Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Lịch sử - Năm học 2022-2023 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Lịch sử - Năm học 2022-2023 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI THPT CẤP TỈNH SÓC TRĂNG Năm học: 2022-2023 ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: LỊCH SỬ (Thời gian làm bài 180 phút, không kể phát đề) HƯỚNG DẪN CHẤM (Hướng dẫn chấm có 04 trang) Câu Hướng dẫn chấm Điểm 1 Nền văn minh Ấn Độ cổ - trung đại có những thành tựu nào nổi bật? Giới thiệu tóm tắt về công trình kiến trúc được xem là “minh chứng cho tình yêu vĩnh cửu của nhân 4,0 loại”. Những thành tựu nổi bật của văn minh Ấn Độ cổ - trung đại: 2,5 Chữ viết: cư dân Ấn Độ sớm sáng tạo ra chữ viết, điển hình là chữ Bra-mi, chữ San-krít 0,25 (Phạn),... Chữ viết Ấn Độ có ảnh hưởng đến chữ viết của nhiều quốc gia,... Văn học: tiêu biểu là kinh Vê-đa, sử thi nổi bật là Ma-ha-bha-ra-ta và Ra-ma-y-a-na, 0,25 Tôn giáo: - Bà La Môn giáo là tôn giáo cổ xưa nhất của Ấn Độ, ra đời từ thiên niên kỉ I TCN. Bà La Môn giáo thờ các vị thần tối cao là Bra-ma (thần Sáng tạo), Vis-nu (thần Bảo vệ), Si- va (thần Huỷ diệt), - Hin-đu giáo (Ấn Độ giáo) ra đời trên cơ sở Bà La Môn giáo, do đó vẫn giữ nguyên Có 4 quan điểm về số phận con người (luân hồi, nghiệp báo và giải thoát). Hin-đu giáo vẫn tôn ý; mỗi thờ ba thần chủ yếu ý 0,25 - Đạo Phật xuất hiện vào thế kỉ VI TCN. Phật giáo chủ trương không phân biệt đẳng cấp, điểm làm điều thiện,.. Phật giáo được truyền bá mạnh mẽ dưới thời vua A-sô-ca (thế kỉ III TCN). - Hồi giáo: được du nhập vào, có một số công trình kiến trúc nổi bật do chính quyền Hồi giáo xây dựng. Kiến trúc và điêu khắc: - Phổ biến ở Ấn Độ là các công trình đền, chùa, tháp, tượng Phật, Tiêu biểu là lăng Ta- 0,50 giơ Ma-han, Pháo đài Đỏ (La Ki-la) - Những công trình kiến trúc và điêu khắc của Ấn Độ cổ - trung đại vừa thể hiện trình độ 0,25 phát triển cao của con người, vừa thể hiện ảnh hưởng của tôn giáo tới nghệ thuật. Khoa học tự nhiên: Toán học: sáng tạo ra hệ thống chữ số tự nhiên, trong đó đóng góp lớn nhất là phát minh ra số 0, tính được căn bậc 2 và căn bậc 3,... Vật lí: nêu ra thuyết Nguyên tử, biết được sức hút của Trái Đất 0,25 Hoá học: ra đời sớm và phát triển do nhu cầu của các nghề thủ công như nhuộm, chế tạo xà phòng, thủy tinh Lưu ý: học sinh trình bày được 1 trong 3 thành tựu tiêu biểu về Toán học, Vật lí, Hoá học thì được 0,25 điểm. Điểm tối đa của lĩnh vực khoa học tự nhiên là 0,25 điểm. Trang 1/4
2. Giới thiệu tóm tắt về công trình kiến trúc được xem là “minh chứng cho tình yêu 1,5 vĩnh cửu của nhân loại”. Xác định công trình kiến trúc: lăng Ta-giơ Ma-han. 0,25 Lăng mộ do Hoàng đế Sha Gia-han xây dựng cho người vợ yêu quý của mình. 0,25 Lăng được xây bằng đá cẩm thạch trắng, đỉnh vòm ở giữa cao tới 73 m, chóp nhọn dát 0,50 vàng. Trong lăng có hai mộ của vua và hoàng hậu. Lăng Ta-giơ Ma-han được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hoá thế giới 0,50 2 Nêu các cơ sở hình thành nhà nước Văn Lang - Âu Lạc. Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên 4,0 của cư dân Văn Lang - Âu Lạc có ảnh hưởng như thế nào đến Việt Nam hiện nay? Cơ sở hình thành nhà nước Văn Lang - Âu Lạc: 2,5 Về điều kiện tự nhiên: Nhà nước Văn Lang – Âu Lạc được hình thành trên lưu vực các dòng sông lớn thuộc Bắc 0,50 Bộ và Bắc Trung Bộ ngày nay. Khí hậu nhiệt đới gió mùa, mưa nhiều, đồng bằng phù sa màu mỡ tạo điều kiện thuận lợi 0,50 cho nghề trồng trọt, đặc biệt là trồng lúa nước. Về kinh tế - xã hội: - Cư dân biết sử dụng công cụ lao động bằng đồng thau, bằng sắt, dùng cày với sức kéo 0,50 của trâu bò, năng suất lao động tăng, nông nghiệp lúa nước phát triển. - Sự phát triển về kinh tế dẫn đến sự phân hoá giàu nghèo trong xã hội. 0,50 Nhu cầu trị thủy và đoàn kết chống ngoại xâm. 0,50 Ảnh hưởng của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của cư dân Văn Lang – Âu Lạc đối với 1,5 Việt Nam hiện nay: Cư dân Văn Lang – Âu Lạc có tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, thờ các vị anh hùng có công 0,50 dựng nước và giữ nước. Hiện nay, người Việt Nam vẫn trân trọng, giữ gìn và phát huy tín ngưỡng thờ cúng tổ 0,50 tiên, thể hiện đạo lí “uống nước nhớ nguồn”. Hàng năm, ở Hà Nội có Hội Gióng tưởng niệm Thánh Gióng, người anh hùng có công đuổi giặc Ân; Hội đền Hùng ở Phú Thọ vào mùng 10 tháng 3 âm lịch biết ơn các vua Hùng đã có công dựng nước; tục thờ cúng tổ tiên nhằm tỏ lòng biết ơn ông bà cha mẹ đã 0,50 có công nuôi dưỡng và dạy dỗ (cúng giỗ hàng năm tưởng nhớ ông bà, cha mẹ, người thân đã khuất), cúng rước ông bà tổ tiên ngày 30 tháng 12 âm lịch 3 Phân tích vai trò của Liên Xô trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít. 2,0 Tập hợp các lực lượng yêu chuộng hòa bình đấu tranh chống phát xít 0,25 Đập tan cuộc chiến tranh xâm lược của phát xít, giải phóng lãnh thổ Liên Xô 0,25 Giúp đỡ các nước Đông Âu giải phóng đất nước khỏi ách cai trị của phát xít 0,25 Tiến công tận sào huyệt của phát xít Đức và tiêu diệt chúng 0,25 Tiêu diệt phát xít Nhật, góp phần buộc Nhật phải đầu hàng không điều kiện 0,25 Tổ chức các hội nghị quốc tế bàn việc kết thúc chiến tranh 0,25 Liên Xô giữ vai trò trụ cột trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít 0,50 4 Trình bày những hạn chế trong chính sách đối nội, đối ngoại của nhà Nguyễn từ 3,0 năm 1867 đến năm 1874. Triều đình không kiên quyết chống Pháp, tạo điều kiện thuận lợi cho Pháp chiếm gọn 3 0,50 tỉnh miền Tây Nam Kì. Tiếp tục thực hiện chính sách ngoại giao mềm yếu, bị động, dùng con đường thương 0,50 thuyết với Pháp nhằm chuộc lại 6 tỉnh Nam Kì đã bị mất. Trang 2/4
3. Khước từ mọi đề nghị cải cách duy tân (đặc biệt là cải cách của Nguyễn Trường Tộ), làm 0,50 mất đi khả năng có thể lấy lại những vùng đất đã mất và bảo vệ những vùng đất còn lại. Không có những biện pháp hiệu quả để củng cố kinh tế, quốc phòng, làm cho thế nước 0,50 ngày càng suy yếu. Tiếp tục vơ vét, bóc lột nhân dân để phục vụ cho triều đình và trả chiến phí cho Pháp. 0,50 Đàn áp đẫm máu các cuộc đấu tranh của nhân dân ta, phá vỡ khối đại đoàn kết dân tộc. Trong bối cảnh chiến thắng Cầu Giấy lần thứ nhất khiến cho nhân dân ta vô cùng phấn khởi, triều đình lại kí Hiệp ước năm 1874 chính thức thừa nhận 6 tỉnh Nam Kì là đất 0,50 thuộc Pháp. 5 Có đúng hay không khi khẳng định: Phong trào kháng chiến chống Pháp của nhân dân Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX đã góp phần làm chậm quá trình xâm lược và 2,0 bình định của thực dân Pháp? Khẳng định: đây là nhận định đúng. 0,25 Phong trào kháng chiến đã bước đầu làm thất bại âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của 0,25 thực dân Pháp. Dẫn chứng: sự kiện ở Đà Nẵng năm 1858. Phong trào kháng chiến làm chậm quá trình xâm lược Nam Kì của Pháp ngay cả khi triều đình đã kí các hiệp ước đầu hàng. Sự kiện ở Gia Định, nhân dân ba tình miền Đông Nam 