Chuyên đề Giúp học sinh rèn luyện kỹ năng viết thông qua Bài 2: Thơ sáu chữ, bảy chữ. Hoạt động IV: Viết, viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ

Nội dung text: Chuyên đề Giúp học sinh rèn luyện kỹ năng viết thông qua Bài 2: Thơ sáu chữ, bảy chữ. Hoạt động IV: Viết, viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ

1. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... Trường THCS Tiên yên Chủ nhật, 08/12/2024 | 06:11 CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT THÔNG QUA BÀI 2: THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ: HOẠT ĐỘNG IV: VIẾT - VIẾT ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM NGHĨ SAU KHI ĐỌC MỘT BÀI THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT THÔNG QUA BÀI 2: THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ: HOẠT ĐỘNG IV: VIẾT - VIẾT ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM NGHĨ SAU KHI ĐỌC MỘT BÀI THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ (NGỮ VĂN 8) Người thực hiện : Hà Thị Hồng Kỳ A. Phần mở đầu Như chúng ta đã biết:Viết văn bản (hay tạo lập văn bản, sản sinh văn bản) là một trong bốn kĩ năng giao tiếp (đọc, viết, nói và nghe) của con người. Viết được coi như là một trong những năng lực quan trọng nhất quyết định sự thành công trong công việc, trong học tập và trong cuộc sống của một cá nhân. Khắc phục những hạn chế về cách dạy viết trong Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn 2006, Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn 2018 đã có những thay đổi về dạy học viết. Theo đó, Chương trình chú trọng phát triển bốn kĩ năng đọc, viết, nói và nghe cho HS. Trong đó, viết là năng lực đứng thứ 2, chiếm khoảng 22 - 25% thời lượng dạy học. Điều này cho thấy các nhà biên soạn Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn 2018 rất coi trọng năng lực viết. Khác với Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn 2006, Chương trình môn Ngữ văn năm 2018 đã thay đổi từ việc tập trung vào dạy viết theo sản phẩm sang phương pháp dạy theo tiến trình, 1 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
2. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... đặc biệt là yêu cầu học sinh tuân thủ quy trình viết và phản hồi sâu sắc đối với các bước tạo lập văn bản. Đồng thời kết hợp các hướng tiếp cận để đảm bảo sự linh hoạt và đạt được mục tiêu phát triển năng lực viết cho học sinh. Từ đó, đề xuất cụ thể về phương pháp dạy viết với từng kiểu văn bản. Với dạng viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ,bảy chữ,GV cần hướng dẫn HS: Chuẩn bị trước khi viết. Bước này lại gồm các thao tác sau: Phân tích văn bản mẫu, Trả lời các câu hỏi: (1)viết về cái gì? Viết cho ai? Viết để làm gì?, Tìm ý, Lập dàn ý; (2) Viết văn bản. Đây là giai đoạn biến dàn ý đã xác lập thành văn bản hoàn chỉnh. Để rèn luyện kĩ năng viết cho HS, ở bước này, giáo viên có thể cho các em luyện viết theo nhiều dạng bài tập khác nhau, chẳng hạn, viết đoạn mở bài, kết bài, viết từng đoạn trong phần thân bài...; (3) Chỉnh sửa và đánh giá bài viết;thực tế qua quá trình dạy học,bản thân tôi thấy HS còn gặp nhiều khó khăn. Nhằm giúp học sinh khắc phục khó khăn này, GV là người GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT THÔNG QUA BÀI 2 : THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ VIẾT:VIẾT ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM NGHĨ SAU KHI ĐỌC MỘT BÀI THƠ SÁU CHỮ,BẢY CHỮ là điều tôi trăn trở nhất. để từ đó góp phần rèn kĩ năng viết khi học môn Ngữ văn 8 một cách hiệu quả. B. NỘI DUNG I.Viết theo quy trình là gì? Viết theo quy trình là một phương pháp dạy kĩ năng viết mà ở đó, người học tập trung vào quy trình tạo lập văn bản hơn là sản phẩm, và thông qua quy trình tạo lập văn bản hiểu thêm về bản thân và về cách thức học tập, làm việc qua kĩ năng viết. Thông qua quy trình viết, người học sẽ được yêu cầu hoàn thành sản phẩm viết, tuy nhiên, phương pháp dạy viết theo quy trình vẫn nhấn mạnh vào quy trình các bước tạo lập văn bản hơn là sản phẩm (sản phẩm là một phần trong quy trình). Đối với chương trình Ngữ văn 2018, việc dạy viết không chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu cần đạt cho từng kiểu bài viết cụ thể, mà còn đáp ứng yêu cầu cần đạt giúp học sinh biết cách tạo lập văn bản theo quy trình. Một quy trình viết thường có ba giai đoạn chuẩn bị viết, viết, xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm. Với chương trình Ngữ văn 2018 và sách Ngữ văn Cánh Diều, quy trình viết gồm 4 bước: + Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết Bước này bao gồm việc xác định đề tài, mục đích, đối tượng người đọc; thu thập tư liệu. + Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý + Bước 3: Viết bài + Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm II. Quy trình viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc 1 bài thơ 6 chữ,7 chữ 1.Trước khi viết 2 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
3. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... a. Lựa chọn bài thơ Có thể chọn bài thơ 6 chữ hoặc 7 chữ viết về những đề tài như tình cảm gia đình, tình yêu con người, thiên nhiên, quê hương, đất nước, - Đọc kĩ để hiểu nội dung và nghệ thuật của bài thơ. Xác định được các yếu tố nội dung hay nghệ thuật đặc sắc trong bài thơ gây ấn tượng và gợi cảm xúc, suy nghĩ cho em. - Viết đoạn văn, trong đó nêu rõ các ý: Em có cảm xúc, suy nghĩ về điều gì trong bài thơ (nội dung hay nghệ thuật; một dòng, khổ, đoạn hay cả bài thơ)? Đó là cảm xúc, suy nghĩ gì (xúc động, vui, thích, buồn, nhớ, băn khoăn, )? Vì sao em lại có cảm xúc, suy nghĩđó? - Lựa chọn đưa vào đoạn văn một số dòng thơ mà em ấn tượng để làm rõ cảm nghĩ của bản thân. b. Tìm ý Em hãy thực hiện những thao tác sau đây để tìm ý: - Đọc bài thơ nhiều lần để có được cảm nhận chung về bài thơ. - Nêu cảm xúc của em về những nét đặc sắc trên hai phương diện nội dung và nghệ thuật (thể thơ, vần, nhịp, yếu tố tự sự, yếu tố miêu tả, hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ,...) của bài thơ. - Ghi lại cảm xúc chung của em về bài thơ. c. Lập dàn ý Sau khi đã tìm được các ý, em hãy lập dàn ý theo gợi ý sau: - Mở đoạn: Giới thiệu tác giả và bài thơ; nêu ấn tượng, cảm xúc chung về bài thơ. - Thân đoạn: Nêu cảm xúc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ. - Kết đoạn: Khái quát cảm xúc,suy nghĩ của bản thân về yếu tố nội dung hoặc nghệ thuật của bài thơ. 2.Viết bài Dựa vào dàn ý đã lập, em viết thành một đoạn văn hoàn chỉnh. Trong quá trình viết, hãy lưu ý: - Đoạn văn cần có đầy đủ ba phần Mở đoạn, Thân đoạn, Kết đoạn. - Các câu trong đoạn tập trung thể hiện nội dung chính của đoạn. - Lựa chọn từ ngữ phù hợp để thể hiện cảm xúc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ. - Trình bày đúng hình thức đoạn văn. 3.Chỉnh sửa bài viết Hãy rà soát bài viết của em theo những yêu cầu và gợi ý chỉnh sửa: *Yêu cầu Gợi ý chỉnh sửa Giới thiệu được tác giả và bài thơ; nêu ấn tượng, cảm xúc chung về bài thơ. Nếu còn thiếu, hãy bổ sung. 3 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
4. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... Diễn tả được những cảm xúc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Đối chiếu với mục tìm ý xem đoạn văn đã nêu được cảm xúc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ chưa. Nếu còn thiếu hoặc diễn đạt chưa rõ, chưa phù hợp, hãy bổ sung, điều chỉnh. Khái quát được cảm xúc về bài thơ. Đọc lại câu văn cuối đoạn, kiểm tra xem đã khái quát được cảm xúc về bài thơ chưa. Hãy bổ sung nếu còn thiếu. Đảm bảo yêu cầu về chính tả và diễn đạt. Rà soát lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu,... và chỉnh sửa nếu phát hiện lỗi. II. Hướng dẫn học sinh thực hành kỹ năng nói và nghe thông qua bài 2 :THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ ; HOẠT ĐỘNG IV: VIẾT:VIẾT ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM NGHĨ SAU KHI ĐỌC MỘT BÀI THƠ SÁU CHỮ,BẢY CHỮ Ngữ Văn 8 ,tập 1 BÀI 2: THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ HOẠT ĐỘNG IV: VIẾT :VIẾT ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM NGHĨ SAU KHI ĐỌC MỘT BÀI THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ I. MỤC TIÊU 1. Năng lực 1.1. Năng lực cốt lõi - Viết được đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ đảm bảo yêu cầu về hình thức, nội dung. - Sử dụng năng lực ngôn ngữ, năng lực văn học để trình bày những suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc, ấn tượng của bản thân về một bài thơ sáu chữ, bảy chữ. - Rèn luyện kĩ năng tư duy, hình thành ý tưởng và trình bày ý tưởng một cách mạch lạc, sáng tạo, giàu sức thuyết phục. - Biết thể hiện được những ấn tượng, suy nghĩ và tình cảm sâu sắc về các yếu tố nội dung hay đặc sắc nghệ thuật trong bài thơ. Sử dụng hiệu quả yếu tố tưởng tượng, liên tưởng để bộc lộ cảm xúc trong quá trình viết đoạn văn. - HS biết viết bài văn đảm bảo các bước: chuẩn bị trước khi viết (xác định đề tài, mục đích, thu thập tư liệu), tìm ý, lập dàn ý, viết, chỉnh sửa đoạn văn đã viết, rút kinh nghiệm cho bản thân. 1.2. Năng lực chung: Giải quyết vấn đề và sáng tạo. 2. Về phẩm chất: -Biết trân trọng nhứng giá trị văn học, có thêm góc nhìn, cảm xúc mới về các văn bản văn học. - Biết cảm nhận, rung động trước vẻ đẹp của cuộc sống và con người. 4 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
5. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Thiết bị: Máy chiếu, máy tính, bài trình bày của HS. 2. Học liệu: SGK, sách tham khảo, phiếu học tập III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG 1. Mục tiêu: Kết nối – tạo hứng thú cho học sinh, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức về kiểu bài, kết nối kiến thức trong cuộc sống vào nội dung của bài học 2. Nội dung hoạt động: HS trả lời câu hỏi. 3. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS, cảm nhận ban đầu về vấn đề đặt ra trong tiết học 4. Tổ chức thực hiện hoạt động: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập (PP vấn đáp) GV yêu cầu HS đọc và chia sẻ cảm xúc về một bài thơ sáu chữ, bảy chữ mà em yêu thích. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS suy nghĩ cá nhân Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS chia sẻ Bước 4: Kết luận, nhận định GV dẫn dắt vào nội dung tiết học: Ở lớp 6 các em đã được rèn luyện cách viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ. Điều đó thật thú vị phải không? Bởi bài thơ hay khi ta được học, được đọc, bài thơ ấy không nằm nguyên trên trang sách, mà mỗi câu thơ còn có sức lan tỏa, còn ngân vang trong tâm hồn ta. Hình ảnh, ngôn từ, nhạc điệu hay nội dung tác phẩm khiến chúng ta rung động, cứ xao xuyến, bâng khuâng! Tiết học này giúp các em củng cố và phát triển kĩ năng viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ sáu chữ, bảy chữ. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 2.1: Định hướng a. Mục tiêu: HS hiểu yêu cầu đối với đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ đảm bảo yêu cầu về hình thức, nội dung. b. Nội dung: HS sử dụng sgk, chắt lọc kiến thức đã học, tiến hành trả lời các câu hỏi. c. Sản phẩm: Câu trả lời nhanh và đúng của HS. d. Tổ chức thực hiện: Phiếu học tập 01 Tìm hiểu đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang của nhà văn Nguyên Hồng (SGK trang 50) 5 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
6. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... 1) Nhà văn Nguyên Hồng ấn 2) Các từ ngữ, câu văn thể hiện tượng với những hình ảnh, chi cảm xúc, sự liên tưởng và tưởng tiết trong bài Qua Đèo Ngang tượng mà bài thơ gợi ra cho là: người viết: HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm 6 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
7. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... NV1: Tìm hiểu ví dụ về đoạn văn ghi I. Định hướng lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ 1. Ví dụ: Tìm hiểu đoạn văn ghi lại cảm nghĩ bảy chữ về bài thơ Qua Đèo Ngang của nhà văn HOẠT ĐỘNG NHÓM THEO BÀN Nguyên Hồng (SGK trang 50): Bước 1: GV giao nhiệm vụ: - Nhà văn Nguyên Hồng ấn tượng với những hình ảnh, chi tiết trong bài Qua Đèo Ngang là: GV: Cách viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc xong một bài thơ, các em đã + Thuộc lòng, xúc động và nhớ mãi những câu được rèn luyện ở lớp 6. Hôm nay, chúng thơ trong bài Qua Đèo Ngang. ta cũng vẫn viết đoạn văn ghi lại cảm + Đèo Ngang vào buổi chiều tà. nghĩ về bài thơ nhưng đó là thơ sáu, bảy chữ. + Với cảnh cây cỏ và núi non thấy được sự heo hút của những câu thơ trên kia. Đọc đoạn văn trong SGK trang 50 “Khi cha tôi như sương tuyết” và thực hiện + Cứ nghe thấy những tiếng đanh đanh khắc phiếu học tập số 01: khoải “cuốc cuốc” vang lên, Nhà văn Nguyên Hồng ấn tượng với - Các từ ngữ, câu văn thể hiện cảm xúc, sự liên những hình ảnh, chi tiết nào trong bài tưởng và tưởng tượng mà bài thơ gợi ra cho thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện người viết: Thanh Quan? + tôi thuộc lòng, xúc động và nhớ mãi những Hãy chỉ ra các từ ngữ, câu văn thể hiện câu thơ . cảm xúc, sự liên tưởng và tưởng tượng mà bài thơ gợi ra cho người viết. + Trong trí tưởng tượng, Bà Huyện Thanh Quan GV chiếu PHT số 01 đã đưa tôi đến Đèo Ngang đúng vào buổi chiều Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: tà. + Tổ chức chia sẻ theo nhóm bàn câu hỏi + Tuổi lên bảy, lên tám của tôi khi ấy lại còn + GV quan sát, khuyến khích được những rung động này nữa: Bước 3: Báo cáo, thảo luận + Không ai bày cách cho tôi cảm xúc, nhưng tôi cứ nghe thấy những tiếng đanh đanh khắc khoải + Đại diện một số nhóm phát biểu. “cuốc cuốc” vang lên, + Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ + Hai tiếng non nước dào dạt như có sóng. sung nếu cần. + cả cảnh vật đều lặng đi để dâng lên một cái gì Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức bàng bạc và trong trắng như sương tuyết. Như vậy đoạn văn đã được nhà văn 2. Yêu cầu đối với đoạn văn ghi lại cảm nghĩ Nguyên Hồng ghi lại cảm xúc của mình sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ: về bài thơ Qua Đèo Ngang. Từ đoạn văn, các em học được cách viết đoạn văn ghi a. Khái niệm: lại cảm xúc về bài thơ cần có yêu cầu gì? - Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một 7 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
8. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... NV2: Tìm hiểu yêu cầu của đoạn văn bài thơ sáu chữ, bảy chữ là nêu lên những suy ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài nghĩ và rung động của em về bài thơ đó. thơ sáu chữ, bảy chữ - Kiểu đoạn văn: Biểu cảm HOẠT ĐỘNG THẢO LUẬN CẶP b. Điều cần chú ý: ĐÔI - Đọc kĩ để hiểu nội dung và nghệ thuật của bài Bước 1: GV giao nhiệm vụ: thơ. Xác định được các yếu tố nội dung hay nghệ + Thế nào là viết đoạn văn ghi lại cảm thuật đặc sắc trong bài thơ gây ấn tượng và gợi nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, cảm xúc, suy nghĩ của em. bảy chữ - Nắm rõ giới hạn cần viết: Viết đoạn văn, trong + Dựa vào phần Định hướng (SGK/50, đó nêu rõ: Em có cảm xúc, suy nghĩ về điều gì 51) hãy xác định các điểm cần chú ý khi trong bài thơ (nội dung hay nghệ thuật; một viết một đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau dòng, khổ, đoạn hay cả bài thơ)? khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ. - Cảm xúc của em: Đó là cảm xúc, suy nghĩ gì (xúc động, vui, thích, buồn, nhớ, đồng cảm, băn Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: khoăn, )? + Tổ chức chia sẻ cặp đôi theo câu hỏi - Lí giải cho cảm xúc của mình: Vì sao em lại (dựa vào phần định hướng trong SGK) có cảm xúc, suy nghĩ đó? Lựa chọn đưa vào đoạn + GV quan sát, khuyến khích văn một số dòng thơ mà em ấn tượng để làm rõ cảm nghĩ của bản thân. Bước 3: Báo cáo, thảo luận + Đại diện một số cặp đôi phát biểu. + Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung nếu cần. Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức Hoạt động 2.2. Thực hành a. Mục tiêu: HS hiểu được kiến thức trong bài học để thực hiện bài tập GV giao: - HS xác định được mục đích của việc viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ. Từ đó giúp HS có ý thức bám sát mục đích viết đặt ra từ đầu và đối tượng người đọc mà bài viết hướng đến. - Viết được một với đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ. b. Nội dung: Chắt lọc kiến thức SGK, câu hỏi trong sách để viết. c. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS. d. Tổ chức thực hiện: 8 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
9. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... GV kiểm tra việc thực hiện phiếu học tập 02 ở nhà của HS (đã giao từ tiết trước) Phiếu học tập 02: Phần chuẩn bị trước khi viết với đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ Các bước Những việc cần Ý nghĩa làm Bước 1: Bước 2: Bước 3: Bước 4: PHIẾU HỌC TẬP 03- PHIẾU TÌM Ý Định hướng Dự kiến 1. Xác định giới hạn đề: Em .. thích nhất dòng, khổ, đoạn thơ . nào hay cả bài thơ? 2. Dòng, khổ, đoạn thơ hay bài .. thơ đó có gì đặc sắc về nội dung .. hoặc nghệ thuật? . 3. Yếu tố nội dung hoặc nghệ .. thuật ấy gợi cho em những cảm . xúc, suy nghĩ, liên tưởng, tưởng tượng gì? HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm 9 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
10. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn HS xác định đề II. Thực hành tài, thu thập tài liệu 1. Thực hành viết theo các bước HĐ cặp đôi Đề bài: Hãy viết đoạn văn bộc lộ cảm nghĩ Bước 1: GV giao nhiệm vụ: của em sau khi đọc bài thơ “Nắng mới” của Lưu Trọng Lư - GV hướng dẫn HS xác định mục đích viết, người đọc. a. Bước 1: Chuẩn bị - GV yêu cầu HS suy nghĩ để lựa chọn nội - Kiểu bài: biểu cảm (bộc lộ cảm nghĩ của dung cho bài viết của mình bằng kĩ thuật người viết) đặt câu hỏi: - Đối tượng: Bài thơ “Nắng mới ” của Lưu Em cần chuẩn bị những nội dung gì cho việc Trọng Lư (VD: chọn khổ 1 để viết) viết đoạn văn bộc lộ cảm nghĩ của em sau khi - Dung lượng: một đoạn văn đọc bài thơ “Nắng mới” của Lưu Trọng Lư? - Thu thập tài liệu: Bước 1: Chuẩn bị: Hãy đọc kĩ đề để xác định các yêu cầu: + Xem lại nội dung đọc hiểu bài thơ Nắng mới. Yêu cầu Thông tin quan trọng và thao tác cần có + Xác định những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của khổ thơ đầu bài thơ. Kiểu văn bản + Đọc nhiều lần bài thơ, nhất là khổ để lắng chính: nghe cảm xúc của bản thân, liên tưởng, Đối tượng (cần tưởng tượng đến điều gì? làm rõ), dung + Điều gì đã mang lại cảm xúc đó? Vì sao? lượng viết. b. Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý Kiến thức cần chuẩn bị * Tìm ý: - Xác định phạm vi viết: Cảm nghĩ về khổ Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: đầu bài thơ “Nắng mới” của Lưu Trọng Lư. - HS dự kiến sản phẩm - Đặc sắc về nội dung hoặc nghệ thuật của khổ thơ đầu bài thơ “Nắng mới”: - GV quan sát + Nội dung: Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận + + Bức tranh nhiên nhiên nắng mới với - HS nêu sự việc của mình, trao đổi với bạn khung cảnh yên bình, buồn, tĩnh lặng đưa tác về sự chuẩn bị của mình giả về với kí ức tuổi thơ gắn với hình ảnh Bước 4: Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ: người mẹ. Hình ảnh mẹ chập chờn sống dậy GV đánh giá, gợi ý điều chỉnh nếu lựa chọn trong tâm hồn nhà thơ. của HS chưa phù hợp với yêu cầu 10 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
11. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... Nhiệm vụ 2: Hướng dẫn HS tìm ý và lập + + Nỗi lòng buồn bã nhớ thương về mẹ của dàn ý, viết bài tác giả. Hoạt động cá nhân => Khổ thơ thể hiện nỗi nhớ, tình yêu, niềm nuối tiếc của tác giả về người mẹ với những Bước 1: GV giao nhiệm vụ: dòng hồi tưởng đẹp đẽ, đầy xúc động. Qua + GV hướng dẫn HS tìm ý tưởng cho bài đó, bài thơ ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, văn của mình. cao quý. + HS điền vào Phiếu tìm ý (Phiếu học tập + Nghệ thuật: số 02) theo mẫu. + + Thể thơ bảy chữ, ngôn ngữ bình dị. + HS lập dàn ý cho bài văn theo bố cục 3 + + Hình ảnh thơ gần gũi, giàu sắc gợi phần: MB – TB – KB. “nắng mới hắt bên song” + Hướng dẫn HS viết thành bài văn hoàn + + Sử dụng nhiều từ ngữ bộc lộ cảm xúc rất chỉnh. đặc sắc“xao xác”, “não nùng”, “chập Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: chờn”, “hắt” + Tổ chức trao đổi theo câu hỏi, thực hiện + + Cách ngắt nhịp chủ yếu là 4/3, giọng nhiệm vụ. điệu tâm tình, trầm buồn, sâu lắng + HS dự kiến sản phẩm. + Cảm xúc, suy nghĩ, liên tưởng trong em + GV quan sát. khi đọc khổ thơ đầu: xúc động, đồng cảm, ; liên tưởng đến hình ảnh thiên nhiên , Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận gợi nhớ đến kỉ niệm , nhớ đến câu thơ + HS trình bày sản phẩm. * Lập dàn ý: bằng cách chọn lọc, sắp xếp + GV gọi HS khác nhận xét về bài viết của các ý đã tìm được, sắp xếp lại theo ba phần, bạn. gồm: Bước 4: Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ: Mở đoạn Nêu cảm nghĩ chung về yếu tố GV nhận xét, đánh giá, bổ sung khen ngợi nội dung hay nghệ thuật đặc sắc ở những bài viết có tình cảm chân thực, sâu khổ thơ đầu bài thơ Nắng mới. sắc, biết kết hợp yếu tố miêu tả, tự sự. Thân Nêu cụ thể cảm nhận, suy nghĩ đoạn của em về yếu tố nội dung hay nghệ thuật đặc sắc đã xác định ở mở đoạn. Kết đoạn Khái quát lại cảm xúc, suy nghĩ của bản thân về yếu tố nội dung hoặc nghệ thuật đặc sắc đã trình bày 11 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
12. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... c. Bước 3: Viết - Viết đoạn văn theo dàn ý đã lập. Khi viết, cần sử dụng các từ ngữ, câu văn biểu cảm thể hiện được chính xác, sinh động cảm xúc, suy nghĩ của em. - Đảm bảo yếu tố về hình thức của một đoạn văn. Nhiệm vụ 3: Xem lại, chỉnh sửa và rút Bước 4: Xem lại, chỉnh sửa và rút kinh kinh nghiệm nghiệm Bước 1: GV giao nhiệm vụ: GV hướng dẫn - Đọc lại bài văn đã viết, đối chiếu với mục HS chỉnh sửa lại bài viết theo các yêu cầu đối 1. Định hướng và yêu cầu đã nêu ở các bước với đoạn văn bộc lộ cảm nghĩ của em sau khi (chuẩn bị, tìm ý và lập dàn ý) để: đọc bài thơ - Kiểm tra về nội dung và hình thức (bố cục, Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: HS xem diễn đạt, trình bày). lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm. - Nhận biết các lỗi còn mắc phải và cách Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận chỉnh sửa. Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm - Tự đánh giá kết quả viết. vụ. Ví dụ, cách kiểm tra bài đã viết: Chuẩn kiến thức về yêu cầu đối vớiđoạn văn bộc lộ cảm nghĩ của em sau khi đọc bài thơ “Nắng mới” của Lưu Trọng Lư + HS tự sửa bài viết hoặc thảo luận với HS cùng bàn để hoàn chỉnh theo yêu cầu +Tự kiểm tra lại bài viết của mình theo gợi ý của GV ( Theo bảng) 12 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
13. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 2. Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn biểu cảm Mục a: GV cho HS đọc lại đoạn văn đã viết của mình, kết hợp với việc tìm hiểu về mục a) Cách thức 2.2, phần (a) trong SGK trang 52 và trả lời Để viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi câu hỏi: đọc một bài thơ, người viết có thể kết hợp: Để viết đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài - Bộc lộ trực tiếp cảm nghĩ về bài thơ qua thơ đã đọc thì người viết có những cách nào việc lựa chọn sử dụng các từ ngữ biểu cảm, để bộc lộ cảm xúc của mình khi viết? câu văn cảm thán, câu hỏi tu từ, Mục b: GV chiếu 2 đoạn văn trong sách giáo - Bộc lộ gián tiếp cảm nghĩ về bài thơ bằng khoa (qua sách mềm). HS đọc và so sánh 2 cách tưởng tượng, hình dung ra bức tranh đoạn văn thiên nhiên, con người trong tác phẩm, liên ? Đoạn văn nào bộc lộ trực tiếp, đoạn văn tưởng các chi tiết, hình ảnh, trong bài thơ nào bộc lộ gián tiếp cảm nghĩ về bài thơ với những tác phẩm văn học khác hoặc với Nắng mới của Lưu Trọng Lư cuộc sống, kỉ niệm của bản thân. Dù bộc lộ theo cách nào thì cũng cần dựa Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ vào bài thơ và cảm nhận của bản thân. Sơ đồ dưới đây là một gợi ý giúp các em thực hiện -Học sinh đọc lại đoạn văn và thực hiện yêu hoạt động này. cầu Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - Học sinh báo cáo thảo luận Bước 4: Đánh giá, kết luận: b) Bài tập - GV nhận xét và kết luận - Đoạn văn “Năm nào, cuối xuân, đầu hạ, nắng mới cũng trở về, .” bộc lộ trực tiếp cảm nghĩ về bài thơ. - Đoạn văn “Trong cuốn phim quay chậm của kí ức tác gủa, hình ảnh người mẹ hiện lên ” bộc lộ gián tiếp cảm nghĩ về bài thơ. BẢNG KIỂM VỀ HÌNH THỨC VÀ NỘI DUNG CỦA ĐOẠN VĂN BỘC LỘ CẢM NGHĨ VỀ MỘT BÀI THƠ SÁU, BẢY CHỮ ĐÃ ĐỌC Nội dung Mở đoạn: Đã giới thiệu cảm nghĩ chung về yếu tố nội dung hay nghệ thuật đặc 13 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
14. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... sắc ở dòng, khổ, đoạn thơ hoặc bài thơ chưa? Thân đoạn: - Đã nêu cụ thể cảm nhận, suy nghĩ của em về yếu tố nội dung hay nghệ thuật đặc sắc đã xác định ở mở đoạn chưa? - Nội dung cụ thể có sinh động, đặc sắc, giàu sức thuyết phục không? - Đã kết hợp được các phương thức biểu đạt khác trong khi viết hay chưa? (Ở bài viết này là kết hợp yếu tố miêu tả, tự sự, nghị luận trong khi biểu cảm) - Có nêu được những suy nghĩ và cảm xúc sâu sắc không? Kết đoạn: Đã nêu được khái quát lại cảm xúc, suy nghĩ của bản thân về yếu tố nội dung hoặc nghệ thuật đặc sắc đã trình bày. Hình thức - Bài viết đã có đủ ba phần chưa? Nội dung (độ dài) các phần có cân đối chưa? - Bài viết đã đủ ý chưa? Các ý có phù hợp với không? Có những ý nào trùng lặp nhau không? - Bài viết có mắc lỗi dùng từ, đặt câu, chính tả, không? Kết hợp với các yếu tố tự sự, miêu tả để lí giải cho tình cảm, cảm xúc của người viết. Đánh giá chung- Bài viết đáp ứng yêu cầu đạt mức độ nào? - Em thấy hứng thú hoặc khó khăn nhất khi thực hiện phần nào trong tiến trình thực hành viết? Hoạt động 3: LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức bài học vào giải quyết tình huống trong thực tiễn. b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS thực hiện nhiệm vụ. c. Sản phẩm: Đoạn văn của học sinh (Sau khi đã được GV góp ý, nhận xét và chỉnh sửa). d. Tổ chức thực hiện Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV) (1): Giáo viên chiếu đoạn văn tham khảo cho HS theo dõi, nhận xét và rút kinh nghiệm cho bản thân khi viết bài Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ GV gợi ý cho HS bằng việc bám sát bài tham khảo. HS tự chọn một ý phù hợp, suy nghĩ cá nhân và viết bài văn theo các bước. Bước 3: Báo cáo, thảo luận 14 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
15. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... GV giao nhiệm vụ kiểm tra ở tiết học sau. HS thực hiện nhiệm vụ tại nhà. Bước 4: Đánh giá, kết luận. GV kiểm tra vào tiết học hôm sau. GV cho HS tham khảo đoạn văn: Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ của em về khổ thơ đầu bài thơ “Nắng mới” của Lưu Trọng Lư Có người nói rằng không có kì quan nào đẹp bằng trái tim người mẹ. Quả đúng như vậy, tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng, mãnh liệt nhất. Đọc bài thơ “Nắng mới” của Lưu Trọng Lư, ngay khổ đầu bài thơ, lòng em bâng khuâng, thổn thức, mỗi hình ảnh, câu từ như chạm nhẹ và lan tỏa, rồi thấm sâu vào lòng người bởi những cung bậc tình mẫu tử.Bởi bài thơ là nỗi lòng nhớ thương da diết và tình cảm yêu mẹ vô bờ của tác giả. Khổ thơ đầu bài thơ, tác giả Lưu Trọng Lư đã đưa em đến với một khung cảnh thiên nhiên vô cùng bình yên và thơ mộng được bao quanh bởi “nắng mới”: “Mỗi lần nắng mới hắt bên song, Xao xác, gà trưa gáy não nùng, Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng, Chập chờn sống lại những ngày không” Mở đầu bài thơ là không gian “nắng mới hắt bên song”, gắn với thời gian trưa hè tĩnh lặng. Hình ảnh “nắng mới”gợi đến cái nắng đầu mùa, mỗi năm chỉ có một lần báo hiệu đã hết những tháng ngày lạnh ẩm (nắng cuối xuân đầu hạ). Nắng mới vừa ghi nhận thời điểm đặc biệt trên dòng chảy thời gian vừa diễn tả không gian. Từ “hắt” cho em liên tưởng ánh sáng xuyên qua song cửa, đồng thời chữ “hắt” còn gợi không gian hiu hắt, vắng lặng không gian nhuốm màu ảm đạm, một màu hoài niệm. Trong không gian hiu hắt ấy, âm thanh “Xao xác, gà trưa gáy não nùng”, cách dùng đảo ngữ “xao xác” đặt lên đầu dòng thơ cùng với từ láy “não nùng” gợi tả chính xác âm thanh tiếng gà trưa buồn xa vắng, mở ra không gian buổi trưa tĩnh lặng, mông lung. Đó chính là nghệ thuật lấy động tả tĩnh. Khổ thơ cho em hình dung ra trước mắt khung cảnh yên bình, buồn vắng, tĩnh lặng của một miền quê. Chính không gian đó đã đưa tác giả về với kí ức tuổi thơ gắn với hình ảnh người mẹ. Mỗi từ ngữ, hình ảnh thơ trong khổ thơ đều gợi tâm trạng, cảm xúc nhân vật “tôi”. Đó là dòng cảm xúc trào dâng mãnh liệt về người mẹ đã khuất, người mẹ chỉ còn trong kí ức mơ màng. Từ ngữ“Lòng rượi buồn” kết