy nhà vua Tấm bị mẹ con • Vua chỉ như một phần Cám đẵn gốc không cau giết chết nói gì thưởng, mơ ước của Hoàn nhân dân cho người Tấm hóa toàn con gái hiền thảo, • Vua thành chim như chịu nhiều khổ đau và vàng anh và bị không người nói gì kiên cường đấu tranh Cám giết ngoài vì hạnh phúc của cuộc mình Tấm hoá • Vua thành hai cây không -> Vua hiền lành xoan đào bị nói gì và xa vời như ông Cám chặt bụt
21. II. Đọc – hiểu văn bản: Chặng 3: Giành lại hạnh phúc trọn vẹn nơi trần thế Phù hợp với quá trình chuyển biến tính cách nhân vật: từ yếu đuối, thụ động, chấp nhận đã trở nên mạnh mẽ quyết liệt hơn, kiên cường đấu tranh đến cùng cho hạnh phúc của mình Ý nghĩa Thể hiện quan niệm về thiện – ác, ước mơ công lý, tinh thần lạc quan, tin tưởng vào lẽ tất thắng chính nghĩa của nhân dân
22. III. Tổng kết 1. Nội dung - Sự biến hóa của Tấm thể hiện sức sống, sức trỗi dậy mãnh liệt của con người trước sự vùi dập của kẻ ác. Đó là sức mạnh của cái thiện thắng cái ác qua cuộc đấu tranh không khoan nhượng - Mâu thuẫn trong truyện phản ánh những xung đột trong gia đình phụ quyền thời cổ, xung đột giữa cái thiện và cái ác 2. Nghệ thuật - Các yếu tố thần kì khiến câu chuyện li kì, hấp dẫn - Khắc họa sự chuyển biến tính cách của nhân vật Tấm từ yếu đuối, thụ động, kiên quyết đấu tranh giành lại sự sống và hạnh phúc của mình
23. Luyện tập: Câu 1: Người xưa sáng tạo truyện cổ tích thần kì là để: a.Ca ngợi những người anh hùng có công lao lớn với cộng đồng. b.Nói lên ước mơ về HP, công bằng XH, phẩm chất và năng lực tuyệt vời của con người. c.Giải thích các hiện tượng tự nhiên xã hội, nói lên quan niệm của người xưa về thế giới. Câu 2: Truyện cổ tích thần kì bắt buộc phải có yếu tố thần kì: a.Đúng. b.Sai.
24. Luyện tập: Câu 3: Thứ đầu tiên mà mẹ con Cám chiếm đoạt của Tấm là: a.Cái yếm đỏ. b.Con cá bống. c.Đôi giày.
25. Luyện tập: Câu 3: Thứ đầu tiên mà mẹ con Cám chiếm đoạt của Tấm là: a.Cái yếm đỏ. b.Con cá bống. c.Đôi giày.
26. Luyện tập: Câu 3: Thứ đầu tiên mà mẹ con Cám chiếm đoạt của Tấm là: a.Cái yếm đỏ. b.Con cá bống. c.Đôi giày. Câu 4: Con cá bống có ý nghĩa như thế nào với Tấm? Là người bạn, nguồn an ủi động viên tinh thần. Câu 5: Từ nào còn thiếu trong câu nói sau của mụ dì ghẻ: “Chuông khánh còn chả ăn ai Nữa là vứt ngoài bờ tre”.
27. Luyện tập: Câu 3: Thứ đầu tiên mà mẹ con Cám chiếm đoạt của Tấm là: a.Cái yếm đỏ. b.Con cá bống. c.Đôi giày. Câu 4: Con cá bống có ý nghĩa như thế nào với Tấm? Là người bạn, nguồn an ủi động viên tinh thần. Câu 5: Từ nào còn thiếu trong câu nói sau của mụ dì ghẻ: “Chuông khánh còn chả ăn ai Nữa là mảnh chĩnh vứt ngoài bờ tre”.
28. * Củng cố, dặn dò: a. Học bài cũ: - Học thuộc bài. - Đặc trưng loại truyện cổ tích thần kì. - Cốt truyện Tấm Cám. - Giá trị nội dung truyện Tấm Cám. - Mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cám b. Soạn bài mới: Miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự