Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 (Cánh diều) - Tiết 66-71: Văn bản Chiếc lược ngà

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 (Cánh diều) - Tiết 66-71: Văn bản Chiếc lược ngà

1. KIỂM TRA BÀI CŨ CÂU HỎI Em hãy trình bày cảm nhận của em về vẻ đẹp của anh thanh niên trong tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long ? TRẢ LỜI: Vẻ đẹp của anh thanh niên được thể hiện: - Là người yêu nghề, có ý thức trách nhiệm và ý thức tổ chức kỉ luật cao trong công việc; - Là người có tính tình cởi mở, ân cần chu đáo, hiếu khách, khiêm tốn; - Lạc quan yêu đời, sẵn sàng cống hiến tuổi trẻ, tài năng cho đất nước...
2. TIẾT 66­>71:VĂN BẢN
3. Tác giả: Nguyễn Quang Sáng I. TÌM HIỂU CHUNG: (1932 – 2014) 1­ Tác giả: ­ Quê: An Giang ­ Ông tham gia cả 2 cuộc k/c chống Pháp và Mĩ. ­ Ông bắt đầu sáng tác từ sau 1954. ­Truyện ông chủ yếu viết về c/s và con người Nam Bộ trong 2 cuộc k/c cũng như sau hòa bình. ­Lối viết giản dị, mộc mạc nhưng sâu sắc, bình dị với giọng văn đậm chất Nam Bộ.
4. V¨n b¶n: chiÕc LƯỢC ngµ (TrÝch) ( NguyÔn Quang S¸ng) *Sù nghiÖp s¸ng t¸c: + TruyÖn ng¾n: Con chim vµng(1957), ChiÕc l­ựîc ngµ(1966) + TruyÖn võa: C©u chuyÖn bªn trËn ®Þa ph¸o(1966), C¸i ¸o th»ng hinh r¬m” (1975) + TiÓu thuyÕt: NhËt kÝ ng­ưêi ë l¹i(1962), Dßng s«ng th¬ Êu (1985) + KÞch b¶n phim: Mïa giã ch­ướng (1977) C¸nh ®ång hoang (1978)
5. 2. Tác phẩm *Hoàn cảnh sáng tác: ­ Truyện ngắn “ Chiếc lược ngà” được viết năm 1966, khi t¸c gi¶ ho¹t ®éng ë chiÕn tr­ườngNam Bé trong thời kì kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt. ­ Văn bản thuộc phần giữa của truyện.
6. * KÓ tãm t¾t néi dung ®o¹n trÝch ¤ng S¸u vÒ th¨m gia ®×nh. BÐ Thu nhËn ra ba còng lµ lóc Thu kh«ng nhËn ba v× vÕt thÑo «ng S¸u ph¶i ra ®i. trªn mÆt. ¤ng S¸u dån hÕt t×nh c¶m vµo Tr­ước lóc hi sinh, «ng cßn lµm chiÕc l­ược ngµ kÞp trao cây lược cho bác Ba
7. * Tóm tắt văn bản: ­ Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến. Mãi đến khi con gái lên tám tuổi ông mới có dịp về thăm nhà, thăm con. Bé Thu – con ông – không nhận ra cha vì vết thẹo trên mặt làm ông không giống với người cha trong bức ảnh mà em biết. Em đối xử với ba như với người xa lạ. Cho đến lúc em nhận ra cha, tình cha con trỗi dậy mãnh liệt trong em thì cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. ­ Ở khu căn cứ, người cha ấy đã dồn hết tình cảm yêu thương và nỗi nhớ mong con vào một việc làm một chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng. Trong một trận càn, ông đã hy sinh. Trước lúc nhắm mắt, ông còn kịp trao cây lược ngà nhờ người bạn gửi về cho con gái của mình.
8. * Thể loại: Truyện ngắn * Ngôi kể Thứ nhất Nh©n vËt người kÓ chuyÖn xư­ng “t«i” (b¸c Ba­ bạn của ông Sáu, cũng là người chứng kiến khách quan toàn bộ câu chuyện về cảnh ngộ éo le của cha con ông Sáu) Tác dụng: Làm cho câu chuyện trở nên khách quan, đáng tin cậy, mạch kể chuyện tự nhiên, chân thực, gần gũi. Người kể hoàn toàn chủ động điều khiển nhịp kể và dẫn dắt nội dung câu chuyện theo dòng cảm xúc của mình. Khi cần, người kể có thể chủ động đan xen vào bày tỏ những suy nghĩ, thể hiện sự đồng cảm, chia sẻ với các nhân vật; hay đan xen những ý kiến bình luận về các nhân vật, sự kiện trong truyện để dẫn dắt sự tiếp nhận của người đọc.
9. Tình huống 1 T¸m n¨m sau ba trë vÒ Nh÷ng n¨m tuæi th¬ ®îi chê mßn mái Ba ngµy ba ë nhµ - kh«ng nhËn ra Mét tuæi - ba ®I kh¸ng chiÕn NhËn ra ba - chia tay
10. Tình huống 2 Làm chiếc lược ngà ë chiÕn khu, nhí con da diÕt Hi sinh, kh«ng kÞp trao cho con Ra ®i, mang theo lêi dÆn cña con Göi l¹i cho “ Khi nµo ba vÒ ba mua cho con mét ®ång ®éi c©y l­îc nghe ba !”
11. V¨n b¶n: chiÕc l­Ưîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) + Phần 1: “ Từ đầu tuột * Nhân vật chính: xuống” Diễn biến tâm lí và tình Ông Sáu và bé Thu cảm của bé Thu trong lần ông Sáu về thăm nhà. Bố cục 2 phần + Phần 2: Còn lại Tình cha con sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu.
12. 1. Nhân vật bé Thu a. Trước khi bé Thu nhận ra ông Sáu là ba: ­ Thoạt đầu, khi thấy ông Sáu vui mừng, vồ vập mình, Thu “giật mình tròn mắt nhìn”. Nó ngơ ngác lạ lùng, mặt bỗng tái đi, rồi vụt chạy và kêu thét lên “má, má”. - Trong 3 ngày ông Sáu nghỉ phép, bé Thu bướng bỉnh không chịu nhận cha ­ Trong khi ông Sáu luôn tìm cách vỗ về, Thu tìm cách xa lánh, nhất quyết không chịu gọi tiếng ba - Má dọa đánh, Thu buộc phải gọi ông Sáu vô ăn cơm nhưng lại nói trổng ­ Bị dồn vào thế bí nó nhăn nhó muốn khóc nhưng tự lấy rá chắt nước cơm chứ không chịu gọi ba. ­ Thu hất tung cái trứng cá ra mâm, cơm văng tung tóe, bị ba đánh đòn nhưng cô không khóc mà chạy sang nhà ngoại.
13. V¨n b¶n: chiÕc lƯ­îc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) Nếu đặt mình vào trường hợp của bé Thu, em sẽ phản ứng như thế nào trước tình huống ấy?Vì sao ?
14. ->Sự ngang ngạnh và hành động ngang ngược của Thu không đáng trách. Cô bé không nhận ông Sáu là cha vì cô bé chỉ nhớ một người duy nhất là cha, đó là người chụp chung ảnh với má. Ông Sáu có thêm vết thẹo trên má khi bị thương nên khác với người trong ảnh. Đó thực sự là tình yêu thương sâu sắc và cảm động mà Thu dành cho người cha của mình. =>Miêu tả thái độ, hành động bất thường của cô bé, tác giả đã tái hiện hoàn cảnh éo le trong chiến tranh; đồng thời khắc họa được hình ảnh một cô bé đầy cá tính.
15. b. Khi bé Thu nhận ra ông Sáu là ba: ­ Nghe bà ngoại giải thích ­>con bé lăn lộn suốt đêm không ngủ được, nó ân hận rồi căm thù giặc và thương ba nó vô hạn. ­ Khi cô bé bắt gặp cái nhìn trìu mến và và buồn rầu của ba thì “ đôi mắt mênh mông của con bé bỗng xôn xao”. ­ Tiếng gọi ba cất lên trong sâu thẳm tâm hồn bé bỏng của con bé, sự khao khát tình cha con bị kìm nén bỗng bật lên, tiếng gọi suốt 8 năm chờ đợi. ­ Nó vừa kêu vừa chạy xô tới dang hai tay ôm lấy cổ ba nó. Nó hôn ba nó cùng khắp , hôn cả vết thẹo dài bên má ­Nói trong tiếng khóc: “ Ba! Không cho ba đi nữa! Ba ở nhà với con!” Đây là một ước mơ rất thực. Em không muốn rời xa ba của mình khi đã nhận ra ba, em khao khát được bù đắp những thiếu thốn tình cảm mà chiến tranh đã cắt lìa. + Khi buộc phải chia tay, Thu ao ước được ba mua cho cây lược ngà, ­>cô muốn có vật kỉ niệm của ba để được thấy ba luôn bên mình. => Bé Thu có tình yêu thương cha mãnh liệt, vô bờ. Miêu tả những biến đổi tình cảm của bé Thu, tác giả đã một lần nữa tô đậm tình yêu thương ba của cô bé. Qua đó, ta thấy Thu bướng bỉnh, cá tính nhưng cũng rất giàu tình cảm.