hợp từ thông thường là "buồn rười rượi" nhưng tác giả đảo từ "rượi" lên trước từ "buồn" nhằm nhấn mạnh nỗi buồn tê tái, khôn nguôi. Kết hợp các từ láy “xao xác”, “não nùng”, “chập chờn” càng tô đậm hơn nỗi buồn dịu nhẹ, tâm trạng quạnh hiu xa vắng của nhà thơ. Mỗi cụm từ “thời dĩ vãng”, “những ngày không” gợi về miền kí ức tuổi thơ trong sáng, vô tư, kí ức còn có mẹ, chưa phải vướng bận suy nghĩ gì của Lưu Trọng Lư. Từ láy “chập chờn” diễn tả kí ức dần dần hiện ra, lúc ẩn lúc hiện, không gian dịch chuyển từ hiện tại trở về quá khứ. Hình ảnh người mẹ dần dần hiện ra trong tâm tưởng nhà thơ. Ai đã từng xa mẹ, khao khát gặp mẹ cháy bỏng mới có thể cảm nhận không gian ngôi nhà quạnh quẽ, hiu hắt ra sao khi thiếu bóng dáng mẹ! Khổ thơ cho em cảm nhận được tình yêu mẹ cháy 15 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
16. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... bỏng của nhà thơ, khao khát gặp mẹ trong mơ cũng là khao khát của bao nhiêu đứa con đang phải xa mẹ. Cảm xúc nhớ nhung ấy đã nhắc nhở những ai đang có mẹ ở bên hãy yêu thương và trân trọng tình mẹ, hãy cảm nhận niềm hạnh phúc tuyệt vời khi có mẹ. Khổ thơ cho em nhận ra mẹ vẫn luôn là một phần kí ức đẹp đẽ, thân thương nhất trong tâm trí của nhà thơ và trong mỗi chúng ta. HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG 1. Mục tiêu: Học sinh trên cơ sở kĩ năng của phần thực hành vận dụng giải quyết nhiệm vụ học tập đặt ra với bài “Đường về quê mẹ” (Đoàn Văn Cừ), “Nếu mai em về Chiêm Hóa” (Mai Liễu). 2. Nội dung: Học sinh thực hiện cá nhân yêu cầu bài tập. 3. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh. 4d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Viết đoạn văn bộc lộ cảm xúc của em sau khi đọc một trong hai bài thơ “Đường về quê mẹ” (Đoàn Văn Cừ),“Nếu mai em về Chiêm Hóa” (Mai Liễu). Yêu cầu: HS thực hành theo các bước: chuẩn bị, tìm ý lập dàn ý- Viết bài- Kiểm tra và chỉnh sửa. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ -Học sinh chọn một tác phẩm để thực hiện nhiệm vụ học tập và thực hiện ở nhà. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - Học sinh báo cáo vào buổi học sau. Bước 4: Đánh giá, kết luận - GV cho học sinh đánh giá kết quản thực hiện nhiệm vụ học tập của bản thân. Chuẩn bị ở nhà: - Hoàn thiện lại bài viết theo bảng kiểm. - Chuẩn bị bài nói và nghe: Tập làm thơ sáu chữ, bảy chữ. C. Kết luận. Có thể nói,dạy viết theo quy trình: Giúp HS chuẩn bị cho các tình huống cần thực hiện kĩ năng viết trong đời sống: trong thực tế, mỗi chúng ta đều phải thực hiện những nhiệm vụ viết để đáp ứng yêu cầu giao tiếp nào đó, chẳng hạn viết để đăng trang web của trường, cơ 16 of 17 3/6/2025, 4:15 PM
17. CHUYÊN ĐỀ: GIÚP HỌC SINH RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VIẾT T... quan, viết để đăng báo; viết blog; viết bài quảng bá; viết nội dung chuẩn bị cho thuyết trình, Để có ý tưởng viết cho những văn bản này, rõ ràng ta không thể ngồi xuống viết ngay được, mà đó phải là một quá trình từ chuẩn bị viết, tìm ý tưởng, lập dàn ý, viết bài, sửa đi sửa lại rồi mới công bố. Như vậy, môn Ngữ văn cần trang bị cho học sinh hiểu biết về quy trình viết để biết cách tạo lập văn bản trong bất kì tình huống nào trong đời sống. Ngoài ra còn Giúp hình thành kĩ năng viết, học sinh nắm được thao tác và các lưu ý khi thực hiện thao tác đối với từng bước trong quy trình: giúp HS hiểu biết về cách thức tạo lập văn bản, chủ động trong quá trình viết. Nếu chỉ dạy như hiện nay, khi đối diện với một tình huống viết, HS thường lúng túng, không biết bắt đầu từ đâu, và các em thường hay tìm sự trợ giúp ở văn mẫu. Điều này không những không giúp cho học sinh phát triển về kĩ năng viết, mà còn triệt tiêu sự sáng tạo của các em. Với cách dạy theo quy trình viết, khi đối diện với một nhiệm vụ viết, một tình huống giao tiếp cần viết, HS sẽ biết các thao tác cần làm ở từng bước và thuận lợi trong quá trình viết;nhất là trong việc ghi lại cảm nghĩ của mình sau khi đọc một bài thơ sáu chữ,bảy chữ. Rất mong nhận được sự trao đổi góp ý của đồng nghiệp. Tác giả:Trường THCS Tiên yên 17 of 17 3/6/2025, 4:15 PM