0,50 Kì tiếp tục chiến đấu, từ chống Pháp kết hợp chống phong kiến đầu hàng sau Hiệp ước Nhâm Tuất 1862. Phong trào kháng chiến làm thực dân Pháp không thể thực hiện mục tiêu chiếm Bắc Kì và làm chậm quá trình xâm lược Bắc Kì của chúng. Dẫn chứng: chiến thắng Cầu Giấy lần 1 0,50 và lần 2. Kết quả, Pháp phải mất 26 năm mới có thể hoàn thành quá trình xâm lược Việt Nam về quân sự. Khi triều đình Huế đầu hàng hoàn toàn, đã bùng nổ nhiều phong trào yêu nước chống Pháp như phong trào Cần vương, phong trào nông dân Yên Thế, phong trào đấu 0,50 tranh của đồng bào miền núi và các dân tộc thiểu số,...góp phần làm chậm quá trình bình định của Pháp, Pháp chưa thể tiến hành khai thác thuộc địa để thu lợi như mong muốn. 6 Làm rõ đóng góp của các sĩ phu tiến bộ đối với phong trào yêu nước Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến Chiến tranh thế giới thứ nhất. Tầng lớp trí thức có vai trò như 3,0 thế nào đối với công cuộc xây dựng đất nước ngày nay? Đóng góp của các sĩ phu tiến bộ đối với phong trào yêu nước Việt Nam từ đầu thế kỉ 2,0 XX đến Chiến tranh thế giới thứ nhất. - Tiếp thu tư tưởng mới: các sĩ phu đã từ bỏ con đường phong kiến, tiếp thu tư tưởng mới là con đường dân chủ tư sản, chuyển ngọn cờ đấu tranh phong kiến sang đấu tranh theo 0,50 khuynh hướng dân chủ tư sản. - Xác định mục tiêu đấu tranh mới: chống Pháp và phong kiến để giải phóng dân tộc, gắn giải phóng dân tộc với xây dựng chế độ mới theo mô hình của phương Tây (quân chủ lập 0,50 hiến hoặc dân chủ cộng hòa), gắn cứu nước với cứu dân. - Khởi xướng và lãnh đạo phong trào yêu nước thông qua hai xu hướng bạo động và cải cách; để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho phong trào yêu nước và cách mạng ở giai đoạn 0,50 sau. - Sáng tạo thêm nhiều hình thức và phương pháp mới: cuối thế kỉ XIX chỉ có đấu tranh bí mật, vũ trang. Đến đầu thế kỉ XX, cả đấu tranh bí mật và hợp pháp, cả bạo động vũ trang 0,50 lẫn cải cách duy tân, kết hợp thành lập hội với các hoạt động khác như mở trường học, xây dựng thực lực trong nước với vận động sự giúp đỡ từ bên ngoài. Vai trò của tầng lớp trí thức đối với công cuộc xây dựng đất nước ngày nay. 1,0 Trang 3/4
4. Học sinh trình bày hợp lí 1 ý thì được 0,50 điểm; 2 ý thì được 0,75 điểm; 3 ý thì được 1 điểm. Sau đây là gợi ý: - Đây là lực lượng tiên phong trong việc tiếp thu và sử dụng những thành tựu của khoa học công nghệ để phục vụ học tập, nghiên cứu. - Đưa ra nhiều ý tưởng để góp phần xây dựng đất nước. - Là lực lượng nòng cốt của nền kinh tế tri thức. - Là lực lượng phản biện xã hội, đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực - Là lực lượng tiên phong trong việc kết nối, quảng bá giữa văn hoá Việt Nam với hội nhập quốc tế. 7 Vì sao Nguyễn Tất Thành quyết định sang phương Tây tìm đường cứu nước? 2,0 Nguyễn Tất Thành quyết định sang phương Tây, trong đó có nước Pháp vì Pháp đang cai 0,50 trị Việt Nam, muốn đánh thắng kẻ thù thì phải có hiểu biết về kẻ thù. Người muốn tìm hiểu về khẩu hiệu “Tự do, bình đẳng, bác ái” được thực dân Pháp thực 0,50 hiện như thế nào ở chính quốc. Người muốn tìm hiểu về các nước phương Tây, nơi có khoa học - kĩ thuật hiện đại, muốn 0,50 tìm hiểu các nước làm cách mạng như thế nào rồi về làm cách mạng cho nước mình. Con đường cứu nước đã được các bậc tiền bối thực hiện (như Phan Bội Châu, Phan Châu 0,50 Trinh) nhưng không thành công nên Người phải đi tìm con đường khác. ------- Hết ------ Trang 4/4