16. 2. Nhân vật ông Sáu a. Lần đầu gặp con + Sau tám năm xa cách, anh háo hức, nôn nóng mong gặp con. + Anh nhận ra con bằng linh cảm của một người cha. + Không chờ thuyền cập bến,anh nhún chân nhảy thót lên , xô chiếc xuồng tạt ra vội vàng với những bước chân dài”. + Kêu to, gọi con đầy xúc động: “ Thu! Con”. + Sừng sờ, bàng hoàng khi con bỏ chạy: mặt sầm lại, hai tay buông xuống. ⇒ Tâm trạng từ trông chờ, vui sướng trở thành bàng hoàng, đau đớn, hụt hẫng. ­> Những cung bậc cảm xúc ấy đã nói lên tình yêu thương của anh dành cho con
17. b. Trong ba ngày phép về thăm nhà: - Suốt 3 ngày phép, anh không đi đâu, chỉ quanh quẩn bên con, làm mọi cách để được gần con, để được nghe bé Thu gọi một tiếng "ba" + Không giận con mà chỉ khe khẽ lắc đẩu, cười trước sự bướng bỉnh, xa lánh của con. + Khi con bé hất miếng trứng cá ra ngoài, chối từ sự chăm sóc của mình, anh đã đau đớn không giữ được bình tĩnh mà trách phạt con. => Vì yêu con, anh đã kiên nhẫn, dịu dàng, bao dung rất mực đối với con mình. Cũng chính vì tình yêu ấy cộng với nỗi đau đớn khi bị khước từ và thời gian bên con đang dần rút ngắn lại mà anh đã lỡ tay đánh con. Hành động đó đã cho thấy sự tột cùng của đau khổ và nỗi bất lực nơi anh.
18. V¨n b¶n: chiÕc l­Ưîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) c.Lúc chia tay: + Không dám lại gần con, chỉ nhìn con ? Lúc chia tay tâm trạng bằng ánh mắt trìu mến, buồn rầu và cố của ông Sáu như thế nào? nén giọt nước mắt. ­ Khi nghe tiếng gọi “ba” của con gái ông vô cùng xúc động “ một tay ôm con, một tay rút khăn lau nước mắt rồi hôn lên mái tóc con, ôm chặt lấy nó”­> Đó là giọt nước mắt của tình phụ tử. ­ Ông ra đi mang theo ước nguyện của con về một cây lược nhỏ. Sung sướng,hạnh phúc nghẹn ngào khi được đón nhận tình cảm của con
19. d. Trong những ngày ở căn cứ ­ Thương nhớ con, ân hận vì mình đã lỡ tay đánh con. ­ Khi kiếm được khúc ngà, anh hớn hở, vui mừng như một đứa trẻ được quà. ­ Rồi tự tay ngồi cưa từng cái răng lược, thận trọng, khổ công như một người thợ bạc gò lưng, tỉ mỉ khắc lên đó một dòng chữ: “Yêu nhớ tặng Thu – con của ba”. Thỉnh thoảng những lúc rảnh rỗi, anh lấy cây lược ra ngắm nghía rồi mài lên tóc cho thêm bóng, thêm mượt ­> Lòng yêu con đã biến người chiến sĩ thành một nghệ nhân chỉ sáng tạo ra một sản phẩm duy nhất trong đời. Cho nên cây lược ngà kết tinh trong đó tình phụ tử: mộc mạc mà đằm thắm, sâu sa, đơn sơ mà kỳ diệu. => Tình yêu con của ông Sáu đã chiến thắng mọi khoảng cách của sự biệt li, của chiến tranh. Tình cảm ấy luôn vẹn nguyên, ấm áp và tràn đẩy.